وَ ما لِىَ لا أَعْبُدُ الَّذِى فَطَرَنِى وَ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ

ترجمه :
22. و چه مى‌شود مرا كه عبادت نكنم آن خداوندى را كه مرا ايجاد فرمود و به سوى اوست برگشت شما[1] .
 
تفسير :
(وَ ما لِىَ) چه دليل و برهان منطقى داريد كه من اصنام شما را بپرستم و دست از توحيد بردارم؟
(لا أَعْبُدُ الَّذِى فَطَرَنِى) فطر به معنى خلق و ايجاد و اختراع است ابتدا كه مى‌گويى: (الْحَمْدُ للهِِ فاطِرِ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ)[2] ؛ يعنى پديد آورنده، چرا من عبادت نكنم آن خدايى را كه مرا از كَتْمِ عَدَم[3]  به عرصه وجود آورده و تحوّلاتى پيدا كردم از نطفه و علقه و مضغه و لحم و عظم و اعضا و جوارح و قوا و عقل و رشد كه آن به آن افاضه وجود مى‌كند. مثل شعله آتش كه آن به آن فانى مى‌شود و وجود ديگرى پيدا مى‌كند و مثل حركت كه هر آنى در حركت دورى در يك نقطه است، ولى چون متّصل به يكديگر است تشكيل دايره مى‌دهد. هر نفسى كه فرو مى‌رود ممدّ حيات است و چون برمى‌آيد مفرّح ذات، پس در هر نفسى دو نعمت موجود و بر هر نعمتى شكرى واجب :
از دست و زبان كه بر آيد         كز عهده شكرش بدر آيد
(وَ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ) فرداى قيامت بازگشت تمام خلايق به سوى اوست.
(إِنّا للهِِ وَ إِنّا إِلَيْهِ راجِعُونَ) براى پاداش عمل و جزاى كردار البتّه شما برمى‌گرديد و زنده مى‌شويد و به عقوبت شرك و كفر و اعمال زشت و كردارهاى بد خود گرفتار خواهيد شد و اگر ايمان بياوريد و اقرار به وحدانيت او كنيد و تصديق انبيا او را كنيد و دست از شرك و كفر و معاصى برداريد، در بازگشت خود سعادتمند مى‌شويد و جزاى خير به شما خواهد داد.

[1] .  ترجمه ديگر: آخر چرا  كسى را نپرستم كه مرا آفريده است و همه شما به سوى اوبازگشت مى‌يابيد؟
[2] .  سپاس خداى را كه پديد آورنده آسمان و زمين است. سوره فاطر: آيه 1.
[3] .  كَتْمِ عدم: جهان نيستى.