11«فاطِرُ السَّمواتِ وَ الْأَرْضِ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً وَ مِنَ الْأَنْعامِ أَزْواجاً يَذْرَؤكُمْ فِيهِ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَىْءٌ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ»
ترجمه:
11. پديد آورنده آسمانها و زمين را، قرار داد از براى شما ازواج ذكور و اُناث و از
انعام ازواج ذكراناً و اُناثاً. فراوان مىفرمايد شما را و زياد مىكند براى شما و در اين جعل
و قرار داد نيست «كمثله» چيزى، و اوست شنوا و بينا[1].
تفسير:
[معناى «فاطر»]
«فاطِرُ السَّمواتِ وَ الْأَرْضِ» فطر ايجاد بىسابقه است كه خداوند بدون نقشه و
سابقه ايجاد فرمود آسمانها را با اين همه كراتى كه در آنها از شمس و قمر و ساير
كواكب و ستارههاست و زمين با آنچه در تخوم زمين[2] است.
[آفرينش مخلوقات بر اساس زوجيت]
«جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً» در ابتداى خلقت كه خدا آدم را خلق فرمود،
براى او زوج قرار داد براى ازدياد نسل و انس و علاقه. و از قدرت كاملؤ حق اينكه يك
نطفه در يك رحم بسا ذكور مىشود و بسا اُناث كه مىفرمايد: «يَهَبُ لِمَنْ يَشاءُ إِناثاً وَ
يَهَبُ لِمَنْ يَشاءُ الذُّكُورَ أَوْ يُزَوِّجُهُمْ ذُكْراناً وَ إِناثاً وَ يَجْعَلُ مَنْ يَشاءُ عَقِيماً»[3].
«وَ مِنَ الْأَنْعامِ أَزْواجاً» كه آنها هم نر و ماده دارند كه مىفرمايد: «ثَمانِيَةَ أَزْواجٍ
مِنَ الضَّأْنِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ» الى قوله تعالى: «وَ مِنَ الاْءِبِلِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْبَقَرِ اثْنَيْنِ»[4]
الآية.
[معناى «ذرء»]
«يَذْرَؤكُمْ فِيهِ» ذرء به معنى پراكنده و تفرقه است، چنانچه مىفرمايد: «فَأَصْبَحَ
هَشِيماً تَذْرُوهُ الرِّياحُ»[5] و در اينجا به معنى كثرت نسل است چه در انسان و چه در انعام
[= چهارپايان]، و تمام به نفع بشر است.
«لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَىْءٌ» بعضى گفتند: كاف زائده است [كه] براى تأكيد ذكر شده[6] و
گفتيم حرف زائد در قرآن نيست و تأكيد غير از زياده است و در اينجا تأكيد، كأنّه
مىگويى مثل او كسى نيست، چون ذات مقدس او واجب الوجود بالذات است ذاتاً و
صفتاً و غير او هر چه كه هست، ممكن الوجود است [كه ]ذاتاً و صفتاً از خود هيچ
ندارد.
سيه رويى ز ممكن در دو عالم
نشد هرگز جدا و اللّه اعلم
«وَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ» از براى اين دو اسم دو معنى است: يكى سميع عالم به
مسموعات و بصير عالم به مبصرات. ديگر اجابت كنندؤ دعوات و عالم به حِكَم و
مصالح
[1] . ترجمه ديگر: پديد آورنده آسمانها و زمين است. از خودتان براى شما جفتهايى قرار داد، و از
دامها نيز نر و ماده قرار داد. بدين وسيله شما را بسيار مىگرداند. چيزى مانند او نيست. و اوست شنواى بينا.
[2] . طبقات زيرين زمين.
[3] . به هر كس بخواهد فرزند دختر و به هر كس بخواهد فرزند پسر مىدهد. يا آنها را پسران و
دخترانى توأم با يكديگر مى گرداند و هر كه را بخواهد عقيم مىسازد. همين سوره: آيات 49 ـ 50.
[4] . هشت زوج آفريد و بر شما حلال كرد از گوسفند دو تا و از بُز دو تا... و از شتر دو و از گاو دو. سوره انعام: آيات 143 - 144.
[5] . و چنان خشك گرديد كه بادها پراكندهاش كردند. سوره كهف: آيؤ 45.
[6] . ر.ك: معانى القرآن «نحاس»: ج1، ص279 و تفسير ابن زمنين: ج4، ص163.
آیه 11 «فاطِرُ السَّمواتِ وَ الْأَرْضِ..»
- بازدید: 894