چنانچه در «بحار» از «احتجاج طبرسى» نقل مى كند از حضرت صادق (عليه السلام):

«لَمَّا اسْتُخْرِجَ اَميرُالمؤمنين مِنْ منزِلِهِ خَرَجَتْ فاطَمَةُ، فَما بَقيَتْ هاشِمِيَّةٌ اِلَّا خَرَجَت مَعَها حَتّى إِنْتَهَتْ قَريباً مِنَ الْقَبرِ [و َ دنت (رنت) الى القبر الشريف بمقلة++ عبرى و قلب مكمّد محزون قالت و اظفار المصاب بقلبها++ غوثاه قلَّ على العداة معينى ابتاه هذا السامرى و عجله++ تبعا و مال الناس عن هرون ما كان ناقة صالح و فصيلها++ بالفضل عنداللَّه الّا دونى درباره ى سراينده ى شعار توضيحى در پاورقى شماره ى 30 گفتار اوّل آمده است. ] فَقالَتْ: خَلّوُا عَنِ ابْنِ عَمّىِ وَالَّذى بَعَثَ مُحَمَّداً بِالْحَقِّ لَئِنْ لَمْ تُخَلّوُا عَنْهُ لَأنشُرَنَّ شَعْرى وَ لأضَعَنَّ قَميصَ رَسُولِ اللَّهِ عَلَى رَأسى وَ لَاَصْرُخَنَّ اِلَيْهِ تَبارَكَ وَ تَعالى فَما ناقَةُ صالِحٍ [ صالح نبى از اولاد ثمود است و ثمود پسر عاد است و عاد پسر ارم است و ارم پسر سام است. پنجاه و هشت سال صالح نبى در اين دار دنيا بود و در مكّه معظمه دار دنيا را وداع كرد. نقل از مجمع البحرين: 1/ 625 حرف صاد. ] بِاَكْرَمَ عَلَى اللَّهِ مِنّى وَ لَا الْفَصيلُ [ الفصيل ولد الناقة اذا فصل عن امّه والجمع فصال والفصلات و قوله تعالى «و فصيلته الّتى تؤويه»، (معارج: 13)، هى عشيرته و رهطه الادنون. مجمع البحرين: 2/ 405- 406 حرف فاء. ] بِاَكْرَمَ عَلَى اللَّهِ مِنْ وُلدى.

قالَ: سَلْمانُ كُنْتُ قَريباً مِنْها فَرَاَيْتَ وَاللَّهِ اَساسَ حيطانِ الْمَسْجِدِ تَقَلَّعَتْ مِنْ اَسْفَلِها حَتّى لَوْ اَرادَ رَجُلٌ اَنْ يَنْفَذَ مِنْ تَحْتِها نَفَذَ فَدَنَوْتُ مِنْها فَقُلْتُ: يا سَيِّدَتى وَ مَوْلاتى اِنَّ اللَّهَ تَبارَكَ وَ تَعالى بَعَثَ اَباكِ رَحْمَةً فَلا تَكُونى نِقْمَةً فَرَجَعَتْ وَ رَجَعَتِ الْحيطانُ حَتّى سَطَعَتِ الْغَبْرَةُ مِنْ اَسْفَلِها فَدَخَلَتْ فى خَيا شيمنا» [ احتجاج: ص 87، مناقب: 3/ 339، بحار: 43/ 47 ح 46 و ج 28/ 206 ح 5.

هزار جنّت در يك توجّهش مظهر++ هزار دوزخ در يك تعرّضش مضمر به يك اشارتش اندر فناى صد اقليم++ به يك اشارتش اندر بقاى صد كشور به انصرام زمان قهرش ار دهد فرمان++ به انهدام جهان خشمش ار كند محضر دگر نبينى زين چرخ چارپايه نشان++ دگر نيابى زين كاخ هفت پرده اثر فلك ندارد با باد عزم او جنبش++ زمين ندارد با كوه عزم او لنگر ] «چون حضرت اميرالمؤمنين (عليه السلام) را به جهت بيعت با ابابكر از منزل بيرون بردند حضرت صدّيقه (عليهاالسلام) از خانه بيرون آمدند و نماند زن هاشميّه اى مگر آن كه از خانه بيرون آمد با آن حضرت، تا رسيدند نزديك قبر رسول (صلى اللَّه عليه و آله).

