اين نوشتار بسيار كوتاه، به سيره، رفتار و تعامل حجّت هشتم الهى، حضرت رضاعليه السلام با قرآن پرداخته و گزارشى ناتمام از سيره قرآنى امام رضاعليه السلام ارائه مىدهد.
گرچه در اين گستره، گزارشهاى حديثى و تاريخى، بسيار اندك است. ولى همين اندك كه خوشبختانه در منابع دست اول، به چشم مىخورد و به يادگار مانده، به عنوان بهترين رهيافت، تقديم به دوستداران قرآن مىشود.
تلاوت قرآن همراه با انديشه
يكى از ياران و راويان حضرت رضا عليه السلام كه نامش ابراهيم بن عباس است، در تبيين رفتار حضرت با قرآن، گزارش جالبى را ارائه مىدهد؛ او مىگويد:
امام رضا عليه السلام همه قرآن را در مدت سه شبانه روز تلاوت مىكرد و بارها به ياران خود مىفرمود: اگر مىخواستم قرآن را در كمتر از اين زمان، ختم مىكردم ولى روش من چنين است كه: هيچ يك از آيههاى قرآن را نمىخوانم مگر اين كه در آن تأمل و انديشه مىكنم كه در چه زمينهاى و در چه زمانى نازل شد، و بدين سبب است كه قرآن را در سه شبانه روز به پايان مىرسانم.(1)
گفتمان با قرآن
در جاي ديگر مىگويد: تمام سخنان امام رضاعليه السلام و پاسخهايى كه به اشخاص مىداد و مثالهايى كه مىفرمود، همه آنها، بر گرفته از آيات قرآن بود.(2)
تلاوت قرآن در هنگام سفر
رجاء بن ابىضحاك، كه يكى از كارگزاران حكومت مأمون و مسئول بردن حضرت از مدينه به خراسان بود، در ضمن گزارش بلندى كه از چگونگى نماز و عبادت و مسائل جانبى آن ارائه نموده است، درباره قرآن خواندن آن بزرگوار مىگويد:
چه بسيار، كه در نيمههاى شب از رختخواب خويش حركت مىكرد و به تلاوت قرآن مىپرداخت، هر گاه به آيهاى مىرسيد كه در آن نامى از بهشت يا جهنم، برده شده بود، آن حضرت مىگريست و از خداوند بهشت طلب مىنمود و از آتش جهنم به خدا پناه مىبرد.(3)
راز جاودانى قرآن
وقتى در نزد حضرت امام رضا عليه السلام از جايگاه والاى قرآن، سخن به ميان آمد، آن بزرگوار در پاسداشت برهان و معجزه بودن اين كتاب فرمود:« قرآن، ريسمان و رشته مستحكم و دستگيره نيرومند و راه روشن و تعالىبخش خدا است كه انسان را به سمت و سوى بهشت رهنمون مىشود و از گرفتار شدن به آتش جهنم نجات مىبخشد. اين كتاب آسمانى در گستره زمان هرگز كهنگى نخواهد پذيرفت و تلاوت آن بر زبانها دشوار و خسته كننده نيست، راز و رمز اين حقيقت آن است كه قرآن فقط براى زمان خاص و امت ويژهاى قرار داده نشده، بلكه اين كتاب عالىترين دليل است براى هر انسانى، و هيچ گاه باطل و كاستى در آموزههايش راه پيدا نمىكند. بدين سبب كه از نزد پروردگار حكيم و ستودنى نازل شده است.(4)
___________________________________________
1. لو أَرَدْتُ أَنْ أَخْتِمَهُ أَقَلَّ مِنْ ثلاثٍ لختمتُهُ، لكن ما مَرَرْتُ بِآيَةٍ الاَّ فَكَرْتُ فيها... (عيون اخبارالرضا عليه السلام، ج 2، ص 420، چاپ اختر شمال، 1373 ش/ بحارالانوار، ج 92، ص 204، چاپ مكتبة الاسلامية، تهران/ مسند الرضا، ج 1، ص 40/ المناقب، ابن شهر آشوب، ج 4، ص 360، انتشارات علامه، قم.)
2. كانَ كَلامُهُ كُلُّهُ و جوابُه و تمثّله، اِنتِزاعاتٍ مِنَ القرآنِ (همان).
3. كانَ يُكْثِرُ بِالّليلِ فىفراشه مِنْ تلاوةِ القرآن، فاذا مَرَّ بِآيةٍ فيها ذِكر جنّة او نارٍ، بَكى، وَ سَأَلَ اللهَ الجنَّة و تَعوّذ باللهِ من النّار. (عيون اخبارالرضا عليه السلام، ج 2، ص 428/ بحارالانوار، ج 92، ص 180 و ج 49، ص 90/ كشف الغمه، على بن عيسى اربلى، ج 2، ص 316، چاپ مكتبة بنىهاشم؛ انوارالبهيه، ص 104.)
4. هو حبلُ الله المتين، و عروته الوثقى و طريقته المُثلى ولا يخلقُ على الأزمنِة ولا يغثَ على الألسنة لأنّه لم يُجعَل لزمانٍ دون زمانٍ بل جُعل دليل البرهان والحجّة على كلّ انسانٍ، لايأتيه الباطل من بين يديه و من خلفه تنزيل مِن لَدُن حكيم حميد. (مسند الرضا عليه السلام، ج 1، ص 309).
ماهنامه كوثر
