الباب الخامس زیارة حمزة عم رسول الله ص و قبور الشهداء

حدیث اوّل:
1 حَدَّثَنِی حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ بْنِ حَکِیمٍ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ هِشَامٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْهُمْ ع قَالَ وَ یَقُولُ عِنْدَ قَبْرِ حَمْزَةَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عَمَّ رَسُولِ اللَّهِ وَ خَیْرَ الشُّهَدَاءِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَسَدَ اللَّهِ وَ أَسَدَ رَسُولِهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ وَ نَصَحْتَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ [وَ نَصَحْتَ لِرَسُولِ اللَّهِ ]وَ جُدْتَ بِنَفْسِکَ وَ طَلَبْتَ مَا عِنْدَ اللَّهِ وَ رَغِبْتَ فِیمَا وَعَدَ اللَّهُ ثُمَّ ادْخُلْ فَصَلِّ وَ لَا تَسْتَقْبِلِ الْقَبْرَ عِنْدَ صَلَاتِکَ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ صَلَاتِکَ فَانْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ اللَّهُمَّ إِنِّی تَعَرَّضْتُ لِرَحْمَتِکَ بِلُزُوقِی بِقَبْرِ عَمِّ نَبِیِّکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ لِتُجِیرَنِی مِنْ نَقِمَتِکَ وَ سَخَطِکَ وَ مَقْتِکَ وَ مِنَ الْإزْلَالِ فِی یَوْمٍ تَکْثُرُ فِیهِ الْأَصْوَاتُ وَ الْمَعَرَّاتُ وَ تَشْتَغِلُ کُلُّ نَفْسٍ بِمَا قَدَّمَتْ وَ تُجَادِلُ کُلُّ نَفْسٍ عَنْ نَفْسِهَا فَإِنْ تَرْحَمْنِی الْیَوْمَ فَلَا خَوْفٌ عَلَیَّ وَ لَا حُزْنٌ وَ إِنْ تُعَاقِبْ فَمَوْلَایَ لَهُ الْقُدْرَةُ عَلَی عَبْدِهِ اللَّهُمَّ فَلَا تُخَیِّبْنِی الْیَوْمَ وَ لَا تَصْرِفْنِی بِغَیْرِ حَاجَتِی فَقَدْ لَزِقْتُ بِقَبْرِ عَمِّ نَبِیِّکَ وَ تَقَرَّبْتُ بِهِ إِلَیْکَ ابْتِغَاءً لِمَرْضَاتِکَ [ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِکَ ]وَ رَجَاءَ رَحْمَتِکَ فَتَقَبَّلْ مِنِّی وَ عُدْ بِحِلْمِکَ عَلَی جَهْلِی وَ بِرَأْفَتِکَ عَلَی جِنَایَةِ نَفْسِی فَقَدْ عَظُمَ جُرْمِی وَ مَا أَخَافُ أَنْ تَظْلِمَنِی وَ لَکِنْ أَخَافُ سُوءَ یَوْمِ الْحِسَابِ فَانْظُرِ الْیَوْمَ تَقَلُّبِی [إِلَی تَقَلُّبِی ]عَلَی قَبْرِ عَمِّ نَبِیِّکَ صَلَوَاتُکَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ فَبِهِمْ فَکُنْ لِی [فُکَّنِی ]وَ لَا تُخَیِّبْ سَعْیِی وَ لَا یَهُونُ [وَ لَا یَهُونَنَّ ]عَلَیْکَ ابْتِهَالِی وَ لَا تَحْجُبْ مِنْکَ صَوْتِی وَ لَا تَقْلِبْنِی بِغَیْرِ حَوَائِجِی یَا غِیَاثَ کُلِّ مَکْرُوبٍ وَ مَحْزُونٍ یَا مُفَرِّجُ [مُفَرِّجاً عَنِ الْمَلْهُوفِ الْحَیْرَانِ الْغَرِیبِ- الْحَرِیقِ الْمُشْرِفِ عَلَی الْهَلْکَةِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّاهِرِینَ وَ انْظُرْ إِلَیَّ نَظْرَةً لَا أَشْقَی بَعْدَهَا أَبَداً وَ ارْحَمْ تَضَرُّعِی وَ غُرْبَتِی وَ انْفِرَادِی فَقَدْ رَجَوْتُ رِضَاکَ وَ تَحَرَّیْتُ الْخَیْرَ الَّذِی لَا یُعْطِیهِ أَحَدٌ سِوَاکَ وَ لَا تَرُدَّ أَمَلِی
وَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ سَلَمَةَ مِثْلَهُ وَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ جَمِیعاً عَنْ سَلَمَةَ مِثْلَهُ
ترجمه:
حکیم بن داود بن حکیم از سلمة بن خطّاب، از عبد اللَّه بن احمد از بکر بن صالح، از عمرو بن هشام از شخصی از اصحاب ما از معصومین علیهم السّلام، وی می گوید:
زائر نزد قبر جناب حمزه بگوید:
السّلام علیک یا عمّ رسول اللَّه و خیر الشهداء: سلام بر تو ای عموی رسول خدا و بهترین شهداء.
