از نخستين پايه هاى پاسداشت كانون خانواده و استوارسازى آن، آيين صحيح شوهردارى است. افزايش بى رويه ى طلاق، بحران فزاينده ى خانواده ها پايه در آگاه نبودن زنان با برنامه هاى شوهردارى دارد. شوهردارى صحيح يعنى ايجاد يك بستر صحيح و آرام براى رشد و فعاليت شوهر در قلمروهاى گوناگون.
عن ابى ابراهيم عليه السلام قال: «جهاد المرأه حسن التبعل.» [فروع كافى، ج 5، ص 506.] امام كاظم عليه السلام فرمودند: جهاد زن، نيكو شوهردارى كردن است.
اهتمام اسلام به تشكيل كانون خانواده و عنايت به استحكام اين بنياد مقدس چيزى است كه بر كسى پوشيده نيست.
با يك نگاه به فرهنگ دينى، اهتمام عميق دين به بنياد خانواده و استحكام آن به دست مى آيد. دين، در ارتباط به عواملى توجه كرده است. يكى از اين عوامل، نيكو شوهردارى كردن است كه ارزشى معادل جهاد و جنگ در جبهه را دارد. شوهر دارى خوب اصولى دارد كه در اسلام مورد توجه قرار گرفته است.
همراهى و همپايى با شوهر و عدم مخالفت با وى، رعايت ادب در گفتار و رفتار ، خواسته هايش بيش از حد و خارج از توان شوهر نداشتن، با شوهر نرم و همسو بودن،به شوهر خيانت نكردن و به او دروغ نگفتن، صبر و شكيب در برابر آزار شوهر و در نهايت او را بر خويش مقدم داشتن، اصولى است كه پايه هاى اين جهاد ارزشمند را مى سازد.
اگر در آنچه كه اينجا به اجمال آمد دقت شود ارزش شوهردارى و دشوارى نيكو شوهردارى كردن جلوه خواهد كرد ولى اگر ارزشها در چشم ما دگرگون شود و طغيان در برابر شوهر و سرپيچى از خواست او و خيانت كردن و دروغ گفتن به شوهر، ارزش به حساب آيد وضع، دگرگون خواهد شد و زندگى مشترك پا نخواهد گرفت و هر يك از زن و مرد، مستقل زندگى خواهند كرد كه البته مرگ بهتر از اين زندگى است.
ارزش نيك شوهردارى كردن بر همه ى مردان و زنانى كه فطرت خويش را از دست نداده اند و به بنياد خانواده مى انديشند كاملا روشن است. و ما در اين فرصت، بيش از اين به آن نمى پردازيم.
فراموش نكنيم كه از آن سو نيز در اسلام آمده است: بهترين مرد كسى است كه براى همسر خويش بهتر باشد. «خيركم خيركم لأهله و أنا خيركم لأهلى.» [و سائل الشيعه، ج 14، ص 122، ح 8.] پيامبر فرمود: بهترين شما كسى است كه براى خانواده اش بهترين باشد و من براى خانواده ام بهترين هستم و باز فرمودند: «أحسن الناس ايمانا أحسنهم خلقا و ألتفهم بأهله و أنا الطفكم بأهلى.» [بحارالأنوار، ج 71، ص 387، ح 34.] و به روايت ديگرى حضرت زهرا عليهاالسلام فرمود: «خياركم ألينكم مناكبه و أكرمهم لنسائهم» [فاطمه الزهراء عليهاالسلام بهجه قلب المصطفى صلى الله عليه و آله، ص 273 به نقل ار دلائل الامامه، ص 7.] مردانى كه سازش پذيرترند و زنان خويش را گرامى تر مى دارند، بهترين مردانند. و باز مى خوانيم: «خياركم أحسنكم اخلاقا و أخفكم مؤونه و أخفضكم لأهله [مستدرك، ج 8، باب 87، ص 448، ح 9963.] و نيز آمده: «ألا خيركم لنسائه و أنا خيركم لنسائى. [و سائل الشيعه، ج 14، ص 122، ح 11.]
در اين ارتباط نكات ديگرى هم هست كه هم اكنون بدان نمى پردازيم سخن در اين است كه زنان بايد با ارزش نيكو شوهردارى كردن آشنا باشند و اصول آن را نيز بدانند و رعايت كنند.
هم اكنون با ما همراه شويد تا اين خصلت بلند را در زندگى زهرا عليهاالسلام بنگريم و از اين برترين اسوه در اين ارزش بزرگ درس بگيريم.
حضرت زهرا عليهاالسلام همسر قهرمان ميدان دارى بودند كه در طول نه سال زندگى مشتركشان در بيش از هفتاد حركت نظامى شركت داشت و اين همزيستى در شرايطى بود كه فقر و نادارى بر عمق هستيشان چنگ زده بود ولى هيچ گاه حضرت، گلايه اى نداشتند.

