و آن داستان حكمت آميز عيادت مولاى متقيان (ع) از ربيع است بدين قرار:
ربيع بن زياد كه از صحابه ى آن بزرگوار بود تيرى بر پيشانيش رسيد و در اثر آن جراحتى سخت برداشت. و هر سال بعد از بهبودى كوتاه عود ميكرد. مولاى متقيان (ع) او را در منزل وسيعى كه در بصره داشت عيادت فرمود. و به او فرمودند: «حياط باين وسعت را بچه كار ميخواهى!؟ در حاليكه در آخرت بحياط وسيعترى محتاجتر خواهى بود. آرى! اگر توانستى با دارا بودن حياط وسيع بهدف آخرتى برسى  چه بهتر. و آن در صورتى است كه با مهمان دارى وصله و پيوند كردن با خويشاوندان و رساندن حقوق بصاحبانش بآخرت هم برسى. [ ماتصنع بسعة هذه الدار في الدنيا اما انت اليها في الآخرة لبيت أحوج. و بلى ان شئت بلغت بها الآخرة تقوى فيها الضيف وتصل فيها الرحم وتطلع منها الحقوق مطالعها فاذأ انت قد بلغت بها الآخرة.] دقت كنيد حضرت نفرمود بزرگى خانه نعمت نيست. ربيع وقتيكه اين كلمات را شنيد فهميد كه دارا بودن حياط بزرگ در صورتى كه مايه ى غفلت و فراموشى آخرت و اعمال نيكو باشد خوب نيست نه بطور كلى. بدين جهت عرض كرد يا اميرالمؤمنين (ع) از دست برادرم عاصم بتو شكايت ميكنم. فرمود چرا؟ عرض كرد چون بكلى از دنيا اعراض كرده و بيك عبا اكتفاء نموده است. فرمود او را حاضر سازيد. عاصم را حاضر كردند، حضرت در مقام توبيخ فرمود: «اى دشمن حقير و زبون نفس خود، خبيث (شيطان) ترا سردرگم كرده، بعيال و همسر و فرزندات رحم ندارى؟ بدنت را بر تو حقى است، و مهمانهايت را بر تو حقى هست، بخيال تو خدا از تو ملاحظه و ترسى داشت با اينكه ميل نداشت از طيبات دنيا استفاده نمائى آنرا بتو حلال كرد!؟ نو زبون تر و پست تر از آنى كه خدا بملاحظه تو برخلاف اراده ى خود امرى را اظهار نمايد.
عرض كرد: يا اميرالمؤمنين پس چرا خودت در لباس و غذا چنين بخود سخت ميگيرى؟ فرمود: من با تو فرق بسيار دارم. من پيشواى امتى هستم، كه هنوز در ان مستمندان و بيچارگان! زياد هستند. من زندگى خود را تا سرحد زندگى آنها فرو مى آورم تا تنگدستى آنها را تحت فشار قرار ندهد» [ ياعدى نفسه لقد استهام بك الخبيث، اما رحمت اهلك وولدك ان لنفسك عليك حقا و لزوجك عليك حقا، اترى الله احل لك الطيبات وهو يكره ان تأخذها؟ أنت اهون على الله من ذلك قال يا اميرالمؤمنين هذا انت فى خشونة ملبسلت و جشوبة مأكلك؟ قال ويحك؟ انى لست كانت ان الله فرض على ائمة العدول ان يقدروا أنفسهم بضعفة الناس كي لنا يتبغ بالفقير فقره. نهج البلاغه كلام شماره 9.] عبده در حاشيه نهج البلاغه در تفسير (يا عدي نفسك- اي دشمنك نفس خود) مى نويسد «اين جمله بخوبى ميرساند كه لذت هاى مادى طبعا موجب دورى از خدا نميگردد بلكه سوء قصد و بد مصرف نمودن آنها دورى ميآورد» پس از بين بردن شهوت باين ترتيب خلاف قرآن و سنت است. با توضيحى كه در معناى نعمت با استفاده از مجموع آيات داده شد معلوم ميگردد كه تقسيم غزالى حاصلى ندارد و فقط مجرد تطويل بيان است، و بطور خلاصه نعمت يعنى: صلاحيت چيزى براى بهره مندى در جهتى از جهات نياز مادى و معنوى و وسيله ى رسيدن بكمال لايق در هر دو جهت. و همانطوريكه از قرآن استفاده ميشود شرط نيست كه انسان را بهدف آخرت برساند. البته! نبايد ازحد و مرزيكه شرع معين كرده است تجاوز كرد و اگر از حدود الهى تجاوز شد و مورد سوء استفاده قرار گرفت مورد توبيخ و ملامت است. و از بين بردن شهوات و نظائر اينها ميراث مرتاضان هندى است كه به برخى از فرقه هاى اسلامى ناخود آگاه نفوذ كرده و غزالى هم اكثر آنها را بدون سنجيدن بميزان كتاب و سنت در احياءالعلوم آورده است. گرچه دراين مقام سخن طولانى شد اما چون آوازه ى علمى غزالى بسيار است خواستم خوانندگان محترم متوجه باشند كه اميرالمؤمنين على (ع) چنين فرمود: «إعرف الرجال بالحق لاالحق بالرجال، إعرف الحق تعرف أهله» همواره مردم را با حق بشناسيد نه اينكه حق را با مردم! وقتيكه حق را شناختى اهلش را مى شناسى.

نوشتن دیدگاه