معاویة بن وهب گوید به امام صادق علیه السلام عرض کردم: برای ما نقل کرده‌اند که مردی از انصار از دنیا رفت و دو دینار بدهکار بود لذا رسول خدا صلی الله علیه و آله بر او نماز نخواند و فرمود: بر برادرتان نماز بگزارید. تا اینکه بعضی از خویشانش بدهی‌اش را بر عهده گرفتند.
پس امام صادق علیه السلام فرمود: این ماجرا درست است. سپس فرمود: همانا رسول خدا این کار را انجام داد تا مردم پند گیرند و قرضِ یکدیگر را برگردانند و بدهی را سبُک نشمارند. حال آنکه رسول خدا و امیرالمؤمنین و امام حسن و امام حسین علیهم السلام از دنیا رفتند در حالی که هر کدام بدهی داشتند.
من لا يحضره الفقيه، ج3، ص182
الكافي (ط - الإسلامية)، ج5، ص93
مطلبِ مشهوری که معمولا در ایام محرم از زبان بعضی افراد نقل می‌شود حاکی از اینکه سیدالشهدا علیه السلام اصحابی را که حق الناس به گردن داشتند مرخص نمود و اجازه‌ی همراهی به ایشان نداده، مطلبی است بی ریشه و مغایر با روایاتِ صحیحی هم چون حدیث بالا.
وقتی خودِ امام در حال بدهکاری به شهادت رسیده آیا قابل باور است که اصحاب خویش را به جهت بدهکاری و مدیون بودن مرخص کرده و از یاریِ خود منع نماید؟
بر خلاف شایعه مذکور آنچه در تاریخ نقل شده این است که پرداخت بدهی و حقوقِ مردم بهانه ی برخی از افراد بوده برای ترک یاری امام و فرار از دفاع از جان معصوم. یعنی به امام گفته اند ما بدهکاریم و نمی توانیم شما را همراهی کنیم و حق الناس بر گردن مان است!
واضح است که هدف، بی‌اهمیّت جلوه دادن حقّ الناس نیست بلکه تذکّری است بر این اصل که دفاع از جان امام معصوم بر هر حقّ و امرِ واجب و حق الناسی اولویت دارد.که وجودِ مقدّس امام محور دین ، اساس دین و عینِ دین خدای متعال است.کما اینکه در روایات دیگر آمده که حتی حق الناس شیعیان را هم اهل بیت علیهم السلام در روز قیامت پرداخت می کنند.
حضرت امام موسی بن جعفر علیهما السلام فرمودند:
چون روز قیامت فرا رسد و خداوند پیشینیان و پسینیان را گرد آورد؛ حساب شیعیان ما را به ما می سپارد پس هر چه بین ایشان و خداوند (حق الله) باشد ما نزد خداوند در آن حکم می کنیم و او حکمرانی ما را می پذیرد و هر چه بین ایشان و مردم (حق الناس) باشد؛ ما آن را از آنان به عنوان هدیه درخواست می کنیم و آنها آن را به ما می بخشند و هر چه بین شیعیان و ما باشد؛ ما سزاوارترین کس برای گذشت و بخشش هستیم
بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج 8، ص: 50 ح 57
اینکه پرداخت حق الناس واجب است شکی در آن نیست و روایات زیادی پیرامون آن وجود دارد اما اینکه اگر بنا به دلایلی مثل ماجرای کربلا یا مرگ ناگهانی یا... شخصی نتوانست حق الناس را بپردازد طبق روایت بالا اهل بیت علیهم السلام خودشان حق الناس شیعیان خود را پرداخت می کنند.
