اكنون كه اعتبار سخن اهل بيت ولزوم تمسك به آن به اثبات رسيد، برخى از روايات آنان را از نظر شما مى گذرانيم:
1. امام جعفر صادق(عليه السلام) مى فرمايد:
«جز بر زمين و آنچه مى روياند ـ مگر خوردنى ها و پوشيدنى ها ـ سجده جايز نيست».[1]
2. در جاى ديگر مى فرمايد:
«سجده بر زمين، حكم الهى و فريضه است و سجده بر خُمره (نوعى حصير)، سنّت پيامبر(صلى الله عليه وآله)مى باشد».[2]
3. امام صادق(عليه السلام) در همين زمينه مى فرمايد:
«بر چيزى نمى توان سجده كرد مگر بر زمين و آنچه زمين مى روياند، جز
خوردنى ها و پنبه و كتان».[3]
4. در كتاب وسائل الشيعه، چنين مى خوانيم:
«اسحاق بن فضيل از امام ابى عبدالله((جعفر بن محمد صادق(عليه السلام))، در مورد سجده بر حصير و بوريا سؤال كرد، آن حضرت در پاسخ فرمود: اشكال ندارد، امّا اگر بر زمين سجده شود براى من خوشايندتر است، زيرا رسول خدا دوست مى داشت چنين كند و پيشانى خود را بر زمين نهد، من نيز همان را دوست دارم كه پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله)براى خود دوست داشت».[4]
5. در جاى ديگر، چنين روايت مى كند:
«مردى از امام ابى جعفر(محمد باقر) درباره سجده بر بوريا و چيزى كه از برگ درخت خرما ساخته شده و گياه، سؤال نمود كه آيا جايز است؟ آن حضرت فرمود: آرى».[5]
«...انّ رجلاً أتى أبا جعفر(الإمام الباقر(عليه السلام)) وسأله عن السجود على البوريا والخصفة والنبات، قال: نعم».
6. حلبى مى گويد:
«از امام صادق(عليه السلام) درباره سجده بر فرش (پارچه اى) ومو (يعنى فرش يا پارچه اى كه از جنس مو ساخته شده باشد) سؤال نمودم. آن حضرت فرمود: بر آنها سجده مكن، امّا اگر بر آنها بايستى و بر زمين سجده نمايى، اشكالى ندارد. همچنين اگر بر آنها حصيرى بگسترانى و بر آن حصير سجده نمايى، سجده صحيح است».[6]
«عن أبى عبدالله(عليه السلام) قال سألته عن الرجل يصلّى على البساط والشعر والطنافس قال: لا تسجد عليه وان قمت عليه وسجدت على الأرض فلا بأس، وان بسطت عليه الحصير وسجدت على الحصير فلا بأس».
در پرتو روايات ياد شده به خوبى معلوم گرديد كه از ديدگاه عترت پيامبر(صلى الله عليه وآله) تنها بر زمين و روييدنى هاى آن، مگر خوردنى ها و پوشيدنى ها، مى توان سجده نمود، و اين همان حكمى است كه از مجموعه احاديث سنّت و سيره رسول خدا(صلى الله عليه وآله) و صحابه آن حضرت، استفاده مى گردد.
از سوى ديگر مى دانيم كه آنچه را پيشوايان معصوم و اهل بيت پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله) اخذ نموده اند و اين بينش بدان جهت است كه از ديدگاه شيعه، تنها پروردگار جهان داراى حقّ تشريع و قانونگذارى براى جامعه بشريّت است كه قوانين و احكام شرع مقدّس را به وسيله پيامبر خود، به جهانيان ابلاغ مى نمايد و روشن است كه رسول خدا، تنها واسطه وحى و تشريع الهى بين خدا و مردم مى باشد. با اين بيان روشن مى گردد كه اگر شيعه، احاديث اهل بيت را نيز از منابع فقه خود مى داند، به خاطر آن است كه روايات عترت
پيامبر(صلى الله عليه وآله) بيانگر سنّت آن حضرت مى باشد.
