1 - مستحب است که انسان آگاه باشد از احکام شرعی تجارتی که مشغول آن است برای این که عقد صحیح و فاسد را از یکدیگر بشناسد. (1)
2 - مستحب است که انسان بین مشتریان خود فرق نگذارد و با همه مشتریان به یک نحو رفتار کند و در نرخ جنس با همه آنها، به انصاف رفتار کند. (2)
3 - مستحب است که اگر مشتری یا فروشنده از معامله ای که کرده اند، پشیمان شدند و از دیگری درخواست بهم زدن معامله را کردند، دیگری بپذیرد و معامله را بر هم بزند. (3)
4 - مستحب است که با بایع (فروشنده) متاع خود را برای جلب مشتری ناآگاه که از باطن کار خبر ندارد، زینت ندهد.

ولی اگر زینت متاع در بین مردم مطلوب باشد، مانعی ندارد. (4)
5 - مستحب است که اگر متاع، عیبی دارد آن را برای مشتری بیان کند چه عیب ظاهری باشد و چه عیب باطنی. (5)
6 - مستحب است که در خرید و فروش، هیچ یک از مشتری و فروشنده سوگند نخورند. (6)
7 - مستحب است که در خرید و فروش سختگیری نشود و آسان گرفته شود (به اصطلاح عامیانه چانه زده نشود.)

خصوصاً در خریدن وسایل عبادت مثل چیزهایی که برای حج می خرند (لباس احرام، گوسفند قربانی) یا پارچه کفن و سجاده و تسبیح که در اینها آسان گرفتن، ثوابش بیشتر و استحبابش شدیدتر است. (7)
8 - مستحب است که مشتری بعد از خریداری، سه مرتبه تکبیر بگوید و سپس شهادتین را یاد کند.

همچنین سزاوار است که بعد از تکبیر و شهادتین، این دعا را بخواند اللهم انی اشتریته... یعنی پروردگارا! من این متاع را خریده ام و از خیر تو در آن می طلبم، پس برای من در آن خیری قرار ده، خداوندا! من این مال را خریداری کرده ام و از فضل تو در آن می طلبم، پس برای من در آن ربحی (سودی) قرار ده، خدایا! من این مال را خریده ام و در آن از رزق و روزی تو می طلبم، پس برای من در این مال، روزی قرار ده. (8)
9 - مستحب است که هر یک از بایع (فروشنده) و مشتری، مال دیگری را کمتر بگیرد و مال خود را زیادتر بدهد. (9)
10 - مستحب است که هر یک از بایع و مشتری، متاع خود را تعریف و متاع دیگری را بدگویی نکند. (10)
11 - مستحب است که از مشتریان مؤمن، موقعی که آذوقه و خوراک برای خود و خانواده اشان خریداری می کنند، سود گرفته نشود. (11)
12 - مستحب است از کسی که بایع به او وعده احسان و نیکی داده است، سود گرفته نشود؛

مثلاً بایع (فروشنده) به مشتری بگوید: (بیا از من بخر که احسان به تو می کنم) در این صورت مستحب شدید است که سودی از مشتری گرفته نشود. (12)
13 - مستحب است که چه برای تاجر و چه غیر تاجر، چه بازاری و چه مردم عادی، زود به بازار نرود و دیر از بازار نیاید.

به این دلیل که در روایت آمده است که بازار، جای شیاطین است؛ همان طور که مسجد جای ملائکه هاست. (13)
14 - مستحب است که با مردمان پست فطرت، معامله نشود.
15 - مستحب است که با کسانی که در کسبشان برکت نیست و به اصطلاح معروف، شانس ندارند و به هر کاری دست می زنند نفعی در آن نمی بینند و دنیا از آنها رو برگردانده است، معامله نشود.
16 - مستحب است که با کسانی که مرض و نقص بدنی دارند مثل کور، لنگ و کسی که مرض خوره یا پیسی دارد، معامله نشود.
17 - مستحب است که با کفار ذمی که در ذمه حکومت اسلامی می باشند، معامله نشود.
18 - مستحب است با کسانی که اموالشان شبه ناک است مثل ستمکاران، معامله نشود.
19 - مستحب است کسی که وزن نمودن یا کیل نمودن را بلد نیست، عهده دار این کار نشود.
20 - مستحب است که از طلوع فجر (سپیده صبح) تا طلوع آفتاب، خرید و فروش و تجارت نکنند؛

زیرا وقت مزبور، وقت دعا و مسئلت از خداوند متعال است.
21 - مستحب است که مؤمن در معامله برادر مؤمنش وارد نشود چه در خرید و چه در فروش.
22 - مستحب است که صحرانشین و یا روستانشین ناآشنا، متاعی را که از محل خود، برای فروختن به شهر می آورد، یک شهرنشین، وکیل برای فروش آن نشود.
23 - مستحب است که به پیشواز کاروانی که از روستا حرکت کرده و به طرف شهر می آید نروند و با آنها خرید و فروش نکنند (قبل از رسیدن کاروان به شهر) (14).
24 - مستحب است که طعام (گندم، جو، خرما، کشمش، روغن حیوان، روغن زیتون و نمک) را به امید اینکه گران شود بفروشند، احتکار نکنند.

البته در صورت نیاز مردم به طعام، احتکار حرام می باشد (15).
25 - مستحب است که در اجناسی که در بعضی از شهرها، عددی فروخته می شوند - مثل تخم مرغ و گردو - ربا گرفته نشود (16).
26 - برای مشتری مستحب است که متاع کشیدنی یا پیمانه ای را قبل از تحویل گرفتن آن نفروشد (17).
27 - تجارت کردن در جایی که غرض از تجارت و خرید و فروش این است که خانواده اش را در رفاه و آسایش بیشتر قرار دهد، مستحب می باشد (18).
28 - در موردی که شخص بخواهد به مؤمنین، سود و نفع برساند، تجارت کردن مستحب است (19).
29 - تجارت کردن در موردی که شخص بخواهد به وسیله تجارت، به فقرایی که احتیاجشان به حد اضطرار نرسیده، نفعی برساند، مستحب است (20).
30 - مستحب است که انسان در طلب رزق و روزی میانه رو باشد، نه تنبلی و سهل انگاری کند و نه حرص بورزد (21).
************************************
1) النضید، ج 10، ص 386.
2) النضید، ج 10، ص 387.
3) النضید، ج 10، ص 389.
4) النضید، ج 10، ص 398.
5) النضید، ج 10، ص 398.
6) النضید، ج 10، ص 399.
7) النضید، ج 10، ص 400.
8) النضید، ج 10، 401.
9) النضید، ج 10، ص 402.
10) النضید، ج 10، ص 403.
11) النضید، ج 10، ص 404.
12) النضید، ج 10، ص 405.
13) النضید، ج 10، ص 406.
14) النضید، ج 10، ص 424 - 407.
15) النضید، ج 10، ص 429.
16) النضید، ج 10، ص 434.
17) النضید، ج 10، ص 438.
18) النضید، ج 10، ص 106.
19) النضید، ج 10، ص 106.
20) النضید، ج 10، ص 106.
21) ترجمه تحریرالوسیله، ج 3، ص 14.

نوشتن دیدگاه