اشكال ادبى به متن حديث و جواب آن

(زمان خواندن: 1 - 2 دقیقه)

حديثى به اين مضمون نقل شده است: «اى پيامبر! اگر تونبودى افلاك (آسمان‏ها، كرات، مدار سيارات) را خلق نمى‏كردم، و اگر على عليه‏السلام نبود تو را خلق نمى‏كردم، و اگر فاطمه نبود شما دو تن رانمى آفريدم.» اين حديث اصطلاحا قدسى است و به واسطه پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله از خداوند نقل شده است.(1)
تعبير حديث اين است كه: «لولاك لما خلقت الأفلاك و لولا عليٌّ لما خلقتك و لولا فاطمة لما خلقتكما.
بعدا خواهيم گفت كه تنها اين حديث نيست كه حضرت فاطمه را غرض از خلقت عالم معرّفى كرده است احاديث ديگرى هم داريم كه دلالت بر اين موضوع دارد.
برخى اعتراض كرده‏اند كه اين جمله بر خلاف قواعد ادبيات عرب است. زيرا كلمه لولا على القاعده نبايد بر سر ضمير متصل بيايد، بايد چنين گفته شود: «لولا انت»، نه «لو لاك». اين اعتراض را كسروى هم به پيروى از برخى علماى ادب در يكى از نوشتجاتش ذكر كرده بود... امّا بايد بدانيم كه هر چند قاعده كلّى همان است، ليكن در برخى موارد به رعايت وزن كلام و يا جهات ديگر بر خلاف قاعده كلى مزبور عمل مى‏شود، و اين كار هم كم نيست. به كتاب‏هاى ادبيات عرب و نيز موارد استعمال عرب، رجوع شود تا معلوم گردد كه تعبيرهاى «لولاه» و «لولاك» و «لولاها» و نظاير اين‏ها نيز زياد است.
روايات بسيارى درباره پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و يا درباره پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و على عليه‏السلام ، و يا درباره خمسه طيبه (پيامبر، على، فاطمه، حسن و حسين عليهم‏السلام ، و يا درباره پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و دوازده امام عليه‏السلام وارد شده است كه اين‏ها هدف از خلقت هستند. اين دسته روايات، متعدد و مكرر و مستفيض بلكه متواتر مى‏باشد. به برخى از اين موارد اشاره كرده و سپس وارد توضيح معناى حديث مزبور مى‏شويم.

- پاورقی -

 (1) - ممكن است سؤال شود پس چرا در قرآن ضبط (درج) نشده است؟پاسخ آن كه قرآن همه آن چه وحى بوده، نيست... بلكه فقط وحىِ امورِ كلى قانونى و هدايتى است... مطالب ديگرى نيز وحى شده كه در قرآن ثبت نگرديده... راجع به سند حديث در خاتمه بحثى خواهيم داشت.