«آن‌کس که كارهای خداوند حکیم را حکیمانه می‌بیند و انتظار وجود نظامی اَحسن - در تكوین و تشریع- از خدا را شرط خداشناسی خود می‌داند، به راحتی منتظر است كه همواره بشر از طریق پیامبرخدا(ص) و امامانی معصوم به عالی‌ترین نحوه زندگی دست یابد، و بر این پیام خداوند گوش فرا می‌دهد که فرمود: «وَمَا قَدَرُواْ اللّهَ حَقَّ قَدْرِهِ..»(181) آن‌هایی كه می‌گویند خداوند دین و شریعتی را بر بشر نازل نكرده است، خدا را آن‌طور كه باید و شاید نشناخته‌اند. آری؛ اگر خداوند حكیم را بشناسیم، همواره انتظار داریم از طریق بشری معصوم، كامل‌ترین نحوة زندگی، به بشر پیشنهاد شود، همچنان‌كه در جای دیگر می‌فرماید: «مَا قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِیٌّ عَزِیزٌ»(182) یعنی؛ این‌كه عده‌ای تصور می‌كنند چنین چیزی نمی‌شود تا حق و عدالت سراسر جهان را فرا گیرد، چون آن‌طور كه باید و شاید خدا را نمی‌شناسند، در حالی كه خداوند قوی و دارای احاطه كامل است.»
حقیقتاً قضیه از این قرار است كه آن‌هایی که می‌گویند انسان نمی‌تواند در سراسر زندگی و در روابط اجتماعی و فردی قدسی شود و قدسی زندگی كند، و با خدا در همه روابط خود ارتباط پیدا کند، خدا را آن‌طور كه باید و شاید نمی‌شناسند و جایگاه خدا را در حدّ خدای خالق می‌دانند و بس، این‌ها جایگاه پیامبران را هم درست نمی‌شناسند. همچنان‌كه آن‌هایی هم که نمی‌فهمند این جهان استعداد داشتن آینده‌ای بسیار برتر از آنچه که فعلاً در آن قرار دارد، در خود دارد، خدا را نمی‌شناسند. می‌گویند مگر می‌شود یک آدم این قدر متعالی شود که قلبش محلّ تمام اسرار عالم هستی شود و بتواند بر روابط فردی و اجتماعی تمام عالم تأثیر بگذارد؟! می‌گویند مگر می‌شود زمانی فرا برسد كه در آن زمان شرایط ظهورِ آرزوی تمام انبیاء و اولیاء فراهم گردد، و به تعبیر امام باقر(ع): «خداوند او را با پنج‌هزار ملائكة نشان‌دار كمك می‌كند»؟(183) این‌ها چون خدا را درست نمی‌شناسند منتظر چنین شرایطی نیستند كه در آن شرایط تمام ملائکه‌ای که کنار انبیاء سراسر تاریخ بودند کنار امام‌زمان(ع) بیایند، آن زمان چه زمانی می‌شود! و آن زمین، چه زمینی خواهد بود! شما در روز عید فطر دقت کرده‌اید، پس از آن‌كه یك‌ماه روزه می‌گیرید، و جهت اقامة نماز عید می‌روید، در قنوت نماز عید می‌خوانید: «اَلّلهُمَّ اَهْلَ الْكِبْرِیاءِ وَ الْعَظَمَةِ وَ اَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ اَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَة...» در این قنوت و با گفتن آن اذكار، در واقع دارید ظهور كبریایی و عظمت و بخشش و عفو و رحمت خدا را می‌بینید و متوجه شده‌اید خداوند پس از یك‌ماه روزه‌داری، زمینة ظهور چنین اسمائی را در شما دیده و لذا با این اسمائش بر قلب شما تجلی كرده است و شما هم با این اسماء او را می‌خوانید. این همان خدای اوّل ماه مبارك رمضان است، ولی چون شما آماده شدید، حالا با جلوات خاصی به صحنة جان شما آمده است. خدای مهدی(ع) خدایی است که ظهورش از ظهور خدایی كه در هزاران‌هزار ماه رمضان تجلی می‌كند، شدیدتر است، شرایطی كه در آن شرایط عالَم بقیّةاللهی نصیب مردم می‌شود.
