سوره لقمان 34 آيه ، مكى
جزء بيست ويكم قرآن

معرفى سوره (1)
-----------------------------------
1 - سوره لقمان به ترتيب قرآن سى ويكمين وبه ترتيب نزول پنجاه و هفتمين سوره است كهبعد از سوره صافات وقبل از سوره سبأ نازل شده است. همچنين هفدهمين سوره ازسوره‌هاى بيست ونه گانه‌اى است كه با حروف مقطعه آغاز مى‌گردد وششمين سوره ازسوره‌هايى است كه با حروف مقطعه «الم» آغاز مى‌گردد. اين سوره با توجه به سياقى كهآيات آن دارد معلوم است كه در مكه نازل شده، البته بعضى از مفسرين معتقدند آياتى كه درباره نماز وزكات است، در مدينه نازل شده است. تعداد آيات سوره لقمان نزد قاريان حجاز 33 وبه نظر ديگر قاريان 34 آيه است كهنظريه دوم معمول ومشهور است. اين سوره 542 كلمه و2110 حرف دارد واز سوره‌هاى«مثانى» است. مثانى سوره‌هايى هستند كه كمتر از يكصد آيه دارند وشمار آن‌ها تقريباً  20سوره است واز سوره‌هاى مفصل بلندتر هستند. وجه تسميه اين سوره به «لقمان » به مناسبت اينكه نام لقمان دوبار در اين سوره به كار رفته (آيه 12 و13) ودر هيچ سوره ديگر نيامده است.محتواى سوره لقمان همانند محتواى سوره‌هاى مكى است، يعنى درباره عقايدمخصوصاً مبدأ ومعاد وهمچنين نبوت بحث مى‌كند كه مى‌توان به طور كلى آن را به پنج بخش تقسيم كرد.بخش اول : بعد از ذكر حروف مقطعه به عظمت قرآن وهدايت ورحمت بودن آن براى مؤمنانى كه داراى صفات ويژه هستند، اشاره مى‌كند. (هُدىً وَرَحْمَةً لِلْمُحْسِنينَ ) آيه 3. در نقطه مقابل از كسانى سخن مى‌گويد كه در برابر اين آيات چنان لجاجت وسرسختىنشان مى‌دهند كه گويا گوش‌هايشان نمى‌شنود. علاوه بر اين سعى دارند با ايجادسرگرمى‌هاى ناسالم، ديگران را نيز از قرآن منحرف كنند. (وَيَتَّخِذَها هُزُواً أُولئِکَ لَهُمْعَذابٌ مُهينٌ ) آيه 6.بخش دوم : اين بخش از نشانه‌هاى خدا در آفرينش آسمان وبرپا داشتن آن بدون هيچ گونه ستون، وآفرينش كوه‌ها وجنبندگان مختلف، ونزول باران وپرورش گياهان سخن مى‌گويد. (خَلَقَ السَّمواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها) آيه 10.بخش سوم : در اين مرحله به مناسبت مطالب قبل، قسمتى از سخنان حكمت‌آميز لقمان را به هنگام اندرز به فرزندش نقل مى‌كند كه از توحيد ومبارزه با شرك وبت‌پرستى شروعشده وبا توصيه به نيكى كردن به پدر ومادر، نماز، امر به معروف، شكيبايى در برابرحوادث، خوشرويى، تواضع واعتدال در امور پايان مى‌يابد. اين نصايح در ضمن هفت آيهبيان شده . (وَإِذْ قالَ لُقْمانُ لاِبْنِهِ وَهُوَ يَعِظُهُ...) آيات 13 ـ 19.بخش چهارم : در بخش چهارم بار ديگر به دلايل توحيد باز مى‌گردد، واز تسخيرآسمان وزمين ونعمت‌هاى وافر پروردگار ونكوهش منطق بت‌پرستانى كه تنها بر اساستقليد از نياكان در اين وادى افتاده‌اند، سخن مى‌گويد. (أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِىالسَّمواتِ وَما فِى الاَْرْضِ ) آيه 20.در بخش پنجم وپايانى سوره، اشاره كوتاه وتكان دهنده‌اى به مسئله معاد وزندگىپس از مرگ دارد وبه انسان هشدار مى‌دهد كه مغرور به زندگى دنيا نشود. در آيه آخر بهعلم پروردگار اشاره مى‌كند كه از همه امور انسان از جمله روز قيامت، جنينى كه در شكممادر است ولحظه مرگ آگاه است. (ما خَلْقُكُمْ وَلا بَعْثُكُمْ إِلّا كَنَفْسٍ واحِدَةٍ ) آيه 28. پيام‌هاى مهم سوره :1. نماز وزكات دو فريضه مكمل همديگرند (الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلوةَ وَيُوْتُونَ الزَّكوةَ )آيه 4.2. مسخره كردن آيات الهى موجب عذاب اخروى است (وَيَتَّخِذَها هُزُواً أُولئِکَ لَهُمْعَذابٌ مُهينٌ ) آيه 6.3. جهان هستى، مخلوق الهى ونشانه قدرت ووجود اوست (هذا خَلْقُ اللهِ فَأَرُونىماذا خَلَقَ الَّذينَ مِنْ دُونِهِ ) آيه 11.4. آثار شكر وكفران نعمت‌هاى الهى به خود انسان برمى‌گردد (وَمَنْ يَشْكُرْ فَإِنَّمايَشْكُرُ لِنَفْسِهِ ...) آيه 12.5. از وظايف پدران موعظه فرزندان است (وَإِذْ قالَ لُقْمانُ لاِبْنِهِ وَهُوَ يَعِظُهُ ) آيه 13.6. اطاعت وتشكر از والدين واجب است مگر در راه معصيت الهى باشد (أَنِ اشْكُرْلى وَلِوالِدَيْکَ إِلَىَّ الْمَصيرُ * وَإِنْ جاهَداکَ عَلى أَنْ تُشْرِکَ بى ما لَيْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلاتُطِعْهُما) آيات 14 ـ 15.7. هميشه اعتدال در امور زندگى ورفتارى لازم است (وَاقْصِدْ فى مَشْيِکَ وَاغْضُضْمِنْ صَوْتِکَ ) آيه 19.8. صفات وكلمات الهى پايان ندارد (ما نَفِدَتْ كَلِماتُ اللهِ) آيه 27.9. خداجويى در فطرت وسرشت انسان وجود دارد (وَإِذا غَشِيَهُمْ مَوْجٌ كَالظُّلَلِ دَعَوُااللهَ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ ) آيه 32.10. علم آغاز قيامت تنها نزد خداست (إِنَّ اللهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السّاعَةِ ) آيه 34.