پس حضرت فرمود: دست از پسر عمّم برداريد، قسم به خدائى كه فرستاد محمّد را به حق و راستى، اگر دست برنداريد دت به تار گيسو مى زنم و پيراهن رسول خدا بر سر مى افكنم و فرياد و فغان به درگاه حق تعالى مى كنم تا آنكه عذاب نازل شود، پس نيست ناقه ى صالح گرامى تر نزد خدا از من و نه بچّه ى آن گرامى تر از اولاد من.

سلمان [ فى «المجمع» سلمان فارسى معروف مشهور اصله من اصفهان و قيل من مرازم. توفّى سنة سبع و ثلثين بالمدائن، نقل انّه عاش ثلثمائه و خمسين سنة و امّا مأتين و خمسين سنة فممّا لا يشكُّ فيه. مجمع البحرين: 2/ 382 حرف فاء. ] مى گويد: بودم نزديك حضرت صدّيقه (عليهاالسلام) قسم به خدا ديدم بنيان مسجد از جا كنده شد حتّى اگر مى خواست مردى از زير او عبور كند، مى كرد پس نزديك حضرت آمدم و عرض كردم: اى سرور و مولاى من خداوند تبارك و تعالى فرستاد پدر تو را به جهت آن كه رحمت باشد براى مردم، پس مباش باعث نزول عذاب.

پس حضرت برگشت و اساس و بنيان مسجد به جاى خود برگشت و به قسمى گرد و غبار بلند شد در دماغ و خيشوم ما».
بلى آيات و بيّنات و خوارق عادات در قلوب قاسيه اثر نمى كند [ گر جان بدهى سنگ سيه لعل نگردد- با طينت اصلى چه كند بد گُهَر افتاد ] چنانچه خود حضرت صدّيقه در آخر آن خطبه بالغه كه در مسجد انشاء فرمود و به آن ناكسان اثرى نكرد، فرمود:
«اَفَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرآنَ اَمْ عَلى قُلُوبٍ اَقْفالُها [ محمّد: 24. ] كَلّا بَلْ رانَ [ قولها (عليهاالسلام): كلّا بل ران على قلوبكم: فى «المجمع»: اى غلب على قلوبهم كسب الذّنوب كما يرين الخمر عَلى قلب (عقل) السّكران. يقال: ران على قلبه ذنبُه، من باب باع يَرِيْن ريناً اى غلب والرَّيْن: الحجاب الكثيف. مجمع البحرين: 1/ 261 حرف راء. ] عَلى قُلُوبِكُمْ ما اَسَأْتُمْ مِن اَعْمالِكُمْ فَاَخَذَ بِسَمْعِكُمْ وَ اَبْصارِكُم».

«آيا در احكام كتاب خدا به نظر تحقيق نمى نگريد تا بدان عمل كنيد يا آنكه دلهاى شما مقفّل و مختوم است؟ همانا كردار زشت شما دلهاى شما را محجوب داشته و چشم و گوش شما را كر ساخته». و چون فرمايشات آن سرور در آن گروه شقاوت اثر تاثير نكرد، مأيوسانه رو به قبر پدر بزرگوارش كرد و اين اشعار را تذكره فرمود و در «ناسخ» مى نويسد چنان بگريست كه خاك را با آب ديده عجين ساخت.