السّلام علیک یا اسد اللَّه و اسد رسوله: سلام بر تو ای شیر خدا و شیر رسول خدا.
اشهد انّک قد جاهدت فِی اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ: شهادت می دهم که تو در راه خدا آن طوری که باید جهاد کنی جهاد کردی.
و نصحت للَّه و لرسوله: و شهادت می دهم که برای خدا و رسول خدا به دیگران اندرز داده و نصیحت نمودی.
وجدت بنفسک و طلبت ما عند اللَّه و رغبت فی ما وعد الله: و نفست را ایثار کرده و رضای خدا را طلب نموده و در آنچه خدا وعده داده رغبت و میل نشان دادی.
سپس داخل شو و صلوات فرست ولی هنگام صلوات قبر را مقابل خود قرار مده و پس از فراغت از صلوات خود را روی قبر بیانداز و بگو:
اللّهم صلّ علی محمّد و علی اهل بیته: خداوندا بر محمّد و اهل بیتش رحمت فرست.
اللّهم انّی تعرّضت لرحمتک بلزوقی بقبر عمّ نبیّک صلواتک علیه و علی اهل بیته لتجیرنی من نعمتک و سخطک و مقتک و من الازلال فی یوم تکثر فیه الاصوات و المعرّات و تشتغل کلّ نفس بما قدّمت و تجادل کلّ نفس عن نفسها: خداوندا من با چسباندن خویش را به قبر عموی گرامی پیامبرت که رحمت تو بر او و بر اهل بیتش باد خود را در معرض رحمتت قرار داده تا زنهارم داده و بدین وسیله من را از عتاب و خشم و دشمنی خودت بر حذر داشته و در روزی که در آن فریادها بسیار و بدن های عریان بی شمار بوده و هر کس سرگرم اعمالی است که در دنیا مرتکب شده و جمله نفوس در مقام دفاع از خود هستند پناهم دهی.
فان ترحمنی الیوم فلا خوف علیّ و لا حزن: پس اگر در آن روز به من ترحم فرمائی دیگر نه خوفی داشته و نه حزنی.
و ان تعاقب فمولای له القدرة علی عبده: و اگر من را عقاب و عذاب کنی باکی نیست زیرا تو مولا و آقای من بوده و آقا بر عبد و بنده اش تسلط و قدرت دارد.
اللّهم فلا تخیبنی الیوم و لا تصرفین بغیر حاجتی: خداوندا در این روز من را ناامید نکرده و بدون حاجت روا شده بر مگردان.
فقد لزقت بقبر عمّ نبیّک و تقربت به الیک ابتغاء مرضاتک و رجاء رحتمک: زیرا خود را به قبر عموی گرامی پیامبرت چسبانده و به واسطه اش به تو تقرّب جسته و رضایتت را بدین وسیله طالب بوده و امید رحمتت را دارم.
فتقبّل منّی و عد بحلمک علی جهلی و برأفتک علی جنایة نفسی فقد عظم جرمی: پس از من بپذیر و حلمت را بر جهل و نادانی من و عطوفت و مهربانیت را بر جنایتم
مسلّط و غالب گردان چه آنکه جرم و گناهم بسیار گشته است.
و ما اخاف ان تظلمنی و لکن اخاف سوء یوم الحساب: و از اینکه به من ظلم کنی هراسی ندارم- یعنی می دانم که ظلم نمی کنی) ولی از زشتی اعمالم در روز حساب خائف و بیمناکم.
فانظر الیوم تقلّبی علی قبر عمّ نبیّک صولاتک علی محمّد و اهل بیته فیهم فکنّی و لا تخیّب سعیی و لا یهوننّ علیک ابتهالی و لا تحجب منک صوتی و لا تقلبنی بغیر حوائجی.
پس در امروز بنگر که من جا به جا شده و خود را بر سر قبر عموی پیامبرت رسانده ام درود و رحمتت بر حضرت محمّد و اهل بیتش باد، پس به واسطه ایشان من را آزاد نما و سعی و کوششم را ناکام مگذار و مبادا زاری من بر تو سهل
و آسان آید و صدایم را از خود محجوب و نهان مدار و البته بدون حاجت روا شده من را بر مگردان.
یا غیاث کلّ مکروب و محزون یا مفرّج عن الملهوف الحیران الغریب الغریق المشرف علی الهلکة صلّ علی محمّد و أهل بیته الطّاهری. ای پناه گاه هر اندوهگین و صاحب حزنی، ای برطرف کننده اندوه از غم زده ای که سر گردان و غریب و سوخته دل و نزدیک به هلاکت گشته، بر حضرت محمّد صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم و خاندان پاکیزه اش رحمت و درود بفرست.
و انظر الیّ نظرة لا اشقی بعدها ابدا: نظر نما به من نظری که بعد از آن هرگز به شقاوت نگرایم.
