با بررسى وضعيت غير انسانى زن در محيط تولد حضرت زهرا عليهاالسلام و در مقايسه با احترام و كرامتِ فوق العاده پيامبر صلى اللَّه عليه و آله، به حضرت زهرا عليهاالسلام مى توان تولد آن بزرگوار را طلوعى در احياء شخصيت زن دانست.
خداوند در قرآن كريم، زن را در خلقت و استقلال و اراده مساوى با مرد معرفى كرده است. براى شناخت ارمغان اسلام به زن بايد موقعيت وى را در روزگار جاهليت بررسى نمود.
قبل از ظهور اسلام در جوامع متمدن و غير متمدن رفتارى غير انسانى با زن داشته و او را ضعيف و خوار مى شمردند، وى را از پيكره اجتماع خارج دانسته و او را به ديده يك شيى ء مى نگريستند كه مى توان آنها را تنها از شرايط مورد نياز اجتماع در نظر داشت، مانند مسكنى كه بايد بدان پناه برد و يا او را برده اى مى شمردند كه بايد از كارش بهره برد، رفتارشان با زن بر اساس غالبيت قوى و مغلوبيت ضعيف بود، [ر. ك: تعداد زوجات و مقام زن در اسلام، تأليف علامه طباطبايى، انتشارات آزادى، قم، بى تا، ص 6.] و در «تمام احوال با وى همچون صِغار و مجانين تحت ولايت رفتار مى باشد». [اسلام و عقايد آراء بشرى يا جاهليت و اسلام، تأليف يحيى نورى، انتشارات مجمع معارف اسلامى، تهران 1357، چاپ هشتم، ص 602. در اين صفحه آمده است: قابل ذكر است، اينگونه رفتار با زنان در عصر جاهليت بيشتر در زندگى اعراب باديه نشين حاكم بود، و زن در نظر اشراف و بزرگان عرب شهرنشين از آزادى و اهميت نسبى برخوردار بود و دختران اشراف و بزرگان مقام بلندى داشتند و همسرانشان را خود برمى گزيدند و اگر رفتار شوهر مورد پسند نبود تركش مى گفتند، حتى اشاره شده است كه زنان را به عنوان داور مى پذيرفتند. و در مالكيت و تصرف در اموال خويش آزاد بودند و به تجارت مى پرداختند چنانچه داستان حصرت محمد صلى اللَّه عليه و آله با اموال خديجه عليهاالسلام مشهور است.
هم چنين جهت اطلاع بيشتر در اين زمينه رجوع شود به: تاريخ يعقوبى، تأليف احمد بن ابى يعقوب، ترجمه محمد ابراهيم آيتى، انتشارات علمى و فرهنگى، 12، چاپ سوم جلد اول ص 238. تاريخ سياسى اسلام، حسن ابراهيم حسن، ترجمه ى ابوالقاسم پاينده، بى نا، بى جا، 1337، چاپ دوم، دوره تك جلدى، ص 35 والعصر الجاهلى، ص 85.]
اكثر زنان عصر جاهليت درباره ى زندگى آينده و زناشويى خود كمترين اراده اى از خود نداشتند و كاملاً مقهور تمايلات اولياء خود بودند، و سرنوشت آنان را مردان رقم مى زدند، در روز خواستگارى كه آن را «يَوم الاِملاك» مى ناميدند، براى وى صِداقى معين مى شد، اما دختر سهمى نمى برد بلكه به رئيس قبيله يا قيم دختر مى رسيد. [ر. ك: جاهليت و اسلام ص 603.] براى زن حقى در ارث قائل نبودند و براى تعدد زوجات حّد و مرزى قائل نمى شدند، زيرا مطابق عادات و رسوم عربها براى آنكه خانواده نيرومند و محترم باشد لازم بود فرزندان متعدد به وجود آورد، و به سادگى ازدواج مى كردند و به آسانى آنان را طلاق مى دادند و در بسيارى مواقع زن را طلاق نمى دادند و انواع خشونتها و اَعمال غيرانسانى در مورد او مرتكب مى شدند. [جهت اطلاع بيشتر از انواع ازدواج ها و نحوه ى طلاق زنان در عصر جاهليت ر. ك: حقوق زن در اسلام و جهان، تأليف علامه يحيى نورى، انتشارات مؤسسه ى مطبوعاتى فراهانى، 1347، چاپ چهارم، صص 41-47.] هر گونه عمل منافى عفت و جنايت كه مردان در حق زنان مرتكب مى شدند جرم محسوب نمى شد، از جمله سنن دردناك و وحشيانه اى كه در عصر جاهليت عرب پديد آمده بود زنده به گور كردن دختران بود، كه البته اين اقدام هولناك در نزد ملل ديگر نيز رواج داشت. و عربها از اين جنايت به عنوان افتخار و اوج غيرت ياد مى كردند.
