خداوند متعال لطفهاى مختلفى به بندگانش دارد، از طرفى به ايشان نعمتهاى غير قابل (1363) شمارش عنايت فرموده است و به اين جهت عقل حكم مى كند كه بايد از او اطاعت كنى و فرامينش را دقيقا مراعات كرده و امورى را كه نهى كرده است مرتكب نشوى كه اگر او را مخالفت كنى مستحق عقوبت مى باشى ، و از طرف ديگر براى رساندن ايشان به نعمتهاى ديگرش ، دستوراتى به آنها داده است و اين دستورات نيز از نعمتهاى (1364) اوست كه مطابق با مصالح وجودى آنها مى باشد، و در عين حال براى ترغيب ايشان به انجام دستورات ، وعده هاى بى شمارى از ثواب براى مطيعين داده است به گونه اى كه هيچ گاه از نظر عقل بنده طلبكار از خداوند نمى باشد بلكه اين لطف خاصى است به ايشان كه آن از كرم وجود بى پايان خدا سرچشمه مى گيرد همان طور كه على عليه السلام نيز مى فرمايد: لكنه سبحانه جعل حقه على العباد ان يطيعوه ، و جعل جزاءهم عليه مضاعفة الثواب تفضلا منه (1365)، (لكن خداوند سبحان حقش را بر بندگان اطاعتش قرار داده و جزاى ايشان را بر خويش زياد شدن ثواب ، به سبب تفضلى از طرف خويش مقرر فرموده است ) حتى به اين مقدار نيز اكتفا نكرده بلكه مى فرمايد: من جاء بالحسنة فله عشر امثالها(1366)، (كسى كه كار نيكى انجام دهد پس براى او ده برابرش مى باشد) و در بعضى از آيات مى فرمايد: من جاء بالحسنة فله خير منها(1367)، (كسى كه حسنه اى انجام دهد براى او بهتر از آن خواهد بود) ولى در طرف معصيت فرموده است : و من جاء بالسيئة فلا يجزى الا مثلها و هم لا يظلمون (1368)، (كسى كه كار بدى انجام دهد جز به مانند آن جزا داده نمى شود در حالى كه ظلم نمى شود). در فرمايشات (1369) مفسرين كلامش آمده است كه كسى كه قصد كار نيك كند يك حسنه برايش نوشته مى شود و كسى كه قصد كار بد كند برايش نوشته نمى شود و همچنين نوشتن معصيت تا هفت ساعت به تاءخير مى افتد تا شايد توبه كند و پس از نوشتن نيز جاى برطرف كردنش به واسطه توبه باقى مى باشد كه بحث آن گذشت ، با اين بيانات اگر وعده ثواب و پاداش دهد آن جز تفضل و عنايت خاص او نمى باشد نه اينكه انسان مستحق آن باشد يا مستحق آن بشود. امام صادق عليه السلام نيز مى فرمايد: (كسى كه خداوند بر عملى به او وعده ثواب دهد آن را مى دهد، و كسى كه خداوند بر عملى به او وعده عقابى دهد خداوند نسبت به آن مخير است (1370)). اين يك بحثى است كه در علم كلام (1371) علماى عقايد به آن پرداخته اند.

نوشتن دیدگاه