و ارحم تضرّعی و غربتی و انفرادی فقد رجوت رضاک و تحرّیت الخیر الّذی لا بعطیه احد مسواک و لا تردّ املی. به زاری و غربت و تنهائی من رحم نما، همانا من به خشنودی تو از خویش امیدوار بوده و همواره آن خیری را طالبم که کسی غیر از تو آن را اعطاء نمی نماید و از تو می خواهم که آرزوی من را ناکام و نافرجام نگذاری.
ترجمه:
محمّد بن حسن از محمد بن حسن صفّار از سلمه مثل حدیث اوّل را برایم نقل نموده.
ترجمه:
پدرم از محمّد بن یحیی و احمد بن ادریس جملگی از سلمه مثل حدیث اوّل را برایم نقل نمودند.
حدیث دوم:
2 حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ هِلَالٍ عَنْ عُقْبَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ لَهُ طَوِیلٍ قَالَ ثُمَّ مَرَرْتَ بِقَبْرِ حَمْزَةَ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ فَسَلَّمْتَ عَلَیْهِ ثُمَّ مَرَرْتَ بِقُبُورِ الشُّهَدَاءِ فَقُمْتَ عِنْدَهُمْ فَقُلْتَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَهْلَ الدِّیَارِ أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ إِنَّا بِکُمْ لَاحِقُونَ تَمَّ تَأْتِی الْمَسْجِدَ الَّذِی فِی الْمَکَانِ الْوَاسِعِ إِلَی جَنْبِ الْجَبَلِ عَنْ یَمِینِکَ حَتَّی تَدْخُلَ أُحُدَ [أُحُداً فَتُصَلِّیَ فِیهِ فَعِنْدَهُ خَرَجَ النَّبِیُّ ص إِلَی أُحُدٍ حَیْثُ لَقِیَ الْمُشْرِکِینَ فَلَمْ یَبْرَحُوا حَتَّی حَضَرَتِ الصَّلَاةُ فَصَلَّی فِیهِ ثُمَّ مَرَّ أَیْضاً
حَتَّی تَرْجِعَ فَصَلِّ عِنْدَ قُبُورِ الشُّهَدَاءِ مَا کَتَبَ اللَّهُ لَکَ ثُمَّ امْضِ عَلَی وَجْهِکَ حَتَّی تَأْتِیَ مَسْجِدَ الْأَحْزَابِ فَتُصَلِّیَ فِیهِ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص دَعَا فِیهِ یَوْمَ الْأَحْزَابِ وَ قَالَ یَا صَرِیخَ الْمَکْرُوبِینَ وَ یَا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ وَ یَا غِیَاثَ الْمَلْهُوفِینَ اکْشِفْ هَمِّی وَ کَرْبِی وَ غَمِّی فَقَدْ تَرَی حَالِی وَ حَالَ أَصْحَابِی
ترجمه:
محمّد بن حسن بن احمد از محمّد بن حسن صفّار از محمّد بن حسین، از محمّد بن عبد اللَّه بن هلال از عقبه، از مولانا ابی عبد اللَّه علیه السّلام در حدیث طولانی فرمودند:
سپس به قبر حمزة بن عبد المطلب گذر نما پس به آن جناب سلام نما و بعد از آن به قبور شهداء عبور نما پس نزد قبور ایشان بایست و بگو:
السّلام علیکم یا اهل الدّار انتم لنا فرط و انّا بکم لاحقون: و انّا بکم لاحقون: سلام بر شما ای اهل دیار مردگان شما جلوتر از ما کوچ کرده و ما هم از دنبال به شما ملحق خواهیم شد.
سپس به مسجدی که در مکان وسیعی نزدیک کوه سمت راستت قرار گرفته برو تا اینکه داخل احد شوی پس در آن نماز بگذار چه آنکه پیامبر اکرم صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم از همین مکان به احد تشریف بردند و آن در وقتی بود که با مشرکین مواجه شدند و آنها در آنجا بوده و از آن مکان دور نشدند تا زمانی که وقت نماز فرا رسد و آن جناب نماز خواندند.
سپس از احد بگذر تا برگشته و مراجعت نمائی و وقتی نزدیک قبور شهداء رسیدی نمازی را که حق تعالی در وظیفه تو قرار داده بخوان سپس به راه مقابلت
ادامه بده تا به مسجد احزاب برسی پس در آن جا نماز بگذارد چه آنکه رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم در روز احزاب در این مسجد دعاء خوانده و فرمودند:
یا صریخ المکروبین و یا مجیب دعوة المضطرین و یا غیاث الملهوفین اکشف همی و کربی و غمّی فقد تری حالی و حال اصحابی.
ای فریادرس اندوهگینان و ای اجابت کننده دعای بی چارگان و ای پناه گاه غمگینان غصه و اندوه من را برطرف کن زیرا حال من و حال یارانم را دیده و از آن مطّلع می باشی.