با تثبیت حکومت ابوبکر ، بیعت گیری از مخالفان به شدت دنبال شد. اما داماد و پسر عموی پیامبر صلی الله علیه و آله ، علی بن ابی طالب علیه السلام ، تا همسرش فاطمه علیه السلام زنده بود با خلیفه بیعت نکرد و محققان اهل تسنن و تشیع عقیده مندند که آن بیعت نیز سرانجام با رضایت خاطر ، صورت نپذیرفته است. پس از شهادت دختر گرامی پیامبر صلی الله علیه و آله ، چون حکومتیان همسر او را دیگر بار به بیعت فرا خواندند ،ایشان در حضور گروهی از حامیان خود به سخنرانی پرداخت و پس از بیان ویژگی های خود و خویشاوندی اش با پیامبر صلی الله علیه و آله در روز بعد دفن همسرش ، با خلیفه ،ابوبکر بنابی قحافه ،بیعت کرد. (399)
تا قبل از این روز ، هیچ یک از شیعیان او و بنی هاشم با ابوبکر بیعت نکرده بودند.(400)
بدین سان تا سال 35 هجری حدود 25 سال علی بن ابی طالب علیه السلام از صحنه فعالیت های رسمی سیاسی و اجتماعی کنار بود ، اما به موجب دلایلی که بر خواهیم شمرد ، در این مدت از هر حرکت ستیزه جویانه و انقلابی بر ضد حکومت ، دوری جست و حتی از شورش دیگران علیه حکومت نوپای اسلامی ، جلوگیری می کرد.
حال پرسش این است :
1. آیا این حقیقت دارد که در روزهای آغازین حکومت ابوبکر ، داماد پیامبر صلی الله علیه و آله ،علی بن ابی طالب علیه السلام با نهایت خشونت و بی احترامی ،از خانه به مسجد فراخوانده و به بیعت اجبار شده است ؟
2. آیا علی بن ابی طالب علیه السلام در روز تشکیل سقیفه و هفته پس از آن و زمان های بعدتر ، مردم را به یاد غدیر و منزلت خود نزد پیامبر صلی الله علیه و آله ،هشیار نساخت ؟ اگر وی خود را جانشین بر حق پیامبر صلی الله علیه و آله می دانست و رسول اکرم صلی الله علیه و آله درباره جانشینی او چیزی فرموده بود ، چرا آرام نشست تا دیگران حق او را غصب کنند ؟(401)
با آن که بیشتر محققان شیعه و سنی بیعت گیری از علی بن ابی طالب علیه السلام را به زور و با خشونت و بی احترامی یاد کرده اند ،برخی نویسندگان ما از شدت ناباوری می نویسند :
بعضی ساده لوحان کوشیده اند برای نشان دادن مظلومیت علی علیه السلام به این مسایل متوسلب شوند ،یعنی کشیدن وی و عمامه به گردن او پیچیدن و در کوچه ها گرداندن !... نمایان مظلومیت علی علیه السلام در این قالب ، نه تنها معقول نیست ،بلکه موجب تخریب شخصیت حقیقی علی علیه السلام است .محال به نظر می رسد که توانسته باشند وی را بدین نحو به زور به سمت مسجد کشانیده و با چنین شدتی با او برخورد کرده باشند.
