سکه ارغون، ضرب شده در استرآباد

عدد یکان سال ضرب سکه ناخوانا است، ولی سال ششصد و هشتاد قابل خواندن است. با توجه به دوره حکومت ارغون (683-690) حاکم غیر شیعی، سکه باید در همین حدود ضرب شده باشد.
روی سکه:
ارغون العادل
پشت سکه:

مرکز:
لا اله الا الله محمد رسول الله علی ولی الله
حاشیه:
ضرب استرآباد، سنة ؟؟؟ و ثمانین و ستمائة

پی‌نوشت بسیار مهم : پاسخ به یک سؤال
چرا حاکمان غیر مسلمان و یا غیر شیعه، سکه های با شعار شیعی ضرب کردند؟
بعد از حملهٔ مغول پدیدهٔ ضرب سکه های شیعی بوسیله حاکمان غیر شیعی در سطح کلان اجتماعی به تدریج مشاهده شد و با نزدیک شدن به دولت صفوی فراگیر شد.
سکه های شیعی استرآباد در زمان ایلخانان که در دوره ارغون (چهارمین حاکم دوره ایلخانان و پدر غازان و اولجایتو) تنوع زیادی هم یافت، نمونهٔ بارز آن است، ارغون بر دین مغولی بود و تا پایان عمر هم بر آن ماند.
امیرولی (حاکم استرآباد)، طغا تیمور و بابر تیموری نیز نمونه هایی از حاکمان سنی بودند که قبل از صفویه سکه های شیعه ضرب کردند.
حال سؤال مهم در این است که چرا این حاکمان سکه های با شعارهای شیعی ضرب کردند؟
در پاسخ به این سؤال باید به هدف از ضرب سکه و نقر عبارت مذهبی بر آنها توجه کرد.
سکه به نوعی اعلامیهٔ رسمی حاکمیت بود. عبارت های مذهبی روی سکه، یا نشانه ای از ارزش های مقبول حاکم است و یا نشانه ی از حاکمیت ارزش های جامعه بر حکومت.
حاکمان گاه با اعلام ارزش های مورد قبول خود جامعه را بر آن مسیر سوق می دادند. حکومت های شیعی (مانند سربداران و مرعشیان) بر همین اساس سکه های با شعار شیعی ضرب می کردند.
در موارد دیگر، حکومت ها تلاش داشتند با به رسمیت شناختن ارزش های اکثریت مردم و یا طبقهٔ قدرتمند اجتماعی، در پی مبادلهٔ «به رسمیت شناختن ارزش های جامعه» با «مقبولیت اقتدار حاکم» بودند، هر چند با مردم عقاید و ارزش های اکثریت مردم همدل نباشند.←به این معنا که حکومت ارزش های اعتقادی مردم را به رسمیت می‌شناخت، و مردم نیز حکومت او را می پذیرفتند.
از این حیث حاکمان غیر شیعه برای کسب مشروعیت در منطقه ای که سکه ضرب می‌شده است، از شعارهای شیعی بر سکه ها استفاده می کردند. لذا در مطالعهٔ تاریخی سکه ها، باید به محل ضرب توجه ویژه ای داشت.
طبیعتا ضرب سکه های شیعی توسط حاکمان شیعه، غیر شیعه و حتی غیر مسلمان در تحولات سیاسی-اجتماعی دوران پیشا صفوی، نشان از سرمایهٔ اجتماعی بالای تشیع در منطقهٔ محل ضرب دارد. ضرب این سکه ها دلالت بر قدرت اجتماعی شیعه در شهر ضرابخانه های مربوط دارد.
بر این اساس، می توان با مطالعهٔ تاریخی سکه ها و محل ضرب آنها، سیر گسترش تشیع در ایران پیشاصفوی را بررسی کرد.
خراسان، مازندران و سپس مناطق مرکزی و غربی ایران در دوره ایلخانان، تیموریان و نهایتا قرا قویونلوها و آق قویونلوها که شواهد بسیاری از این نوع سکه ها دارند، سیر گسترش تشیع در ایران پیش از صفوی را نشان می‌دهند.
نتیجهٔ این امر در نهایت به تشکیل دولت صفوی و اعلان رسمی مذهب تشیع در ایران منجر شد.

نوشتن دیدگاه