(أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللهَ يُولِجُ اللَّيْلَ فِى النَّهارِ وَيُولِجُ النَّهارَ فِى اللَّيْلِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِى إِلى أَجَلٍ مُسَمًّى وَأَنَّ اللهَ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ)
 
ترجمه :
29. آيا نمى‌بينى اينكه خداوند داخل مى‌كند شب را در روز و داخل مى‌كند روز را در شب و مسخّر فرموده خورشيد و ماه را، كل اين‌ها در جريان هستند تا مدت معيّنى و اينكه خداوند به آنچه عمل مى‌كند خبر دارد[1] .
   
تفسير :
(أَ لَمْ تَرَ) خطاب به پيغمبر است ولى مقصود تمام افراد بشر، بلكه جن وانس بلكه تمام ذوى العقول هستند كه درك مى‌كنند واستفهام تقريرى است.
 
]علت كوتاه وبلند شدن شب وروز[
(أَنَّ اللهَ يُولِجُ اللَّيْلَ فِى النَّهارِ وَيُولِجُ النَّهارَ فِى اللَّيْلِ) از روز مى‌گيرد وبر شب مى‌افزايد. اما تشكيل شب وروز براى حركت كره زمين وآب است. به حركت وضعى كه دور خود مى‌چرخد در يك شبانه روز واين تفاوت پيدا نمى‌كند، هميشه شب وروز مجموعاً بيست وچهار ساعت است تقريباً. واما زيادتى شب بر روز وبالعكس براى حركت انتقالى اوست دور كره شمس در ظرف يك سال. اين هم تفاوت نمى‌كند الّا اينكه در خط مَنْطَقَةُ البُرُوج[2]  با خط  معدل مختلف است در دو نقطه تقاطع مى‌كنند: اول فروردين واول مهر ]كه[ شب وروز مساوى مى‌شوند ودر دو نقطه منتهاى بُعد را از يكديگر دارند، كه بيست وچهار درجه است، كه اول تير واول دى باشد وبه حسب نقاط زمين كه در طرف شمال وجنوب باشند روز وشب تفاوت مى‌كند وكوتاه وبلند مى‌شود على اختلاف.
 
]در بيان اينكه سيارات تا وقت معلوم، از حركت باز خواهند ايستاد[
(وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ) ]شمس وقمر[ از باب مثال است والّا تمام كرات از كواكب وارض مسخّر ]و[ تحت اراده حق هستند، چنانچه مى‌فرمايد : (وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومُ مُسَخَّراتٌ بِأَمْرِهِ)[3]  الآية.
 
]تعريف كره وكاء[
(كُلٌّ يَجْرِى إِلى أَجَلٍ مُسَمًّى) تمام اين كرات يك حركت مستقيم دارند به طرف كره وكاء كه به لسان غرب نسر الطائرش[4]  گويند ودر قرآن هم مى‌فرمايد: (وَالشَّمْسُ تَجْرِى لِمُسْتَقَرٍّ لَها ذلِکَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ)[5]  موقعى كه  رسيدند به كره وكاء تمام كرات نزديك به هم مى‌شوند واز حركت باز مى‌مانند كه اجل مسمّا ومعيّن عند الله است.
(وَأَنَّ اللهَ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ) تفسيرش واضح است[6] .

[1] .  ترجمه ديگر: آيا نديده‌اى كه خدا شب را در روز درمى‌آورد وروز را نيز در شب مى‌آوردوآفتا وماه را تسخير كرده است كه هر يك تا وقت معلومى روانند ونيز خدا به آنچهمى‌كنيد آگاه است.
[2] .  مَنطقة البُرُوج : دايره‌اى كه حركت انتقالى زمين در آن انجام مى‌دهد وآن را به دوازدهقسمت متساوى تقسيم كرده، هر كدام را برج وهر برجى را به اسمى ناميده‌اند.
[3] .  وشب وروز وخورشيد وماه را براى شما رام گردانيد، وستارگان به فرمان او مسخرشده‌اند. سوره نحل: آيه 12.
[4] .  توضيح مختصرى درباره نسر الطائر در همين تفسير: ج10، ص28، پاورقى (1) گذشت.
[5] .  وخورشيد به سوى قرارگاه ويژه خود روان است. تقدير آن عزيز دانا اين است. سورهيس: آيه 38.
[6] .  ر. ك: همين تفسير: ج3، ص500، ذيل تفسير آيه 234 سوره بقره.

نوشتن دیدگاه