گر چه بعضى متعقدند كه اين جنايت در همه قبايل عرب عموميت نداشته و تنها در قبيله «كَندِه» (يا بعضى از قبايل) بوده است، ولى مسلماً مسئله نادرى نيز محسوب نمى شد، و گرنه قرآن كريم با اين تأكيد و به طور مكرر روى آن صحبت نمى كرد. عامل پيدايش اين جنايت عوامل مختلفى بوده است، از جمله عدم ارزش زن به عنوان يك انسان در جامعه جاهلى و رواج تفكرات و اعتقادات خرافى و مسئله فقر شديد كه بر آن جامعه حاكم بوده است كه قرآن نيز، اين عامل را ذكر كرده است. دختران در آن روزگار قادر نبودند در تهيه معاش خانواده نقشى ايفاء نمايند و در غارتگرى ها شركت نداشتند و در نظر بدوى پسر چراغ خانه را روشن مى كند و هم چنين اين فكر كه در جنگهاى فراوان قبيله اى آن روز ممكن بود دختران به اسارت درآيند و نواميس آنها به دست بيگانگان بيفتد و از اين راه لكه ى ننگى بر دامنشان بنشيند. [ر. ك: كشف الاسرار و وعدة الابرار (معروف به تفسير خواجه عبداللَّه انصارى)، به اهتمام اصغر حكمت، انتشارات امير كبير، 1357، جلد پنجم، ص 401، تفسير نمونه، زير نظر ناصر مكارم شيرازى، با همكارى جمعى از نويسندگان، انتشارات دارالكتب اسلاميه، تهران، 1369، چاپ بيست و پنجم، جلد 26، ص 178 و جاهليت و اسلام صص 630- 629.] تا اينكه حق تعالى، پيامبر را مبعوث فرمودند و به وسيله ى قرآن و اسلام به تفكرات جاهلى و تجاوزات نابجاى انسانها خاتمه بخشيد. و با تعاليم ابدى خود، خط بطلان بر اغلاط بشرى كشيد، و راههاى فضيلت و رستگارى را به او نشان داد.
بطور اساسى، قرآن كريم احياگر حقوق فطرى و طبيعى همه ى انسانها بالاحض «زنان» است. [ر. ك: نظام حقوق زن در اسلام، تأليف مرتضى مطهرى، انتشارات صدرا، 1357، چاپ هشتم، (مقدمه)، ص 26.]
«... اسلام در حق زن كارى كرد كه در تاريخ بشريت بى سابقه بود». [سيماى زن در كلام امام خمينى (ره)، تهيه و تنظيم: اداره ى كل مراكز و روابط فرهنگى، تهران، 1374، چاپ ششم، ص 31.]
حق تعالى در آيه ى شريفه مى فرمايد: «اى مردم ما همه ى شما را نخست از يك زن و مرد آفريديم و آنگاه شعبه هاى بسيار و فرق مختلف گردانيديم، يكديگر را بشناسيد، برگوارترين شما نزد خدا با تقواترين مردم است». [قرآن مجيد، سوره حجرات، آيه ى 13، ترجمه ى الهى قمشه اى، (يا اَيُّهَا النَّاسُ اِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ و اُُْنَّْثى وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائلَ لِتَعارِفُوا اِنَّ اَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّه اتقيكُمْ...».]
نزد خداوند عمل مرد و زن يكسان است و بعضى مردم از بعضى ديگر برترى ندارند، [قرآن مجيد، سوره ى آل عمران، آيه ى 195، ترجمه ى الهى قمشه اى، «... مِنْ ذَكَرٍ اَوْ اُنْْثى بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ».] و از زن نيز به عنوان نيمى از پيكره ى اجتماع ياد مى شود كه داراى استقلال و اراده و حاكم بر سرنوشت خويش مى باشد. و از نظر اسلام مرد و زن هر دو از يك نوعند و فرقى در اصل وسِنخ ندارد و تفاوت بر اساس اَعمال هر يك مى باشد و حتى زنى كه متصّف به مراتب ايمان و علم نافع و عقل متين و خُلقى نيكو و شكيبايى كه همه از مظاهر تقوى شمرده باشد ذاتاً بر مردانى كه در اين صفات به پايه ى او نمى رسند برترى دارد. [ر. ك: تعدد زوجات و مقام زن در اسلام، ص 10، نظام حقوق زن در اسلام، (بخش پنجم)، ص 110 به بعد.]

نوشتن دیدگاه