اصول شوهردارى حضرت زهرا عبارت بود از:

عدم مخالفت با شوهر نگاه به وى غم هاى شوهر را مى زدود.
اميرالمؤمنين فرمود: فوالله ما أغضبتها و لااكرهتها على أمر حتى قبضها الله عزوجل و لاأغضبنى و لاعصت لى امرا و لقد كنت أنظر اليها فتنكشف عنى الهموم و الأحزان.» [بحارالأنوار، ج 43، ص 134، ح 32.]
به خدا سوگند او را ناراحت و خشمگين نكردم و بر هيچ كارى مجبورش نساختم تا آن زمان كه خداوند وى را به ديار ابد برد و او نيز مرا ناراحت و خشمگين نساخت و در هيچ موضوعى با من مخالفت نكرد وقتى كه به او مى نگريستم غم هايم زدوده شد. حضرت زهرا عليهاالسلام خود به پيامبر صلى الله عليه و آله گفت: تا زنده ام مطيع على عليه السلام خواهم بود. «فقالت فاطمه: والذى اصطفاك و هداك و هذا بك الامه لازلت مقره له ما عشت.» [بحارالانوار، ج 43، ص 39، ح 40.]

هيچ گاه از شوهر چيزى نخواست.
بنا به توصيه و سفارش پيامبر صلى الله عليه و آله هيچ گاه از شوهر خويش چيزى نخواست چرا كه شايد در توان وى نباشد. در يك روز كه امام على عليه السلام خوراكى اى خواست تا ميل كند زهرا عليهاالسلام گفت: سوگند به خدايى كه حق تو را بزرگ داشت سه روز است كه هيچ نداريم جز همان خوراك مختصرى كه شما را بدان بر خويش مقدم داشتم. امام على عليه السلام فرمود: پس چرا باخبرم نساختى؟ حضرت زهرا عليهاالسلام گفت: پدرم مرا از اينكه از شما چيزى بخواهم بازداشته است و فرموده است: تو چيزى نخواه اگر پسر عمويت به دلخواه چيزى آورد وگرنه تو چيزى مخواه.
قال: «أفلا أخبرتنى قالت: كان رسول الله صلى الله عليه و آله نهانى عن أسألك شيئا فقال: لاتسألى ابن عمك شيئا ان جائك بشى ء عفوا و الا فلا تسأليه» [بحارالأنوار، ج 14، ص 197، ح 4، به نقل از تفسير عياشى.]
حضرت زهرا عليهاالسلام در روايتى ديگر فرمود: «انى لأستحيى من الله أن اكلف نفسك ما لاتقدر عليه.» [بحارالأنوار، ج 43، ص 59، ح 51.] من از خداوند، شرم دارم كه درخواستى خارج از توان شما داشته باشم.

ياور شوهر در راه طاعت خدا.
حضرت زهرا عليهاالسلام و امام على عليه السلام بهترين زن و مردى هستند كه در زير اين آسمان در كنار هم عالى ترين زندگى مشترك را با هم گذرانده اند. دو معصوم كه از والاترين معصومان و شايسته ترين انسان ها هستند.
حضرت رسول صلى الله عليه و آله، از امام على عليه السلام درباره ى زهرا عليهالسلام پرسيدند. فرمود: «نعم العون على طاعه الله» [بحارالأنوار، ج 43 ، ص 117، ح 24.] ياور خوبى در راه خدا است. و از حضرت زهرا عليهاالسلام درباره ى امام على عليه السلام فرمود: «خير بعل» [همان.] بهترين شوهر است.

