امام سجاد عليه السلام در اين زيارت پس از دعاها و تقاضاهاى سيزده گانه ، صورت مباركشان را بر قبر مطهر اميرالمؤ منين على عليه السلام گذارده و سپس عباراتى را در بيست و دو فراز به صورت مناجات با حق تعالى ابراز مى فرمايد كه بعضى از آنها حالات بندگان مؤ من است و نوع آنها بيان عنايتهاى الهى به بندگانش مى باشد، و مى توان استفاده كرد كه مقصود حضرت از اين جملات طلب مضمون آنهاست از خداوند متعال براى خويش ، همان طور كه در اغلب دعاها مى توان اين معنا را استفاده كرد، و اين معنا منافات ندارد با اينكه اين بزرگواران ، اين كمالات را در حد اعلاى آن دارا بوده اند، زيرا ايشان حدوث و بقاء آنها را از خداوند متعال مى دانستند و با دعا تقاضاى دوام آنها را مى كردند.
خبت در لغت (1005) به زمين مطمئن و محكمى گفته مى شود كه آنچه در آن مستقر شود حفظش مى كند. حضرت استاد آية الله العظمى حاج سيد محمد حسين طباطبايى رضوان الله عليه مى فرمودند: اين كلمه نيز استعمال مى شود در مورد شترى كه گاهى در سرش كرمهايى به وجود مى آيد و او را ناراحت و اذيت مى كند و مى رود در بيابان تا پرنده اى كه ماءمور خداوند است بيايد اين كرمها را با نوكش بردارد و بخورد تا از اين درد خلاصى يابد، در اين حال شتر با تمام وجود، بدون كوچك ترين حركتى خود را در اختيار آن پرنده كوچك گذارده تا مبادا با كمترين حركتى پريده و از دستش برود و آن ناراحتى عود كند اين حالت را اخبت البعير گويند، اين يك تمثيلى بود براى نشان دادن حالت قلب بعضى از مؤ منين و مراتب ايمانشان نسبت به حق تعالى كه به مرتبه اى از اطمينان رسيده اند كه هيچ چيز آنها را متزلزل نكرده و از ياد خداوند متعال غافل نمى شوند، كه توضيحش خواهد آمد، قرآن كريم مى فرمايد: ان الذين آمنوا و عملوا الصالحات و اخبتوا الى ربهم اولئك اصحاب الجنة هم فيها خالدون (1006)، (همانا كسانى كه ايمان آورده و عمل صالح انجام دهند و اطمينان و خضوع به پروردگارشان داشته باشند ايشان اصحاب بهشتند كه در آن همواره به سر مى برند).
مراتب ايمان  
از آيات و روايات استفاده مى شود كه براى ايمان مراتب و درجاتى است و براى هر يك نشانه ها و آثارى است و بعضى از آن مراتب اوصاف خاصى دارد مانند محسنين ، صالحين ، صديقين ، مخلصين (بفتح لام ) و مخبتين . اساس تعليمات قرآن و سنت در تمامى شئون زندگى انسان بر تحصيل ايمان و حفظ و تقويت آن است با ايجاد شرايط و لوازمش كه مهم ترين آن ، تبعيت از دستورات آنهاست ، و سفارش مؤ كد آنها بر فهميدن حق و بصيرت پيدا كردن نسبت به آن و تميز آن از باطل است و تمامى معارف دين را بر محور حق مبتنى بر آن مى داند و ملاك سعادت و شقاوت را تبعيت از حق و باطل معرفى كرده است - كه مستلزم ايمان به حق و كفر به آن است - قرآن كريم مى فرمايد: الذين كفروا وصدوا عن سبيل الله اضل اعمالهم و الذين آمنوا و عملوا الصالحات و آمنوا بما نزل على محمد و هو الحق من ربهم كفر عنهم سيئاتهم و اصلح بالهم ذلك بان الذين كفروا اتبعوا الباطل و ان الذين آمنوا اتبعوا