معرفى سوره[1]

[1].  سوره مباركه معارج در ترتيب مصحف فعلى هفتادمين سوره است. بر اساس «فهرست ابن نديم»
و «كتاب نظم الدرر»، و «تناسق الآيات و السور» مطابق نقل «تاريخ القرآن» ابوعبداللّه‏ زنجانى، هفتاد و هفتمين سوره است كه بعد از سوره حاقه و قبل از سوره نبأ و در مكه نازل شد. تعداد آيات آن در قول قاريان شامى چهل و سه و در قول ديگران از جمله قرائت كوفى چهل و چهار آيه است، زيرا در قرائت كوفى و ديگران آيه چهارم در «الف سنة» تمام مى‏شود، اما در قرائت شامى تا «صَبْراً جَمِيلاً» ادامه مى‏يابد. به نقل تفسير خازن عدد كلمات آن دويست و بيست و چهار و حروف آن نهصد و بيست و نه حرف است البته تعداد حروف و كلمات در بعضى از تفاسير كمتر هم نقل شده. از نظر حجم جزء مُفصلات قرآن كريم است. ارتباط اين سوره با سوره قبل، آن است كه چون خداوند سوره حاقه را با وعيد كفّار پايان داد، اين سوره را با مثل آن شروع نمود. علت نامگذارى اين سوره به «معارج»، قرار گرفتن اين كلمه در آيه سوم است كه از كلمات ممتاز آن مى‏باشد. اين سوره در ابتدا از عذاب سريع كسى سخن مى‏گويد كه گفته‏هاى پيامبر را در قضيه اعلام ولايت اميرالمؤمنين عليه‏السلام در غدير خم انكار كرد و گفت اگر اين سخن حق است، عذابى بر من نازل شود كه عذاب هم نازل شد و بيان مى‏كند كه اين عذاب از سوى خداوند تبارك و تعالى است (بنابر روايات نام اين  شخص نعمان بن حارث است). [1 ـ 3].
          بعد از ذكر داستان عذاب دنيوى اين شخص، وارد بحث‏هاى معاد و عذاب‏هاى اخروى مجرمان در آن روز، مى‏شود. ابتدا سخن از عروج ملائكه به آسمان به ميان مى‏آورد و بعد از آن پيامبر را در برابر استهزا و تكذيب و آزار مشركان دعوت به صبر و شكيبايى مى‏كند و نزديكى قيامت را به پيامبر وعده مى‏دهد. [4 ـ 7] سپس شرح و توضيح بيشترى درباره قيامت مى‏دهد و وضعيت هولناك آن روز را بيان مى‏كند: گداخته شدن آسمان‏ها، حلاجى شدن كوه‏ها، فراموش كردن دوستان، آمادگى گنهكاران براى فدا كردن فرزندان، همسر، برادر و تمام قبيله و اقوام و دارايى خود در برابر عذاب الهى؛ و از عدم پذيرش اين فديه‏ها و باز خريدها و عذاب شدن خود گنهكاران سخن مى‏گويد و كيفيت آتش دوزخ و افرادى را كه اين عذاب شامل حال آن‏ها مى‏شود، بيان مى‏كند. [8 ـ 18]. سپس به ذكر اوصاف افراد بى‏ايمان و در مقابل آن‏ها مؤمنان راستين مى‏پردازد تا معلوم شود چرا گروهى اهل عذابند و گروهى اهل نجات. بعد از اينكه نُه صفت از اوصاف مؤمنان را بيان مى‏كند، پاداش آن‏ها را در قيامت ذكر مى‏نمايد. [19 ـ 35].
          در ادامه به شرح وضع كفار و استهزاى آن‏ها به مقدسات باز مى‏گردد و از طمع آن‏ها نسبت به وارد شدن به بهشت سخن مى‏گويد و آن‏ها را از اين طمع نااميد مى‏سازد. [36 ـ 41].
          در آيات پايانى سوره به انذار و تهديد كافران سرسخت و استهزاكننده و لجوج مى‏پردازد و سپس به معرفى آن روز موعود پرداخته، و نشانه‏هايى از اين روز وحشتناك و هول‏انگيز را بيان مى‏كند. [42 ـ 44].

نوشتن دیدگاه