اينك به ارزيابى نقش امام صادق(ع) در برابر قيام ‏هاى معاصر وى‏ مى ‏پردازيم.
زيد، فرزند امام زين العابدين(ع) مردى عابد، انسانى پرهيزكار،فقيهى شجاع و سخاوتمند بود. (1)
زيد به قصد شكايت از فرماندار مدينه، خالدبن وليد بن عبدالملك ‏بن حرث راهى شام شد. هشام نه تنها به شكايت او توجهى نكرد،بلكه به او اهانت نمود و دستور داد او را به مدينه بازگردانند.
زيد مى ‏گويد: من در مجلس هشام بودم كه به رسول گرامى اسلام اهانت‏ شد. اما هشام هيچ گونه عكس العملى از خود نشان نداد. بدين خاطر اگر جز يك نفر همراه نداشته باشم قيام خواهم كرد. (2)
زيد به كوفه برگشت و سپاهى تشكيل داد و با استاندار عراق، يوسف‏ بن عمر ثقفى درگير شد و سرانجام به شهادت رسيد. درباره قيام ‏زيد رواياتى از امام صادق(ع) رسيده است كه بيانگر حمايت آن‏ حضرت از قيام اوست. اينك بخشى از اين روايت‏ ها را نقل مى ‏كنيم:
1- امام صادق(ع) فرمود: «فانظروا على اى شى تخرجون لاتقولواخرج زيد فان زيدا كان عالما و كان صدوقا و لم يدعكم الى نفسه وانما دعاكم الى الرضا من آل محمد(ص) و لو ظفر لوفى بما دعاكم‏اليه.»; نگاه كنيد كه با چه هدفى قيام مى ‏كنيد. نگوييد زيدخروج كرد. زيد دانشمند و بسيار راستگو بود و مردم را به سوى‏ خويش نمى‏ خواند، بلكه به برگزيده آل محمد(ص) دعوت مى ‏كرد و اگر پيروز مى ‏شد به آنچه مردم را بدان دعوت مى ‏نمود، وفا مى ‏كرد. (3)
زيد بن على فرمود: در هرزمان مردى از ما، اهل‏بيت عليهم السلام‏وجود دارد كه خدا به وسيله او بر مردم احتجاج مى ‏كند. حجت اين‏ زمان فرزند برادرم، جعفر بن محمد(ع) است. هركس او را پيروى كند گمراه نمى ‏شود و مخالف او هدايت نمى‏ يابد. (4)
2- امام رضا(ع) مى‏گويد: پدرم فرمود: امام صادق(ع) فرمود: خدا رحمت كند عمويم زيد را ! او به برگزيده آل محمد(ص) دعوت مى ‏نمود واگر پيروز مى ‏شد به آن وفا مى ‏كرد. او در رابطه با نهضت‏ خويش با من مشورت نمود. به او گفتم: اگر مى ‏خواهى به دار آويخته شوى ‏قيام كن. امام رضا(ع) مى ‏گويد: پدرم فرمود: هنگامى كه زيد ازمحضر امام صادق(ع) خارج شد، امام فرمود: «ويل لمن سمع واعيثه‏فلم يجبه‏»; واى بركسى كه ندايش را بشنود و ا و را همراهى و اجابت نكند. (5)
3- ابن سيابه مى ‏گويد: امام صادق(ع) به من هزار دينار داد و فرمود: اين‏ها را در ميان فرزندان كسانى كه همراه زيد به شهادت‏ رسيده ‏اند، تقسيم كن. (6)
4- فضيل، يكى از سپاهيان زيد مى ‏گويد: خدمت امام صادق(ع) رسيدم. حضرت فرمود: آيا تو در جنگ با شاميان همراه عمويم بودى؟
گفتم: بله، حضرت فرمود: چه قدر از آنان را كشتى؟ گفتم: شش نفر.
حضرت فرمود: شايد دچار شك گشته‏ اى؟ پاسخ دادم: اگر شك داشتم كه‏ آنان را نمى ‏كشتم. حضرت فرمود: خدا مرا در ثواب خون‏ هاى آنان‏ شريك سازد. به خدا قسم! عمويم زيد و اصحابش جزء شهدا هستند.
مانند على ‏بن ابى ‏طالب(ع) و اصحاب او. (7)
مرحوم مجلسى مى ‏نويسد: اگرچه اخبار درباره زيد مختلف است اما بيش‏ترين اخبار بيانگر اين است كه او به خاطر انتقام‏ جويى ازقاتلان امام حسين(ع) و امر به معروف و نهى از منكر قيام نمود وبه برگزيده آل محمد(ص) دعوت مى‏ نمود. من دركلام دانشمندان شيعه‏ نظرى در مخالفت آن‏چه گفته شد، نديدم. (8)

- پاورقی -

 1- ارشاد، مفيد، ص 251.
2- بحارالانوار، ج‏46، ص 192.
3- وسائل‏ الشيعه، ج 11، ص 35، باب‏13، ابواب جهاد العدو.
4- بحارالانوار، ج‏46، ص‏173، باب احوال اولاد على بن‏الحسين(ع).
5- وسائل الشيعه، ج 11، ص 38، باب‏13، ابواب جهاد العدو.
6-بحارالانوار، ج‏46، ص 170.
7- همان، ص 171.
8- مرآه ‏العقول، ج 4، ص 118.

نوشتن دیدگاه