يكى از واجباتى كه در قرآن بدان امر شده پرداخت خمس از غنيمت است. اينكه غنيمت چيست، مطلبى است كه در جاى خود بايد بحث شود و اميدواريم بتوانيم با استفاده از صحاح، حق را بيان كنيم -إن شاء اللّه- اما آنچه كه اكنون مى‏خواهيم بدان بپردازيم تقسيم خمس است كه به نص قرآن بايد به ذى القربى داده شود. در اينجا نيز مى‏بينيم كه عمر از دادن حق آنها خوددارى مى‏كند. اين هم يكى ديگر از مصاديق ديندارى او به حساب مى‏آيد و آن زير پاگذاشتن دستور خدا است در مورد پرداخت خمس به اهلش.
«يزيد بن هرمز مى‏گويد نجدة (بن عامر حرورى كه از خوارج بود) نامه‏اى به ابن عباس نوشت و در آن از سهم ذى القربى پرسيد. در جواب گفت: خمس مال ما است به خاطر قرابت با رسول خدا (ص) . عمر مقدارى به ما داد و چون آن را كمتر از حقمان ديديم نپذيرفتيم. او نيز حاضر نشد بر آن بيفزايد»(3).
آرى اينها بود بعض از مصاديق دين عمر كه بر قلم صاحبان صحاح رفت و ما مطمئنيم كه از اينگونه مصاديق در زندگانى خليفه دوم بسيار وجود دارد. زيرا مبناى صاحبان صحاح پوشاندن عيب خلفا -حتى معاويه و يزيد- بوده است و نيز در مدح آنان به آنچنان غلطى گرفتار شدند كه براى اينكار به ساحت قدس رسول گرامى اسلام (ص) نيز جسارت كرده‏ اند.
ما به خواست خدا در همين نوشتار، به مواردى كه براى بالا بردن عمر، پيامبر (ص) را پايين آورده ‏اند اشاراتى خواهيم داشت.

- پاورقی -

(3) الف - سنن أبي داود، ج 3 ص 146، كتاب الخراج والامارة والفى‏ء، باب في بيان مواضع قسم الخمس وسهم ذى القربى، ح 2982.
ب - سنن نسائى، ج 7 ص 136 و 137، كتاب قسم الفى‏ء، باب اول، ح 4139 و 4140.
حديث فوق را غير از ابو داود و نسائى، مسلم هم در صحيحش نوشته ولى از آنجا كه بايد امانت را ادا كرده باشد! تحفظا لكرامة الخليفة به جاى: «وكان عمر عرض علينا من ذلك عرضا رأيناه دون حقنا...» نوشته است: «... هولنا. فابى علينا قومنا ذاك. يعنى: «قوم ما ابا كردند كه به ما بدهند. در پاورقى نيز چنين معنى كرده كه منظور از قوم ما واليان و حكمرانان بنى اميه مى‏باشد! (صحيح مسلم، ج 3 ص 1444، كتاب الجهاد والسير، باب 48، حديث 137 به بعد).
البته از روايات مسلم و ترمذى برمى آيد كه نجدة چند سؤال كرده بود كه آقاى ترمذى صلاح نديد كه سؤال مربوط به خمس را مطرح كند! (ج 4 سنن، ص 106، ح 1556).
توجه داشته باشيد كه همه روايات به يزيد بن هرمز منتهى مى‏شود.

نوشتن دیدگاه