امام صادق(عليه السلام) در اين زمينه چنين مى فرمايد:
«سخن من، سخن پدرم(امام باقر) و سخن پدرم، سخن جدّم (امام علىّ بن الحسين) مى باشد و سخن جدّم، سخن حسين بن على و سخن حسين، سخن حسن بن على و سخن امام حسن، گفتار اميرمؤمنان على(عليه السلام)، كلام رسول خدا(صلى الله عليه وآله) و سخن رسول خدا، سخن خداوند بزرگ است».[7]
و در جاى ديگر، به مردى كه از ايشان سؤال مى نمود، فرمود:
«مهما أجبتك فيه بشىء فهو عن رسول الله(صلى الله عليه وآله) لسنا نقول برأينا من شىء».[8]
«هر پاسخى كه به تو دادم، از پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله) است، و ما به رأى خود سخن نمى گوييم».
در پرتو روايات ياد شده دو نكته روشن گرديد:
الف. از ديدگاه اهل بيت رسول خدا(صلى الله عليه وآله)، تنها سجده بر زمين و روييدنى هاى آن (مگر خوردنى ها و پوشيدنى ها) جايز است، امّا سجده بر خاك كه يكى از اجزاء زمين است، از فضيلت بيشترى برخوردار است، زيرا حكمت سجده، اظهار تواضع و فروتنى در
مقابل خداوند است و سجده بر خاك، موجب تذلّل و فروتنى بيشتر در برابر پروردگار جهان مى باشد.
ب. سخن و ديدگاه اهل بيت پيامبر(صلى الله عليه وآله)، به موجب روايات متواتر اسلامى، حجّت ومعتبر مى باشد و تخلّف از آن، در حكم مخالفت فرمان رسول خدا(صلى الله عليه وآله) است، زيرا پيامبر گرامى، ضمانت عصمت وصحّت كلام عترت خود را ـ بنابر حديث ثقلين ـ برعهده گرفته و از سوى ديگر، بنا به روايات عترت، سخن آنان جز سنّت رسول خدا(صلى الله عليه وآله) چيزى نيست. و با اين مقدّمات روشن و مستدلّ، صحّت نظريه شيعه در مسأله سجده به اثبات مى رسد.
[1] وسائل الشيعه، ج3، ص 591، كتاب الصلاة، ابواب ما يسجد عليه، حديث1:
«السجود لا يجوز الاّ على الأرض أو على ما أنبتت الأرض إلاّ ما أكل أو لُبس».
[2] وسائل الشيعه، ج3، ص 593، كتاب الصلاة، ابواب ما يسجد عليه، حديث7:
«السجود على الأرض فريضة وعلى الخُمرة سنّة».
[3] وسائل الشيعه، ج3، ص 592 و بحارالانوار، ج85، ص 149:
«لا يسجد إلاّ على الأرض أو ما أنبتت الأرض إلاّ المأكول والقطن والكتان».
[4] وسائل الشيعه، ج3، ص 609:«وعن اسحاق بن الفضيل انّه سأل أبا عبد الله(عليه السلام) عن السجود على الحصر والبوارى، فقال: لا بأس وان يسجد على الأرض أحبّ إلىّ، فانّ رسول الله(صلى الله عليه وآله)كان يحبّ ذلك ان يمكّن جبهته من الأرض، فانا أحبّ لك ما كان رسول الله(صلى الله عليه وآله) يحبّه».
[5] وسائل الشيعه، ج3، ص 593:
[6] وسائل الشيعه، ج3، ص 594:
[7] جامع احاديث الشيعه، ج1، ص 127: «حديثى حديث أبى، وحديث أبى حديث جدّى، وحديث جدّى حديث الحسين، وحديث الحسين حديث الحسن، وحديث الحسن حديث أمير المؤمنين، وحديث أمير المؤمنين حديث رسول الله(صلى الله عليه وآله) و حديث رسول الله قول الله عزّوجل».
[8] جامع احاديث الشيعه، ج1، ص 129.
