عمر مى‏گويد: به رسول خدا (ص) گفتم: «لو اتخذنا من مقام ابراهيم مصلى» يعنى كاش ما مقام ابراهيم را مصلى قرار مى‏داديم. آنگاه آيه نازل شد كه:
«وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِيمَ مُصَلّى»(2).
اى كاش صاحبان صحاح توجه داشتند و روايات خلاف آن را نقل نمى‏كردند.
«... قدم النبى (ص) وطاف بالبيت سبعا وصلى خلف المقام ركعتين ثمّ خرج إلى الصفا...»(3).
يعنى: چون پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله داخل (مسجد الحرام) شد هفت بار طواف (كعبه) نمود و پشت مقام دو ركعت نماز گزارد سپس به طرف صفا رفت... .
««عن جابر بن عبد اللّه قال: سمعت رسول اللّه (ص) حين قدم مكه طاف بالبيت سبعا فقرأ: «واتخذوا من مقام ابراهيم مصلى) فصلى خلف المقام...»(4).
يعنى رسول خدا (ص) بعد از طواف، آيه فوق را قراءت كردند و سپس پشت مقام نماز خواندند.
اين دسته روايات نيز به خوبى نشان مى‏دهد كه آيه مزبور قبلا نازل شده بود.
ترديدى نيست كه قبل از حجة الوداع آن حضرت اعمال حج و عمره به جا آوردند و قطعا -چنانچه از روايات آتى برمى‏آيد- نماز طواف به جا مى‏ آوردند و دستور خواندن آن نماز در پشت مقام نازل شده بود، نه آنكه در حجة الوداع عمر پيشنهاد كرده و آيه فوق نازل شده باشد. به اين روايات نيز توجه فرمائيد:
«قال ابوذر:... فجاء النبى (ص) فطاف بالبيت وصلى ركعتين خلف المقام...»(1).
ابو ذر در ابتداى اسلامش در مكه مى‏گويد كه رسول خدا (ص) بعد از طواف، پشت مقام نماز خواند. آيا باز هم شكى باقى مى‏ماند كه موضوع نماز پشت مقام سابقه طولانى دارد؟
«عن جابر انّه قال: لما فرغ رسول اللّه (ص) من طواف البيت، اتى مقام ابراهيم. فقال عمر: يا رسول اللّه! هذا مقام ابينا ابراهيم الذى قال اللّه: وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِيمَ مُصَلّى»(2).
يعنى رسول خدا (ص) بعد از طواف نزد مقام آمد. عمر گفت: يا رسول اللّه! اين همان مقام پدرمان ابراهيم است كه خداوند فرمود: وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِيمَ مُصَلّى».
اين روايت به خوبى نشان مى‏دهد كه اين آيه قبلا نازل شده بود و عمر از آن مطلع بود. جالب است كه جاعلان حديث موافقت خدا با عمر، ناشيانه آيه قرآن را با تغييرى جزئى به عمر نسبت مى‏دهند. آيا مى‏توان باور كرد كه او در درجه‏اى از فصاحت بود كه بتواند جمله‏اى شبيه قرآن بياورد؟ كارى كه نه رسول خدا (ص) و نه احدى از فصحاى عرب قدرت آن را نداشتند.

- پاورقی -

(2) از آنجا كه موافقت ششم همان مسأله شرابخوارى عمر است، خوانندگان محترم را به مبحث مربوط به آن ارجاع مى‏دهيم. (1 - دين عمر، يج - شرابخوارى عمر).
(3) آيه 125 از سوره بقره. يعنى مقام ابراهيم را مكان نماز قرار دهيد.
الف - صحيح بخارى، ج 1 ص 111، كتاب الصلاة، باب ما جاء في القبلة و... و ج 6 ص 24، كتاب التفسير، باب وقالوا اتخذ اللّه ولدا سبحانه.
ب - صحيح مسلم (پاورقى 198).
ج - سنن ترمذى، ج 5 ص 190، كتاب تفسير القرآن، باب 3، ح 2959 و 2960.
د - سنن ابن ماجه، ج 1 ص 322، كتاب اقامة الصلاة والسنة فيها، باب 56، ح 1009.
تذكر - ترمذى و ابن ماجه به ساير موافقات اشاره‏اى نكردند و فقط مسأله فوق را مشابه همان كه در صحيحين آمده به عنوان روايت نوشتند.
(4) الف - صحيح بخارى، ج 2 ص 189، كتاب الحج، باب من صلى ركعتى الطواف خلف المقام، وص 195، باب ما جاء في السعى بين الصفا والمروة، و ص 206، باب من ساق البدن معه.
ب - سنن ابن ماجه، ج 2 ص 986، كتاب المناسك، باب 33 ح 2959.
ج - سنن أبي داود، ج 2 ص 175، كتاب المناسك، باب في رفع اليدين إذا رأى البيت، ح 1871.
(1) صحيح مسلم، ج 4 ص 1923، كتاب فضائل الصحابة، باب 28 (در فضائل ابوذر)، ح 132.
(2) سنن ابن ماجه، ج 1 ص 322، كتاب اقامة الصلاة والسنة فيها، باب 56 (باب القبله)، ح 1008.

نوشتن دیدگاه