اين دو همتا در روابط همسرى، بى همتا بودند.
هرگز به شوهر خويش دروغ نگفت.

خيانت و مخالفتى از وى در طول زندگى مشترك سر نزد.
زهرا عليهاالسلام به هنگام شهادت در زمان وصيت، به امام على عليه السلام گفت:«يابن عم ما عهدتنى كاذبه و لاخائنه و لاخالفتك منذ عاشرتنى» [بحارالأنوار، ج 14، ص 197، ح 4.] پسرعمو هرگز از من دروغ و خيانتى نديدى و از آن زمان كه با من معاشرت دارى، مخالفتى با تو نداشتم.

بهترين برخورد زن و مرد
هنگامى كه ابوبكر و عمر براى كسب رضايت حضرت فاطمه عليهاالسلام، امام على عليه السلام را واسطه قرار دادند. حضرت على عليه السلام نزد حضرت زهرا عليهاالسلام آمد و گفت: اى آزاده، آن دو نفر دم در ايستاده اند و مى خواهند به شما سلامتى بدهند؛ نظرتان چيست؟ حضرت زهرا عليهاالسلام گفت: خانه، خانه ى تو و اين آزاده همسر تو، هر چه نظر شما است انجام دهيد....[بحارالأنوار، ج 43، ص 198، ح 29.]
كسانى كه شدت خشم حضرت فاطمه عليهاالسلام را از آن دو يافته اند و مى دانند كه درگيرى زهرا عليهاالسلام با آن دو نفر در چه اوجى بوده است در برابر اين برخورد خاضعانه ى زهرا عليهاالسلام با امام على عليه السلام به زانو در مى آيند و مبهوت مى شوند.
در روايتى ديگر مى خوانيم پس از آن كه حضرت على عليه السلام خواسته ى ابوبكر و عمر را بيان داشت حضرت زهرا عليهاالسلام فرمود: من به آنان اجازه نمى دهم و با آنان يك كلمه سخن نخواهم گفت تا به نزد پدرم بروم و شكايت اين دو را به او بكنم. آنگاه امام على عليه السلام گفت: من قبول كرده ام كه برايشان از شما ملاقاتى بگيرم. حضرت زهرا عليهاالسلام گفت: اگر شما عهده دار شده ايد؛ خانه، خانه ى شماست و زنان نيز تابع مردانند و من هيچ مخالفتى ندارم. شما به هر كس كه مى خواهى اجازه بده. «البيت بيتك و النساء تتبع الرجال لاأخالف عليك بشى ء فأذن لمن أحبيت.» [بحارالأنوار، ج 43، ص 203، ح 31.]

شوهر را براى خود و فرزندان، مقدم مى دارد.
ابوسعيد خدرى نقل مى كند: روزى على بن ابى طالب عليه السلام گرسنه بودند به حضرت زهرا عليهاالسلام گفتند: چيزى در خانه هست كه بخورم؟ حضرت زهرا عليهاالسلام گفت: نه، سوگند به خدايى كه پدرم را با پيامبرى و تو را با وصايت وى مكرم داشت، امروز هيچ نداريم و دو روز است كه هيچ نخوردم تنها چيز مختصرى بوده كه شما را بدان اختصاص دادم و بر خويش و دو فرزندم مقدم داشتم. على عليه السلام گفت: فاطمه جان پس چرا من را خبر نكردى كه به دنبال تهيه ى غذايى براى شما باشم؟ حضرت زهرا عليهاالسلام گفت: اى ابوالحسن من از خدايم شرم دارم كه از شما چيزى بخواهم كه در توان شما نيست. [بحارالأنوار، ج 43، ص 59، ح 51.]
امروزه بسيارى از زنها اصلا حرمت شوى خويش را نگاه نمى دارند تا چه رسد كه او را مقدم بر خويش دارند. اضافه كنيد كه در اين روايت، حضرت زهرا عليهاالسلام امام على عليه السلام را بر فرزندان خويش نيز مقدم داشته، كارى كه زنان شوهردوست نيز كمتر مى كنند و اين اوج شوهردارى زهرا عليهاالسلام است.