این گونه سند سازان این اندازه هم نیندیشیده اند که حکومت نوپای پیامبر صلی الله علیه و آله ، با آن همه معضلات و گرفتاری ها ،در این برهه حساس ، قبل از هر چیز نیازمند ثبات و جذب مخالفان و افکار عامه است و به طور قطع ، از نظر سیاسی ، نظامی و امنیتی ، نه تنها قدرت دست زدن و متوسل شدن به چنین خشونیت برای آنان میسر نیست و امری محال است ،بلکه به هیچ وجه نیز به صلاحشان نخواهد بود !(402)
شاید بتوان چنین گفت که چون علی علیه السلام در مقابل جان حامیانش در منزل فاطمه علیه السلام احساس مسئولیت می کرده ، برای نجات جان دیگران و جلوگیری از آسیب رسیدن به یارانش ،با مامورین خلیفه همراه شده ، به نزد او رفته است. (403)
با این تحلیل چنین به نظر می رسد که گویا ماموران حکومت ، با سلام و شاد باش ، علی علیه السلام را به مسجد برده و در آنجا نیز با شیرینی و میوه از او پذیرایی کرده اند !اگر بیعت گیری از علی بن ابی طالب علیه السلام مسالمت جویانه ترسیم و تحلیل شود ، به ناچار باید موضوع وارد شدن به خانه حضرت فاطمه علیه السلام و به شهادت رسیدن طفل آن حضرت از اساس ،انکار گردد ،حال آن که بر پایه مطالبی که پس از این از مدارک اهل تسنن ارائه خواهیم کرد ، آن موضوع از امور مسلم تاریخ اسلام است.
ما چگونگی بیعت گرفتن از علی بن ابی طالب علیه السلام را خفت بار ترسیم نمی کنیم و نمی گوییم که او را با عمامه پیچیده به دور گردن ،در کوچه ها گردانده اند ، ولی بر پایه مدارک معتبر و پذیرفته نزد شیعه و سنی ، آن بیعت گیری را با توسل به زور و خشونت می دانیم. (404)
معاویة بن ابی سفیان که بی انصاف تر از او در تاریخ کمتر شناخته شده است ، در نامه اش به امام علی بن ابی طالب علیه السلام می نویسد : دستگاه خلافت ، تو را همانند شتر سرکشی که به بند شده باشد ، کشان کشان برای بیعت سوق داد.(405)
399) صحیح بخاری ، ج 2 ، ص 186 ،الصواعق المحرقة ، ص 9.
400) پس از این خواهیم نوشت که به گفته شیخ مفید آن حضرت هرگز تا زنده بود با ابوبکر بیعت نکرد. آن چه در این باره در کتاب ها وجود دارد بر گرفته از مدارک غیر شیعه است.
401) شرح نهج البلاغه ،ابن ابی الحدید ،ج 11 ،ص 111 و 112.
402) در بیان انگیزه گسیل به خانه حضرت فاطمه علیه السلام خواهیم نگاشت که مخالفان علی علیه السلام در آن روزها هر چند به ثبات و حفظ پایه حکومت خود نظر داشتند ، از فرو پاشی نظام اسلامی به وسیله اختلاف و جنگ نیز چندان هراسی نداشتند.
403) تحلیلی بر مواضع سیاسی علی بن ابی طالب علیه السلام ،اصغر قائدان ،ص 86.
404) شرح نهج البلاغه ، ابن ابی الحدید ،ج 2 ، ص 60 ت انساب الاشراف ،ج 1 ،ص 587 ت الاختصاص ،ص 11 ، خصال ، باب دوازدهم ،ص 462 ،الشافی ، ج 3 ، ص 244 ، المسلک فی اصول الدین ،ص 260 ،کشف المراد ،علامه حلی ،ص 377 ،مقصد پنجم ، مساله ششم ،علم الیقین ،ج 2 ، ص 687 ، باب 14 ،فصل 20 ،مقصد سوم ، المراجعات ، ش 84، اثبات الوصیة ، ص 122 ،تفسیر عیاشی ،ج 2 ، ص 67 و 307.
405) شرح نهج البلاغه ت ابن ابی الحدید ،ج 15 ،ص 186 ،العقد الفرید ، ج 4 ،ص 335 ت صبح الاعشی ،ج 1 ،ص 228. جواب نامه امام به معاویه ،نهج البلاغه ،نامه 28. ابن ابی الحدید می نویسد : علی را در حالی به مسجد می کشاندند که از حرکت اجتناب میکرد و خالدبن ولید و همراهانش او را کشان کشان پیش می بردند و با مشت به پشت او می زدند تا به مسجد رسید. شرح نهج البلاغه ،ج 2 ،ص 56 و 57.
