یکی از مسائل بسیار خطرناک که زیانش از زیان شکست نظامی از دشمن، زیان بارتر، سنگین تر و دشوارتر می باشد، از دست دادن و باختن روحیه هنگام شکست نظامی است. که اگر چاره ای اساسی برایش نسجند و راه علاج یا جبران درست برایش در نظر نگیرند، عواقب و پیامدهای فاجعه آفرین و جبران ناپذیر در پی و به دنبال خواهد داشت.
زیرا اگر پس از ضربه و شکست خوردن، روحیه را ببازد دچار یاس و ناامیدی می گردد که در این حالت مجبور می شود یا دست به خودکشی و و انتحار زند، یا در برابر دشمن تسلیم گردد و به اسارت و خواری تن دهد و ذلت را بپذیرد، که این اولین نتیجه و پیامد از دست دادن روحیه است.
اما اگر روحیه را نباخت جرأات و شهامت را حفظ کرد، از تلاش، کوشش، و فعالیت دست بر نمی دارد، می رود فکر می کند و می اندیشد که چرا شکست خوردیم؟ چه عواملی سبب شکست ما و غلبه دشمن شد؟
چه کندی، سستی و مهمل کاری از ما سر زد؟ و... تحلیل، بررسی، ارزیابی و مطالعه دقیق می نماید تا به اشتباهات خود پی ببرد و آنها را جبران کند و از تکرارش جلوگیری نماید، عوامل پیروزی دشمن را درک کند تا تصمیم قاطع و اقدام لازم را بگیرد و عمل کند، که در این صورت امید می رود رفته رفته و آهسته آهسته شکست را جبران و آبروی رفته را بازیابد.
امام علیه السلام به طور ضمنی و با اشاره، مطلب را می رساند که: از شکستی که تحرک و حمله به دنبال دارد ناراحت نباشید. از باختن روحیه که برای بعضی پس از شکست به وجود می آید، متاثر باشید و بر شما ناگوار و سخت تمام شود:
لا تشتدن علیکم فره بعدها کره، و لا جوله بعدها حمله (191)
از عقب نشینی که در پی آن بازگشت، و از شکستی که پیامدش هجوم به دشمن است، ناراحت نشوید.
برخورداری از روحیه قوی در جنگ، عامل اصلی موفقیت بوده است، و ثابت شده اگر بهترین و مدرن ترین سلاح ها در اختیار جنگجویان فاقد روحیه قرار گیرد، نتیجه مطلوب نخواهد داشت، زیرا مسلم تاست که عامل روحی از ابزار و تکنیک، برتری دارد.
وقتی جنگ اعراب و اسرائیل را ارزیابی کرده اند به این نتیجه رسیده اند: عامل شکست اعراب در تمام جنگ ها به خصوص در جنگ سوم (1967) پائین بودن روحیه سربازان اعراب و بالا بودن روحیه اسرائیلی ها بوده است. (192)
ولی تلاش پی گیر اعراب پس از این شکست و جبران نقایص گذشته، پیروزی جنگ رمضان (1393 مهر 1352) نصیب شان گردید. لذا یک سرباز و رزمنده در هیچ حالی نباید روحیه را از دست بدهد، و وظیفه فرماندهان و مسولین است به هر وسیله ممکن که در توان و اختیار دارند سربازان را تقویت روحی نمایند.

191) نهج البلاغه، وصیت 16، فیض الاسلام، ص 862
192) جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل، ص 127

نوشتن دیدگاه