قَدْ كانَ بَعْدَكَ اَنْباءٌ [ أنباء، جمع النّباء و هى الخبر. ] وَ هَنْبَثَةٌ [ فى «المجمع»: الهنبثة، واحدة الهنابث و هى الامور الشدائد المختلفة المختلطة والنّون زائدة، قاله الجوهرى. مجمع البحرين: 2/ 441 حرف هاء. ]++ لَو كُنْتَ شاهِدَها لَمْ يَكْثُرِ الْخَطْبُ [ در «بحار» لَم يكبَرْ الخطب به باءِ موحّده است. والخطب بالفتح: الامر الذى يقع فيه المخاطبة والّشان والحال. مجمع البحرين: 1/ 662 حرف خاء. ] اِنَّا فَقَدْناكَ فَقَْدَ الْأَرْضِ وابِلَها [ الوابل: المطر الشّديد و جمعه الوَبْل بالفتح فالسّكون. مجمع البحرين: 2/ 461 حرف واو. ]++ و َاخْتَلَّ قَوْمُكَ فَاشْهَدْهُمْ [ الشهود: الحضور. ] فَقَد نكبوا [ «تنكب عن وجهى» اى تنحّى و أعرض عنّى. مجمع البحرين: 2/ 366 حرف نون. ] و َ كُلُّ اَهْلٍ لَهُ قُرْبى وَ مَنْزِلَةٌ++ عِنْدَ الْاِلهِ عَلَى الْأَدْنَيْنِ [ الادْنى بمعنى الاقرب التجهّم بمعنى كرة العبوس. ] مُقْتَرِبٌ  اَبْدَتْ رِجالٌ لَنا نَجْوى صُدُورهِمْ++ لَمَّا مَضَيْتَ وَ حالَتْ دُونَكَ التَّرَبُ تَجَهَّمَتْنا رِجالٌ وَ اسْتَخَفَّ بِنا++ لَمَّا فُقِدْتَ وَ كُلُّ الْأَرْضِ مُعْتَصِبٌ [ مُعتصب: قال الجوهرى و انّما سَمّوا عَصَبَةً لانّهم عصبوا به اى احاطوا بِه. ] و َ كُنْتَ بَدْراً وَ نُوراً تُسْتَضاءُ بِهِ++ عَلَيْكَ تُنْزَلُ مِنْ ذِى الْعِزَّةِ الْكُتُبُ و َ كانَ جِبْرَئيلُ بِالْاياتِ يُونِسُنا++ فَقَدْ فُقِدْتَ وَ كُلُّ الْخَيْرِ مُحْتَجَبٌ فَلَيْتَ قَبْلَكَ كانَ الْمَوْتُ صادَفَنا++ لَمَّا مَضَيْتَ [و فى «البحار» هكذا: «لمَّا مَضيْتَ و حالت دونك الحُجب» و هذا اوفق بالمعنى. ] وَ حالَتْ دُونَكَ التُّرَبُ اِنَّا رُزِئنا [ «الرّزء»، بالضم والهمزة: المصيبة بفقد الاعزَّة. و رُزِئنا على صيغة المجهول اى اُصِبنا. مجمع البحرين: 1/ 171 حرف راء. ] بِما لَمْ يُرْزَ ذو شَجَنٍ [و الشَّجَن: الهمّ والحزن والجمع: اَشجان. مجمع البحرين: 1/ 485 حرف شين. ] ++ مِنَ الْبَرِيَّةِ لا عَجَمٍ [و العجم: بالضمّ و بالتّحريك خلاف العرب. ] وَ لا عَرَبٍ [ ناسخ التواريخ: 2/ 154، امالى مفيد: ص 41 ح 8، بحار: 43/ 195 ح 25 ج 29/ 233، شرح ابن ابى الحديد: 16/ 251- 253، عوالم: 11/ 451 باب 18 ح 1 و ص 477، روضة الكافى: ص 288. ] چون بناى اين رساله بر ذكر مصائب آن مظلومه است و خود عصمت كبرى در اين اشعار ذكر پاره اى از مصائب خود را فرموده و مجلسى هم در كتاب «حقّ اليقين» اشاره به معانى اين اشعار فرموده، لهذا مناسب است كه معنى اين اشعار عرض شود به جهت آنكه فرمايش خود آن حضرت است.

گر بود در ماتمى صد نوحه گر     آه صاحب درد را باشد اثر

«اى پدر بزرگوار، بعد از رفتن تو فتنه و آشوب بسيارى روى نمود و اگر تو بودى آنها نمى بود، و ما بى تو گلستانيم بى باران، سر و برگ هميشه پژمرده از سموم جفاى بدكاران.
گواه حال ما باش و دل ما را به خار تغافل مخراش و اهل هر پيغمبرى را نزد امّت قرب و منزلتى بود به غير از ما، و ظاهر كردند مردانى چند كينه هاى سينه هاى خود را، چون رفتى و در خاك پنهان شدى روى ترش كردند بر ما گروهى و سبك شمردند حق ما را چون برآمدند، و زمين را بر ما تنگ كردند
تو بودى ماه تابان و نور درخشان كه به او روشنى مى يافتيم و بر تو نازل مى شد از جانب پروردگار عزت كتابها و جبرئيل به آيات قرآن مونس ما بود، پس تو ناپيدا شدى و جميع خيرات پنهان شد.
كاش پيش از تو، مرگ ما را درمى يافت، چون رفتى و جمال خود را پنهان كردى ما مبتلا شديم به بلائى چند كه هيچ اندوهناكى از خلايق به مثل آن مبتلا نشد، نه از عجم و نه از عرب.»

نوشتن دیدگاه