الحق من ربهم (1007)، (كسانى كه كافر شدند و از راه خدا مانع شدند خداوند اعمالشان را گمراه - نابود - كرد، و كسانى كه ايمان آورده و عمل صالح انجام دادند و به آنچه كه بر محمد صلى الله عليه و آله نازل شده كه آن از طرف پروردگارشان حق است ، ايمان آوردند خداوند گناهانشان را از بين برد و حالشان را اصلاح كرد، زيرا كافران از باطل تبعيت مى كردند و مؤ منان از حق كه از طرف پروردگارشان است تبعيت نمودند) بنابراين ايمان به حق هم زبانى و هم قلبى باشد و در مرحله عمل نيز ظهور كند - كه هر يك از اينها در زبان قرآن اسمى دارد و حالاتى را در روح ايجاد مى كند - علاوه بر آن ، در روح نيز نفوذ كند و خضوع خاصى در برابر محتويات آن پيدا كند به گونه اى كه هر چه معارف ايمانى به او عرضه شود با علم به حق بودنش تسليم محض در برابر آن باشد و هيچ اعتراض قلبى نيز در برابر آن ننموده و خود را كاملا در اختيار حق قرار دهد و همواره در ياد حق باشد و نخواهد هيچ غفلتى از آن داشته باشد، اين حالت را اخبات گويند، از اين جهت قرآن كريم در رابطه با اعمال حج كه يك نوع خضوع خاصى را مى طلبد مى فرمايد: و بشر المخبتين الذين اذا ذكر الله وجلت قلوبهم و الصابرين على ما اصابهم و المقيمى الصلاة و مما رزقناهم ينفقون (1008)، (و به مخبتين بشارت ده آن كسانى كه وقتى خداوند ذكر شود دلهايشان ترسناك است و بر آنچه به ايشان اصابت مى كند صبر مى كنند و نماز بپا داشته و از آنچه روزيشان كرده يم انفاق مى كنند) و همچنين درباره كسانى كه در برابر القائات شيطانى مقاومت كرده و با آن ، تابعين حقيقى انبياء از غير ايشان جدا شده و شناخته مى شوند مى فرمايد: (و ما قبل از تو هيچ رسول و نبى را نفرستاديم مگر اينكه وقتى آرزو مى كرد - كه مردم به او ايمان آورند و دينش پيشروى كند - شيطان در آرزويش رخنه مى كرد پس ‍ خداوند آنچه را كه شيطان القاء مى كند نسخ كرده سپس آياتش را استوار مى كند و خداوند داناى حكيم است ، تا اينكه آنچه را كه شيطان القاء مى كند آزمايشى قرار دهد براى كسانى كه در دلهايشان مرض است و كسانى كه سنگين دل هستند و همانا ستمگران در مخالفت دور و درازى هستند، و تا اينكه كسانى كه به آنها علم داده شده است بدانند كه آن - چيزهايى كه به رسولان نازل شده - از طرف پروردگارشان حق است پس به آن ايمان آورده و دلهايشان نسبت به آن خاضع و نرم شود و حتما خدا مؤ منين را به راه راست هدايت مى كند(1009)) از اين آيات استفاده مى شود كه براى هر پيامبرى شيطانى انسى يا جنى وجود دارد تا مؤ منين حقيقى به او از غير آن تمايز پيدا كرده و ايشان فقط تسليم مطلق در برابر حق مى باشند و نقشه شيطانى را خنثى مى كنند و به هدايتهاى ديگر نيز شرفياب مى شوند، و در اين رابطه راوى به امام صادق عليه السلام عرض مى كند: (نزد ما شخصى است كه به او كليب گفته مى شود، چيزى از طرف شما نمى آيد مگر اينكه مى گويد: من تسليمم ، نام او را كليب تسليم گذارده ايم ، راوى گويد: حضرت بر او رحمت فرستادند سپس فرمودند: آيا مى دانيد تسليم چيست ؟ ما ساكت شديم ، حضرت فرمود: به خدا سوگند آن اخبات و فروتنى و خضوع است ، خداوند عز و جل مى فرمايد: كسانى كه ايمان آورده و عمل صالح انجام دهند و به سوى پروردگارشان اخبات و خضوع دارند(1010)) از اين روايت و روايتهاى ديگر استفاده مى شود كه تسليم مطلق در برابر حق و اولياى حق نسبت به فرمايشات و. اعمالشان پس از شناخت حق هر چند به طور اجمال ، يك مرتبه از ايمان است كه چنين كسانى موفق مى شوند تا آخرين نفس از حق و اوليائش حمايت كرده و موجب تحقق دين و گسترش آن مى شوند، پس ايشان با التزام قلبى و عملى به حق به بصيرتى نسبت به آن دست يافته اند كه موجب مى شوند ديگران نيز بصيرت و نورانيت به دين پيدا كنند و در برابر تاريكيها بايستند، از اين جهت خداوند متعال در سوره هود(1011) قبل از ذكر مخبتين ، از كسى نام مى برد كه به روشنايى از طرف پروردگارش نسبت به حقانيت رسالت و تمامى معارف القاء شده به او، رسيده و شاهد نيز دارد كه داراى چنين صفتى مى باشد، در برابر كسى كه نسبت به اين حقايق كفر ورزيده و در مقام مقابله و ضديت با آن برمى آيد و ديگران را نيز مانع مى شود كه به طرف حق و راه خدا بروند، سپس ذكرى از مخبتين كرده و براى اينكه ديگران نيز راه ايشان را بروند تا از نورانيتهاى الهى و هدايتهاى او برخوردار شوند و راه كوردلان را نپيمايند، مى فرمايد: (نمونه اين دو طايفه مانند كور و كر و بينا و شنواست آيا اينها در مقايسه با هم مساوى هستند آيا متذكر نمى شويد؟) اين آيات هر چند كه به نبى اكرم و على عليهماالسلام تطبيق شده (1012) است به عنوان اينكه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله كسى است كه بر بينه اى از طرف پروردگارش مى باشد و على عليه السلام شاهد بر آن است و اين اوصاف به طور كامل بر اين دو بزرگوار و اولاد طاهرينشان عليهم السلام منطبق است و على عليه السلام نيز فرموده است : ما شككت فى الحق مذ اريته (1013)، (و از وقتى حق به من نشان داده شده است در آن شك نكردم ) لكن مضمون آن شامل ديگران نيز مى شود و همگان ماءموريم كه در دين بصيرت پيدا كنيم و از آن با آگاهى و روشنايى دفاع كنيم ، خداوند متعال در چند جا اعطاى قرآن را بعنوان بصائر بيان كرده تا ديگران نسبت به آن بصيرت پيدا كرده و از كورى رهايى يابند، قد جائكم بصائر من ربكم فمن ابصر فلنفسه و من عمى فعليها، (1014) (بتحقيق روشناييهايى از طرف پروردگارتان آمده است پس كسى كه كور باشد به ضرر خودش خواهد بود) لكن بصيرت بودنش براى كسانى است كه بخواهند واقعا مؤ من به حق و متذكر به آن و اهل يقين به آن باشند، و ايشان (1015) صاحبان عقل و درك واقعى هستند كه در اين عالم با بينايى درونى زندگى مى كنند و غير ايشان با نابينايى (1016) نسبت به حقايق عالم و تذكر به آن زندگى مى كنند و در آخرت نيز اين چنين مى باشند. و در دعا نيز ائمه عليهم السلام اين حالت را از خداوند مى خواستند كه : اللهم انى اسئلك اخبات المخبتين (1017)، (خدايا از تو فروتنى فروتنان را مى خواهم ).

نوشتن دیدگاه