زهرا به فكر آينده ى زندگى شوهر
اين همسر، آنقدر فداكار و ايثارگر است كه آينده ى شوهر را نيز در نظر دارد و در آخرين لحظات عمر خويش از شوى خود مى خواهد تا در آينده و پس از وى اَمامه را به همسرى برگزيند چرا كه اَمامه نسبت به فرزندان فاطمه عليهاالسلام نيز پرمهر است.
در اولين وصيت خويش به هنگام احساس نزديك شدن مرگ، فرمود: «تزوج فلانه تكون مربيه لولدى من بعدى مثلى.» [بحارالأنوار، ج 43، ص 204، ح 31.]
حضرت زهرا عليهاالسلام ازدواج شوهرش را پس از وى برخلاف وفا و صفا نمى داند و بازگو مى كند كه شوهرش نيازمند همسر است و براى او زندگى بدون همسر مشكل خواهد بود. آنگاه امامه كه پر مهر و عاطفه است، پيشنهاد مى كند.
اين شيوه و روش را از زهرا عليهاالسلام ببينيد و بعد بنگريد كه چگونه بسيارى از زنان، ازدواج شوهر را پس از رفتن خويش روا نمى دانند و آن را دليل بى وفايى مى گيرند. بنگريد در وصيت هاى حضرت آمده است:
«اوصيك أولاأن تتروج بعدى بابنه اختى أمامه فانها تكون لولدى مثلى فان ارجال لابد لهم من النساء.» [بحارالأنوار، ج 43، ص 192، ح 20.]
در مرحله ى اول، وصيت من اين است كه: پس از من با دختر خواهرم «امامه» ازدواج كنى چرا كه او براى فرزندانم مانند خودم مى باشد و نيز چون مردان نيازمند زن هستند و بايد ازدواج كنند.

اوج رعايت ادب و احترام
گفتگوهاى اين بانوى نمونه با امام على عليه السلام آن چنان پرمهر و با احترام و در اوج ادب است كه هر خواننده اى را شگفت زده مى سازد. زهرا عليهاالسلام در گفتگو با امام على عليه السلام هنگامى كه مى خواهد سوگند ياد كند مى گويد: «و الذى عظم حقك» [بحارالانوار، ج 14، ص 197، ح 4 ، به نقل از تفسير عياشى.] سوگند به آن خدايى كه حق تو را بزرگ داشته است.
خطاب يابن عم و يا أباالحسن و گفتگوهاى محبت آميز و عدم درگيرى، همه گويايى اوج رعايت ادب در زندگى حضرت زهرا عليهاالسلام است.

گلايه نداشتن از وضع سخت معيشتى
حضرت زهرا عليهاالسلام بارها رضايت و خشنودى خود را از آن زندگى سخت ابراز داشتند و هيچ گاه گله اى برزبان نياوردند.
اينهاست بخشى از اصول ارتباط اين دو همسر با هم و اينهاست خصلتهايى كه قابل تأسى است. زنان بايد از حضرت زهرا عليهاالسلام بياموزند و مردان از امام على عليه السلام الهام گيرند. ساده نيست كه دو همسر در طول زندگى مشترك، هرگز يكديگر را ناراحت نكرده باشند و هيچ كدام موجب خشم و نارضايتى ديگرى، گرچه براى يك بار هم، نشده باشند.
كدامين يك از مردان و زنان ما چنين زيسته اند و چه نمونه ى ديگرى در اين اوج سراغ داريد؟
امام على عليه السلام زهرا را هرگز مجبور به كارى ناخواسته نكرده و زهرا عليهاالسلام نيز در هيچ موردى با امام على عليه السلام مخالفت نداشته است. زهرا عليهاالسلام پيوسته فرمان پذير بودند و امام على عليه السلام همسرى همسو و همدل با حضرت زهرا عليهاالسلام.
اين زندگى است كه بايد الگوى همه ى ما باشد و شيوه ى شوهردارى زهرا عليهاالسلام است كه بايد سرمشق همه ى زنان ما به ويژه جوانان گردد.
از شوهر هيچ خواسته نداشته باشد و تا اين پايه رعايت حال شوهر در نظر او باشد. ياور شوهر در راه طاعت خدا همسنگر او و همراه او در صحنه هاى سخت و طاقت فرسا.

نوشتن دیدگاه