حضرت عبدالعظیم حسنی می‌گوید: بر سرورم حضرت جوادالائمه(ع) وارد شدم. تصمیم داشتم از او بپرسم كه آیا «قائم» شما همان مهدی است یا غیر او؟ - چون یك بحث، بحث قائم‌بودن كسی است كه در این خاندان باید قیام كند، و یك بحث، بحث مهدی این امّت است كه باید نهایت فرهنگ اهل‌البیت را بنمایاند- می‌گوید: قبل از آن‌كه شروع به سخن كنم، خود حضرت جواد(ع) آغاز به سخن كرده، فرمودند: ای اباالقاسم! قائم ما همان مهدی است كه باید در عصر غیبت منتظرش بود و در عصر ظهور اطاعتش كرد و سومین فرزند من است. و سپس ادامه دادند: «وَالَّذی بَعَثَ محمداً(ص) بالنُّبُوَّةِ وَ خَصِّنَا بِالْإِمامَة اِنَّهُ لَوْ لَم یَبْقَ مِنَ الدُّنْیا اِلاّ یَوْمٌ واحِدٌ، لَطَوَّلَ اللهُ ذلِكَ الْیَوْمَ حَتّی یَخْرُجَ فَیَمْلَاَ الْاَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً كَما مُلِئَت جَوْراً وَ ظُلْماً وَ اِنَّ الله تبارك و تعالی یُصْلِحُ اَمْرَهُ فی لیلةٍ كما اَصْلَحَ امْرَ كلیمهِ موسی(ع) لِیَقْتَبِسَ لِاَهْلِهِ ناراً فَرَجَع وَ هُوَ رسول نَبِیٌّ. ثُمَّ قالَ(ع) اَفْضَلُ اعمالِ شیعَتِنَا اِنْتِظارُ الْفَرَج»(184) قسم به خدایی كه محمد را به پیامبری برگزید و امامت را به ما اختصاص داد، اگر از عمر دنیا بیش از یك روز هم باقی نماند، خدا آن روز را آن‌قدر طولانی می‌گرداند، تا قائم ما خروج كند و همان‌طور كه زمین از جور و ظلم پر شده، از قسط و عدل پر می‌کند، خدای سبحان كار او را یك شبه اصلاح می‌كند و اوضاع را به نفع او برمی‌گرداند، چنان‌كه كار موسی(ع) را یك شبه اصلاح كرد، او برای گرفتن پاره‌ای آتش برای خانواده‌اش رفت، ولی هنگام بازگشت به شرافت رسالت و افتخار نبوت نایل شده بود، آنگاه فرمود: بهترین اعمال شیعیان ما انتظار فرج و انتظار گشایش امور به دست آن حضرت است.
در جمع‌بندی این بحث باید گفت؛ عمده‌ترین مطلب فهمیدن خدای حكیم است و آن زمینه‌ای كه خدای حكیم برای بشر در نظام اَحسنِ خود، فراهم كرده، و معنی انتظار نیز همین است. آری؛ آن كس كه خدای حكیم را حكیمانه می‌شناسد، سخت مواظب است از توجه به نور وضع موعود غافل نشود، وگرنه تمام آلودگی‌های عقیدتی و اخلاقی ظلمت آخر‌الزمان او را فرا می‌گیرد و از بهترین نتایج زندگی محروم می‌گردد و حرف من همین بود.
«والسلام علیكم و رحمة‌الله و بركاته»
181 - سوره انعام، آیه91.
182 - سوره حج، آیه74.
183 - «معجم احادیث‌المهدی(ع)»، آقای كورانی، ج5، ص251.
184 - بحارالانوار، ج 51، ص 156.
