با دقت در وجود انسان و مقايسه او با ديگر موجودات ، مى فهميم اولين جهت امتياز او در جنبه آگاهى و شناخت است آگاهى او از جهت عمق و گسترش قابل مقايسه با ساير آگاهيهاى ديگر موجودات نيست . انسان با ابزار مختلفى مى تواند از جهان خارج آگاهى پيدا كند آن هم نه آگاهى سطحى بلكه حقايقى را از آن كشف كرده تا حد ارتباط با ماوراء طبيعت و كشف ارتباط خاص وجودى با آن موجود ماوراء طبيعى كه بى نياز مطلق و كمال مطلق است و يكى از آن ارتباطها، اظهار خضوع در برابر اوست كه مى توان گفت اين اظهار خضوع هدف نهايى از وجود انسان مى باشد زيرا او ساير موجودات شبيه به او، چه بخواهند يا نخواهند و چه بفهمند يا نفهمند خضوع وجودى در برابر هستى مطلق دارند لكن آن وقتى انسان به نتيجه وجوديش مى رسد كه آگاهانه اين خضوع را اظهار كرده به گونه اى كه خضوع در برابر ساير موجودات را سايه اين خضوع بداند از اين جهت امام صادق عليه السلام مى فرمايد: روزى امام حسين عليه السلام بر اصحابش وارد شد و فرمود: ان الله ما خلق العباد الا ليعرفوه فاذا عرفوه عبدوه فاذا عبدوه استغنوا بعبادته عن عبادة من سواه (1088)، (همانا خداوند بندگان را نيافريد مگر اينكه او را بشناسند و وقتى او را شناختند بندگيش كنند و هنگامى كه بندگيش كردند با بندگى او از بندگى غير او بى نياز شوند) بنابراين اساس اظهار خضوع و ارتباط با حق تعالى معرفت اوست همان طور كه على عليه السلام فرمود: اول الدين معرفته (1089)، (اول ديندارى شناخت اوست ). البته شناخت او با موازين صحيح عقلى به گونه اى كه منطبق با سخنان عميق قرآن و اولياء دين عليهم السلام باشد، مقدمه لازم و مطلوبى است براى اظهار بندگى صحيح با او همان طور كه على عليه السلام در دنباله سخن گذشته مى فرمايد: و كمال معرفته التصديق به ، و كمال التصديق به توحيده ، و كمال توحيده الاخلاص له ، و كمال الاخلاص له نفى الصفات عنه ، لشهادة كل صفة انها غير الموصوف ، و شهادة كل موصوف انه غير الصفة ... (1090)، (و كمال شناخت او تصديق به اوست و كمال تصديق به او يگانه دانستن اوست و كمال يگانه دانستن او، خالص كردن براى اوست و كمال اخلاص براى او نفى صفات از اوست - در عين حاليكه او را داراى صفات بدانى - زيرا هر صفتى شهادت مى دهد كه آن غير كسى است ك صفت را برايش اثبات مى كنى و هر موصوفى شهادت مى دهد كه آن غير صفتى است كه برايش اثبات مى كنى - و اين دوگانگى صفت و موصوف به معناى متعارفش با يگانگى مطلق او سازگار نيست -...) و در روايتى ديگر آمده است كه بعضى از اصحاب از امام صادق عليه السلام سؤ ال كرد: (به من خبر دهيد كه كداميك از اعمال افضل است ؟ حضرت فرمود: يگانه دانستن پروردگارت ، سؤ ال كرد: پس كدام يك از گناهان بزرگتر است ؟ فرمود: تشبيه كردن خالقت به موجودات (1091)) بنابراين شناخت خداوند متعال به گونه اى كه شايسته مقام الوهيتش بوده و منتهى به اقرار به نبوت و امامت ائمه عليهم السلام و التزام عملى به دستوراتش گردد، موجب مى شود تا انسان به كمالات بالاترى دست يابد و آن اسكان در جوار پروردگار است همان طور كه امام صادق عليه السلام فرمود،(1092) پس چنين معرفتى همان دينى است كه اعمال جز به آن قبول نمى شود و ائمه عليهم السلام آن را اساس ايمان و معرفت سعادت دانسته كه اگر با آن از اين عالم برود حتما وارد بهشت مى شود و خداوند جزاى چنين موحدينى را بهشت قرار داده است همان طور كه امام باقر و امام رضا عليهماالسلام فرمودند:(1093) و على عليه السلام فرمود: من عرف الله سبحانه لم يشق ابدا (1094)، (كسى كه خداوند سبحان را بشناسد هيچ گاه به شقاوت نمى رسد(1095)) و نيز فرمود: معرفة الله سبحانه اعلى المعارف (1096)، (شناخت خداوند سبحان بالاترين شناختهاست ).

نوشتن دیدگاه