اسماعيل نساجي زواره
هر دولتي در هر عصر و زماني براي برانگيختن عواطف واحساسات ملت خود و دعوت آن ها به وظايف فردي واجتماعي از شعارهايي استفاده مي كند.
در اسلام براي اين دعوت از شعار ( اذان ) استفاده مي شود .اذان يك دعوت زنده است. انسان از لحظه اي كه صداي اذان به گوشش مي رسد ، گويي نماز را آغاز مي كند . اين ندا ، زمين و آسمان را به هم پيوند داده و تواضع مخلوق را با عظمت خالق در هم مي آميزد.
گواهي به وحدانيت خدا و رسالت پيامبر(ص ) اوج گيرد و با دعوت به رستگاري وعمل نيك فرود آيد. با كلمه الله شروع شود و با آن پايان پذيرد.
پس از هجرت رسول اكرم ( ص ) به مدينه ، مهاجر وانصار ، كم كم در اطراف پيامبر ( ص ) اجتماع كرده وحكومت اسلامي را برپا نمودند ، مسجد ساختند ونماز جماعت برپا نمودند و روز به روز بر عظمت و شكوه دين اسلام افزوده شد. بنابر اين مسلمانان نيازمند وسيله اي شدند تا مردم را هنگام نماز آگاه سازند. اذان بدين لحاظ اهميت يافت .
در حقيقت اذان يكي از ابزارهاي تبليغ است كه در دعوت به اسلام سهم مهمي دارد. اذان مشتمل است بر مسائلي مانند : تكبير ، توحيد ، شهادت به يگانگي و عظمت خداوند ، گواهي به رسالت پيامبر ( ص ) توصيه به نماز و رستگاري و بهترين اعمال و بالاخره با لا اله الا الله ( توحيد ) تمام مي شود. نكته قابل توجه ديگر در اذان ، تكرار جملات است و اين تكرار خود يكي از عوامل موثر در جلب توجه مخاطبين به اهميت موضوع است.نكته قابل توجه آنكه در هر حال همه مذاهب اسلامي ، اذان گفتن را مستحب موكد مي دانند به جز حنبلي ها كه مي گويند : واجب كفايي است .
اذان بر دو قسم مي باشد : اذان اعلام و اذان نماز
اذان اعلام بايد اول وقت گفته شود و اذان نماز ، متصل به آن ادا شود ، هرچند آخر وقت باشد.
مستحب است كه بعد از تولد كودك يا پيش از نام گذاري او ، در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه گفته شود تا به روح بلند او مطالب دل نشين القا شده و در نفس او بذر خداشناسي و توحيد پاشيده شود و در دوران كودكي و نوجواني با همان بذرها بزرگ شده وبا پاكيزگي كامل ، انساني مهذب به بار آيد.
اذان عبادتي است كه داراي ابعاد مختلفي بوده وجملات آن داراي آثار و فوايد تربيتي ، اجتماعي ، سياسي و فرهنگي است كه مهم ترين آن ها به شرح ذيل مي باشد :
1 - وقت نماز را براي بندگان تعيين مي كند.
2 - مفاهيم عالي اعتقادي را تعليم مي دهد
3 - مردم را به عبادت تشويق مي كند
4 - سبب ياد آوري آگاهان و بيداري غافلان است
5 - نداي اذان در برابر كافران و منافقان نقش كوبنده اي دارد و به قدري اثر بخش است كه آنها را عصباني كرده و به ياوه پردازي وادار مي كند و بي خردي آن ها را ثابت مي كند.
6 - مسلمانان را به وقت شناسي و نظم در كارها دعوت مي كند
7 - بيانگر اهميت نماز جمعه است
8 - انسان را خوش اخلاق مي كند
9 - زمينه را براي تربيت معنوي كودكان آماده مي كند
10 - اذان موجب غم زدايي است . غم و اندوه غالبا بر اثر از دست دادن يك چيز ، اضطراب و نگراني ، مشاهده صحنه هاي تاثر انگيز ، ارتكاب خطا و گناه و..پيش مي آيد.
11 - اگر اذان از روي ايمان و اخلاص گفته شود خداوند گناهان گوينده آن را مي بخشد .