آيه (1)        

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
ƒوَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ
 

ترجمه :[1]
 
تفسير :
در حديث از حضرت صادق 7 است فرمود :
«وَ أمّا الوَيلُ فَبَلَغنا - وَ اللهُ أعلَمْ - أنَّهُ بِئرٌ في جَهَنَّمَ»[2] .
 
اقول : مكرر گفته‌ايم دو ويل داريم: اسمى و وصفى. اما اسمى، چاه ويل است در قعر جهنم، و اما وصفى يعنى بدا به حال آن‌ها. مثل طوبى اسمى ]كه [شجره طوبى است در بهشت، وصفى، خوشا به حال آن‌ها.
 
]شروط معاملات[
مطفّف كم‌فروش است. در باب معاملات خريد و فروش شرايط بسيارى دارد : شرايط متعاملين، شرايط عوضين، شرايط عقد و معامله.
 
]شرايط متعاملين[
اما شرايط متعاملين بايد بالغ و رشيد باشند. با غير بالغ و سفيه صحيح نيست،


مگر آنكه آن‌ها را آلت قرار دهند و معامله با فرستنده آن‌ها باشد. بايد عاقل باشند.


با مجنون معامله صحيح نيست. مختار باشند، معامله جبرى صحيح نيست. بايد


مالك باشند يا وصى مالك يا وكيل مالك. معامله فضولى محتاج به اذن مالك است، بايد محجور نباشد كسانى كه ممنوع التصرف هستند از طرف شرع، معامله آن‌ها


صحيح نيست.
 

]شرايط عوضين[
و اما شرايط عوضين بايد از اعيان نجسه نباشد، مثل سگ و خوك و ميته و خون و عذره. بلى، عَبدِ كافر وَلَو نجس العين است، مانعى ندارد، و امروز در ميان مسلمين تمام اين‌ها را طرف معامله قرار مى‌دهند. هم سگ مى‌فروشند، هم خوك، هم خون، هم عذره، هم ميته. بايد ماليت داشته باشد. اشيائى كه ماليت ندارد معامله آن صحيح نيست، مثل حشرات، و مباحات اصليه تا مادامى كه حيازت نشده. بايد آلات لهو و لعب مثل آلات قمار و ساز و آواز و اشباه آن‌ها نباشد. بايد مجسمه ذى روح نباشد و غير اين‌ها از چيزهايى كه در شريعت مطهره حرام است. و از جمله شرايط بايد عوضين معلوم باشد، بيع مجهول جايز نيست و باطل است. مثلاً چيزهايى كه در اين جعبه يا در اين بسته است بفروشد. مقدار هم بايد معلوم باشد، يا به كيل يا به وزن يا به عدد يا به ذرع يا به مشاهده. هر كدام به جاى خود. بايد تقلب در جنس هم نباشد كه چيز ديگرى را به جاى ديگرى بفروشد يا خلط كند. روغن نباتى به جاى حيوانى بفروشد، چاى داخلى به جاى خارجى، گوشت ميش را به جاى نر بفروشد و هكذا.
 
]شرايط عقد و معامله[
چهار قسم معامله داريم: نقد، نسيه، سلف، كالى به كالى. نقد آنكه ثمن و مثمن هر دو نقد باشد تحويل دهد و تحويل بگيرد. نسيه آنكه جنس نقد و ثمن مدت داشته باشد و بايد مدتش معلوم باشد، مدت مجهول جايز نيست. سلف عكس نسيه ثمن نقد و جنس مدت معلوم داشته باشد. كالى به كالى اينكه هر دو مدت دارد و اين باطل است.
و معاملات هم دو قسم است يا صيغه‌اى عربى يا فارسى يا لغات ديگر. معاملاتى كه بدون صيغه باشد فقط داد و ستد است و اين تا مادامى كه تصرف نكرده، حق رجوع دارد. و بالجمله، باب معاملات، احكام بسيار دارد و بالاخص باب خيارات، خيار عيب، غبن، شرط، خيار تخلف و نحو اين‌ها و امروز معاملات فاقد اين شروط هستند و احدى مراعات نمى‌كند و به اندازه‌اى مسائل معاملات متروك شده كه حتى فقها و
مراجع تقليد مأيوس هستند از اينكه در رسائل خود درج كنند، و اين آيه شريفه : (وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ) وَلَو در يك قسمت است، لكن ويل شامل هر معامله كه فاقد بعض اين شروط باشد و بر خلاف شرع باشد مى‌شود، سپس خداوند مطففين را معرفى مى‌فرمايد :

[1] .  واى بر كم‌فروشان.
[2] .  و اما در معناى ويل، به ما اين‌گونه رسيده ـ وخدا داناتر است ـ كه آن چاهى در جهنم است، ر.ك :تفسير قمى: ج2، ص404. يادآور مى‌شود با مراجعه به تفسير قمى اين عبارت از كلام معصوم  7نبوده ، بلكه گفته على بن ابراهيم (مؤلف تفسير قمى) است.

نوشتن دیدگاه