خانواده

نگه داشتن محبت و مودت اولیه معنای «وفاداری نسبت به همدیگر» و رعایت کردن همدیگر در هر آنچه برای دیگری اهمیت دارد و خداوند هم آن را نفی نکرده است. شاید زن و مرد بعد از مدتی تصورشان این باشد که باید محبت اولیه به همان حالت تا آخر بماند، لازم نیست آن حالت به همان شکل اولیه باقی بماند، آن حالت اولیه، مربوط به دوره جوانی آدم است؛ در جوانی، قوه خیال غلبه دارد، و جنبه ی عاطفی خیال در صحنه است و اگر همین جنبه هم تا آخر بماند خیلی خوب است، ولی اگر هم نماند، نباید تصور بشود که آن محبت از بین رفته است، باید متوجه بود به اقتضای شرایط سنی شکل آن به مرور عوض می شود، بدون آن که خداوند لطف خود را در دادن آن محبت پس گرفته باشد، باید دقت کرد و آن مودت و رحمت را در صورت های جدیدش دید.
سؤال: قبلاً گفتید که اگر مواظب نباشیم، شیطان آن مودت و رحمت را می گیرد. حالا می گویید: طبیعی است که شکلش عوض بشود. آن طوری که شیطان می گیرد با این حالتی که عوض می شود، چه فرقی می کند؟
جواب: ببینید، یک وقت آن مودت را شیطان از ما می گیرد، در نتیجه بین زن و شوهر «کینه» و «رقابت» پیش می آید، ولی در صورتی که شکل محبت پخته تر شود همان ایثار و همان نفی خود به شکلی همه جانبه تر در صحنه است. این که می گویند: عموماً هر ماه عسلی یک ماه سرکه شیره دارد، به این معنی است که آن محبت احساساتی می رود، نه این که به کلی آن محبت برود. اگر انگیزه های ازدواج طوری باشد که شیطان بتواند محبت اولیه را بگیرد همان می شود که شما در بعضی از زن و شوهرها ملاحظه می کنید که تا آخر عمر به عنوان دو «رقیب» با هم زندگی کنند، سخن شان با همدیگر دائم همراه با سرزنش و تحقیر است! ولی بعضی مواقع زن و مرد در عمل نشان می دهند که کاملاً تمام وجودشان برای حفظ همین زندگی مشترک است، هر چند نمی توانند به آن شکل قبلی از خود ابراز احساسات کنند. این جا باید به هر کدام از عمل دیگری بفهمد که آن محبت باقی است.
سؤال: آیا منظور شما از «عوض شدن شکل محبت اولیه» این است که نسبت به هم محبت دارند ولی مثلاً الفاظ عاشقانه را کمتر به کار می برند؟
جواب: درست می فرمایید؛ البته من نظرم این است که صورت ایده آل زندگی آن است که در عین پختگی و عقلانی شدن، بیشتر سعی شود آن محبت احساساتی هم بماند. متأسفانه ما هر چقدر جلو برویم و عاقل شویم، عقل جای خیالمان را می گیرد، و تحرک خیالمان ضعیف می گردد. راه درست آن است که خیال هم همواره در جای خود باشد تا نشاط انسان بماند. شما آخر عمر حضرت امام خمینی (ره) را نگاه کنید؛ چه اشعار زیبایی می سرودند! این یعنی حفظ خیال، ولی به صورتی پاک. با این حال اگر با حضور بیشتر عقل، آن محبت احساسی رفت، نباید فکر کنیم که آن محبت به کلی رفته است در حالی که شکل خیالی اش ضعیف شده است، اگر نگاه کنید آن محبت را در صورت های دیگر می بینید. تقاضاهای همدیگر را از هم بپذیرید و به همدیگر جواب دهید، سعی کنید با احساسات جواب دهید و عاشق پیشگی را تا آخر حفظ کنید و از طریق لذات جنسی نسبت به همدیگر شوق عبادات را در خود زیاد نمایید.
سؤال: پس می توان گفت هنر این است که صورت خیالی محبت اولیه را تا آخر حفظ کنیم. ولی اگر هم صورت آن عوض بشود، این را یک امر طبیعی بدانیم، هر چند بهتر است سعی شود به همان صورت اولیه باقی بماند؟
جواب: بله، منظور این است که زن و شوهرها فکر نکنند آن محبت اولیه شامل مرور زمان شده و از بین رفته است، اشکال این است که نمی توانند صورت های بعدی آن را درست تفسیر کنند، در نتیجه فکر می کنند دیگر آن محبت و موّدت اولیه نیست. زن و شوهر باید متوجه باشند به خصوص زن ها که بشتر سعی می کنند آن محبت اولیه باقی بماند، باید این جا بیشتر متوجه باشند؛ آن محبت در حرکات مردان باقی است، هر چند در کلمات شوهرشان اظهار نمی شود. مثلاً اگر مرد بفهمد که همسرش زردآلو دوست دارد مثل قبل وقتی زردآلو می خرد، نمی آید بگوید «چون زردآلو دوست داشتی، برایت خریدم». ولی می بینی تا آخر عمر، پیر هم که شده، همین که زردآلوها به بازار آمد، برای همسرش زردآلود می خرد. این نشان می دهد که آن وفاداری هنوز هست، اما مثل قبل نمی آید بگوید «این زردآلو را برای شما خریده ام»، می رود و آن ها را در آشپزخانه می گذارد. این هنر زن است که بفهمد، پس آن محبت اولیه مانده است. حرکات مرد نشان می دهد تمایلات همسرش برایش مهم است و تا آخر عمر سعی می کند آن را رعایت کند تا از این جهت او در رفاه باشد. زن هم که غذا را می‏پزد، تا آخر عمر سعی می کند به میل شوهرش غذا بپزد. البته زن ها در ارائه ی عشق هنرمندترند، مگر بعضی از آنها که متأسفانه در این امر شکست خورده اند. هر اندازه عقل معاش بر زندگی غلبه کند احساسات و صفا کم می شود و امروزه شرایط طوری شده که متأسفانه نه تنها مردها که زن ها هم بدجوری عقل معاش بر عواطف شان غلبه کرده است. در شرایط جدید نه تنها عقل به معنی واقعی آن در حد عقل معاش پایین آمده، عشق هم در حد احساساتی که یک دختر و پسر با یک نگاه به همدیگر نسبت به هم علاقه پیدا می کنند، پایین آمده است.
ما الآن قالب صحیحی جلوی چشممان نیست که بگوییم این نوع ارتباط، عشق مورد نظر ما است، همان طور که «عقل حکمی» به «عقل حساب و کتاب سودانگارانه» تبدیل شده. عشقی هم که خداوند در ابتدای زندگی به دو همسر لطف می کند، در شرایط جدید با غلبه‏ی روح فرهنگ مدرنیته آلوده شده است. آن مودتی که دین از آن خبر می دهد دیگر در ابتدای زندگی ها نیست یا اگر هم هست با افکار و امیال غیر انسانی مخلوط شده است و لذا زن و شوهرها در ابتدای زندگی آن محبت و مودت را در نگاه یکدیگر احساس نمی کنند، نگاهی که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در مورد آن فرمودند: «إن الرجل إذا نظر إلی امرأته و نظرت الیه، نظر الله تعالی إلیهما نظر الرحمه؛ (84)چون مردی به همسر خود بنگرد و او نیز به شوهر نظر کند، خداوند تعالی به آن ها از سر رحمت نظر می کند.

 - پینوشتها -

84 . نهج الفصاحه، حدیث شماره 621

نوشتن دیدگاه