فَإِذا مَسَّ الاِْنْسانَ ضُرٌّ دَعانا ثُمَّ إِذا خَوَّلْناهُ نِعْمَةً مِنّا قالَ إِنَّما أُوتِيتُهُ عَلى عِلْمٍ بَلْ هِىَ فِتْنَةٌ وَ لكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَعْلَمُونَ

ترجمه :
49. پس زمانى كه مساس پيدا كرد انسان را ضرر و بلايى، متوجه به ما مى‌شود و دعا مى‌كند و مى‌خواند ما را. پس از آن، زمانى كه عنايت كرديم و تفضل نموديم و عطا كرديم او را نعمتى از جانب ما، مى‌گويد: جز اين است كه اين نعمت را من از روى علم خود تحصيل كردم، بلكه اين نعمت امتحان اوست، ولكن اكثر آن‌ها نمى‌دانند[1] .
   
تفسير :
]انسان در بلا به خدا رو مى‌كند و در غنا روى برمى‌تابد[
انسان در هر بلا و مصيبتى گرفتار مى‌شود گردن خدا مى‌گذارد، بلكه بسا كفريات مى‌گويد و رو به خدا مى‌رود و الحاح و التماس و دعا مى‌كند كه بسا يكى از حِكَمِ مصائب همين باشد كه متوجه شود و به خود بيايد، چنانچه مى‌فرمايد: (فَأَخَذْناهُمْ بِالْبَأْساءِ وَ الضَّرّاءِ لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ)[2]  لكن چون دفع آن
بلا و مصيبت از او شد، به كلى فراموش مى‌كند كه مى‌فرمايد: (وَ إِذا مَسَّ الاِْنْسانَ الضُّرُّ دَعانا لِجَنْبِهِ أَوْ قاعِداً أَوْ قائِماً فَلَمّا كَشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَنْ لَمْ يَدْعُنا إِلى ضُرٍّ مَسَّهُ)[3]  ولى غافل از اينكه منشأ اين بلا و مصيبت و ضرر، خود اوست كه   مى‌فرمايد: (وَ ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ)[4] ، لذا مى‌فرمايد: (فَإِذا مَسَّ الاِْنْسانَ ضُرٌّ دَعانا) ولى اگر نعمتى به او عنايت شد، مستند به خود مى‌داند (ثُمَّ إِذا خَوَّلْناهُ نِعْمَةً مِنّا) عطا فرموديم به او نعمتى از جانب خودمان (قالَ إِنَّما أُوتِيتُهُ عَلى عِلْمٍ) خود تحصيل كردم و زحمت كشيدم و به علم و تدبير خود به دست آوردم، چنانچه قارون گفت: (إِنَّما أُوتِيتُهُ عَلى عِلْمٍ عِنْدِى)[5] . (بَلْ هِىَ فِتْنَةٌ) امتحان است كه آيا شكرگزار مى‌شود يا كفران مى‌كند (وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِى لَشَدِيدٌ)[6] . (وَ لكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَعْلَمُونَ) كه اگر بلايى متوجه شد، توبه و انابه و تضرع كنند و اگر نعمتى عنايت شد، قدردان و شكرگزار باشند.
*    *    *
[1] .  ترجمه ديگر: و چون انسان را آسيبى رسد، ما را فرا مى‌خواند؛ سپس چون نعمتى ازجانب خود به او عطا كنيم، مى‌گويد: تنها آن را به دانش خود يافته‌ام. نه چنان است، بلكهآزمايشى است، ولى بيشترشان نمى‌دانند.
[2] .  و آنان را به تنگى معيشت دچار ساختيم، تا به زارى و خاكسارى درآيند. سوره انعام: آيه 42.
[3] .  و چون انسان را آسيبى رسد، ما را ـ به پهلو خوابيده يا نشسته يا ايستاده ـ مى‌خواند، وچون گرفتارى‌اش را برطرف كنيم، چنان مى‌رود كه گويى ما را براى گرفتارى كه به اورسيده، نخوانده است. سوره يونس: آيه 12.
[4] .  و هر گونه مصيبتى به شما برسد به سبب دستاورد خود شماست. سوره شورى: آيه 30.
[5] .  من اين‌ها را در نتيجه دانش خود يافته‌ام. سوره قصص: آيه 78.
[6] .  و اگر ناسپاسى نماييد، قطعاً عذاب من سخت خواهد بود. سوره ابراهيم: آيه 7.

نوشتن دیدگاه