از بيانات گذشته اجمالا به دست مى آيد كه براى تقوى مراتبى است - كه اكنون در صدد بيان مراتب به طور تفصيل نيز نمى باشيم بلكه مقصود توجه به مراتب داشتن تقوى است - از آنجا كه حالت تقوى در اثر اطاعت از فرامين الهى به وجود مى آيد و خداوند متعال نيز در تمامى شئون وجوديه انسان دستوراتى اعم از واجب و مستحب ، حرام و مكروه دارد و هر مقدار از اين دستورات اطاعت شود مرحله اى از تقوا تحقق پيدا كرده است و انسان هر مرتبه اى از آن را داشته باشد مطلوب است و در سير تكاملى قرار گرفته است همان طور كه مى فرمايد: فاتقوا الله مااستطعتم و اسمعوا و اطيعوا و انفقوا خيرا لانفسكم (886)، (پس ، از خدا بترسيد آن مقدار كه مى توانيد و گوش دهيد و اطاعت كنيد و انفاق كنيد، - اين امور - بهتر است براى جانتان ) لكن خداوند از ما خواسته است كه همت خود را بلند قرار دهيم حق تقوى را داشته و در برابر تمامى فرامين الهى تسليم قلبى و عملى شويم به گونه اى كه هيچ شائبه معصيت و كفران نعمت و نسيان و غفلت و خوبينى در برابر او و دستوراتش پيش نيايد و اين درجه اعلاى اسلام است از اين جهت مى فرمايد: يا ايها الذين آمنوا اتقوا الله حق تقاته و لاتموتن الا و انتم مسلمون (887)، (اى مؤ منين ، حق تقواى خداوند را داشته باشيد و جز در حالت تسليم مطلق در برابر او جان ندهيد) و امام صادق عليه السلام حق تقوا را اين گونه بيان فرمودند: يطاع و لايعصى و يذكر فلاينسى و يشكر فلايكفر (888)، (خداوند اطاعت شود و معصيت نشود، و ياد مى شود پس فراموش نگردد و شكر شود و كفر ورزيده نشود) و در روايت ديگر على عليه السلام مى فرمايد: (به خدا سوگند جز اهل خانه رسول خدا صلى الله عليه و آله به اين آيه شريفه عمل نكرده است ، او را ياد كرده و فراموشش نمى كنيم و شكرش كرده پس كفرانش نمى كنيم و اطاعتش كرده و معصيتش نمى كنيم ، صحابه عرض كردند ما نمى توانيم به اين آيه عمل كنيم ، خداوند متعال اين آيه را نازل فرمود: پس هر مقدار مى توانيد تقوى داشته باشيد(889)) و آياتى كه اوصاف كلى متقين را ذكر مى كند معرف مرتبه عاليه اى از آن مى باشد و آن همان به صدق مطلق بودن در اعتقادات و اعمال و كردار برمى گردد و در اين رابطه مى فرمايد: والذى جاء بالصدق و صدق به اولئك هم المتقون (890)، (و كسى كه صدق قرآن - را بياورد و آن را تصديق نمايد ايشان متقين مى باشند) اين تصديق تسليم مطلق قلبى و عملى در برابر حق تعالى است كه در آيه 77 سوره بقره نمونه هايى از آن بيان شده است كه نمونه بارز و كامل آن ائمه عليهم السلام لكن مطابق فرمايشاتشان ، اختصاصى به ايشان ندارد و بعضى از آثار تقوى مربوط به اين مرتبه از تقوى مى شود چنانچه ذكر خواهد شد.

نوشتن دیدگاه