8     «لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرِينَ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ أَمْوالِهِمْ يَبْتَغُونَ
          فَضْلاً مِنَ اللّه‏ِ وَ رِضْواناً وَ يَنْصُرُونَ اللّه‏َ وَ رَسُولَهُ أُولئِكَ هُمُ
          الصّادِقُونَ»

ترجمه:
8. از براى فقراى مهاجرين، آن كسانى كه بيرون شدند از منزل‏هاى خود و ديار
خود و اموال خود كه مشركين آن‏ها را از مكّه خارج كردند و آن‏ها پناه آوردند به مدينؤ
طيّبه، طلب مى‏كنند فضلى از خداى متعال و رضا و خشنودى او را و يارى مى‏كنند خدا
را، يعنى دين خدا را و رسول خدا را. اين‏ها [همان ]راستگويانند[1].
 
تفسير:
توضيح كلام اين است كه حضرت رسالت از اموال و اراضى بنى نضير كه به عنوان
فىء به دست آورد، قسمتى به اين فقراى مهاجرين كه مشركين آن‏ها را بيرون كردند
و اموال آن‏ها را تصاحب نمودند عنايت فرمود. و كأنّه از انصار عذرخواهى مى‏كند كه
بدون اذن به آن‏ها نداده، خداوند مى‏فرمايد: «لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرِينَ»[2] غير از اغنياى

آن‏ها.
«الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ أَمْوالِهِمْ» از ترس مشركين كه آن‏ها را به قتل
برسانند، فرار كردند پس از هجرت رسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله، و بعض مهاجرين اين‏ها در مدينه نه
منزل داشتند و نه مال. «يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللّه‏ِ وَرِضْواناً» انتظار تفضّلات الهى داشتند
و براى خشنودى خدا آمدند. «وَ يَنْصُرُونَ اللّه‏َ» نصرت اسلام و دين و اعلاى كلمؤ
اسلام، نصرت خداست. «وَ رَسُولَهُ» نصرت پيغمبر در جهاد با كفّار و مشركين است.
«أُولئِكَ هُمُ الصّادِقُونَ» در مقابل مهاجرينى كه از روى نفاق اظهار ايمان كردند
و آمدند مدينه براى كارشكنى.

[1].  ترجمه ديگر: اين غنايم، نخست اختصاص به بينوايان مهاجرى دارد كه از ديارشان و اموالشان
رانده شدند: خواستار فضل خدا و خشنودى او مى‏باشند و خدا و پيامبرش را يارى مى‏كنند. اينان همان مردم درست‏كردارند.
 
[2].  مهاجرين: دورشوندگان از وطن، در تاريخ اسلام كسانى كه از مكه همراه پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله يا بعد از ايشان به منظور مصونيت از گزند مشركان و نيز براى يارى اسلام به مدينه هجرت كردند. مردمى از اهل مدينه به نام «انصار» ايشان را پذيرا شدند و در خانه‏هاى خود جادادند. نام اين دو گروه، يعنى مهاجرين و انصار با هم پيوسته و همراه است، زيرا با كمك و همكارى يكديگر سبب پيشرفت اسلام شدند و هر دو گروه نقش اول و اساسى در تكوين دولت و جامعه اسلامى داشتند. در سوره انفال، آيه 72 به اشاره به مهاجران و انصار آمده است: «كسانى كه ايمان آورده‏اند و هجرت كرده‏اند؛ و در راه خدا به مال و جان جهاد كرده‏اند، همچنين كسانى كه ايشان را جا و پناه و يارى داده‏اند، اينان دوستان همديگرند». و در آيه 100، سوره توبه از سابقان يا «پيشروان نخستين» از مهاجران و انصار ياد شده است. در اين باره گفته‏اند كه اولين مسلمان از ميان مهاجران على بن ابى طالب عليه‏السلامبود. در تاريخ يعقوبى، درباره «مهاجرين اولين» آمده است كه هر قدر كه اسلام گسترش مى‏يافت و عدّه مسلمانان بيشتر مى‏شد، به همان ميزان هم آزار و مزاحمت‏هاى قريش نسبت به پيامبر و مسلمانان شدّت مى‏يافت. رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله ديد كه يارانش سخت گرفتار و در شكنجه‏اند. لذا به ايشان گفت: به كشور حبشه نزد نجاشى هجرت كنيد كه او نيك پناه مى‏دهد. پس در مرتبه اول دوازده مرد [و چهار زن] و در مرتبه دوم هفتاد مرد به جز فرزندان و زنان ايشان مهاجرين اولين‏اند و آن‏ها را نزد نجاشى مقام و منزلتى بود. ر.ك: دانشنامه قرآن، مدخل «مهاجرين».

نوشتن دیدگاه