خانواده

سؤال: آن سکینه و آرامشی که قرآن به عنوان اثر ازدواج قائل شده است، چه نوع آرامشی است؟
جواب: انسان واقعاً نیاز به «انس» دارد. و مگر نه این که انس با «خدا» یعنی انس با «خوبی‏ها»؟! بستر خانواده، بستر اُنس خاصی است نسبت به هم، که زن و شوهر همراه با ایثار فراهم می کنند. من تا حالا ندیده ام زن و شوهری که در بستری الهی و صحیح ازدواج کنند و هر کدام برای خوشبختی همسر خود نهایت تلاش را نکند. یک بار؛ شوهرِ خانمی پای خروس شان را بسته بود که از قفس بیرون نیاید، بعد هم رفته بود مأموریت! آن خروس هم بدون آن که کسی متوجه شود از گرسنگی و تشنگی مرده بود! خانمش از یک طرف متوجه بود شوهرش کار خیلی بدی کرده و از دست او ناراحت بود و از طرف دیگر نگران بود که عقوبت این کار دامان شوهرش را بگیرد؛ می گفت: کاش اگر خدا خواست عقوبتی برای همسرم بفرستد، بین من و او نصف کند! می خواهم از این نتیجه بگیرم که ببیند ازدواج چه بستر عجیبی به وجود می آورد که طرفِ مقابل حاضر است خود را نفی کند تا به هدفی که در تشکیل خانواده به دنبال آن بود نزدیک شود، این همان بیگانگی توحیدی است. حال در یک چنین بستری این اُنس، جنس همان اُنسی است که شما نوع بالاترش را می توانید با خدا به دست بیاورید. در چنین فرهنگ و فضایی است که اُنس با همسر زمینه ی اُنس با خدا می شود.
اخیراً یکی از آقایان که تازه ازدواج کرده سؤال می کرد که؛ «واقعاً من مانده ام این دوست داشتن همسرم ریشه در کجا دارد؟! از طرفی حس می کنم این دوست داشتتنم گویا دوست داشتن مقدسی است، از طرفی دیگر می ترسم که نکند دارم خود را فریب می دهم». عرض کردم علامت دوست داشتن غیر مقدس این است که آن دوست داشتن مانع بندگی خدا شود و ما را به خود مشغول کند، آیا وضع تو این طوری است؟ گفت: نه. به او عرض کردم این شروع، شروعی است که خدا قرار داده است، اگر مواظب نباشید شیطان آن را از شما می گیرد؛ محبت دو همسر از طرف خدا شروع شده است، ولی اگر در جهت حفظ آن برنامه‏ریزی نکنید، از طرف شما از بین می رود. شیطان با وسوسه ی خود کاری می کند، که شما فکر کنید همسرت تحت تأثیر مادر و یا خواهرش دارد زندگی تو را اداره می کند. شما می خواهی خانه ات چهار دیواری خودت و همسرت باشد، بعد شیطان می آید می خواهد این را از تو بگیرد. شیطان دروغ‏هایی به ذهن شما می اندازد؛ که مثلاً همسرت تحت تأثیر مادرش است، یک چنین چیزهای وهمی در زندگی تان داخل می کند، شما هم یک مرتبه با یک توهم دروغین، رفتار همسرت را طوری می‏بینی که گویا خودش نیست که تصمیم می گیرد و در نتیجه محبت تو به همسرت کم می شود. به آن جوان عرض کردم اگر می توانی، یک کاری بکن این محبت که از طرف خدا آمده، از طرف نفس امّاره و وسوسه شیطان نرود. و واقعاً هم برای شیطان چنین یگانگی که بین دو همسر هست سخت است! نمی گذارد چیزی که خدا شروع کرده است بماند، مگر این که ما خود را برای حفظ آن آماده کرده باشیم.
وظیفه‏ی هر کدام از زن و مرد است که این محبت خدادادی را نگه دارند. «انس با همسر» در خانواده شور و نشاطی پدید می آورد که هیچ چیز دیگری جای آن را نمی گیرد، باید برنامه ریزی کنیم که آن را نگه داریم.
ما بسیاری از اوقات یا در افراط هستیم و یا در تفریط؛ یا می گوییم: آرامش اولیه‏ی زندگی برای ما بس است، بعد در عمل با غفلت از وظایف شرعی خود، به خدا هم می گوییم برو می خواهیم بدون حاضر کردن دستورات الهی در زندگی، مودّت و رحمت اولیه را حفظ کنیم. یا از این طرف می افتیم؛ و هیچ برنامه و وقتی برای حفظ مودت بین خود و همسرمان نمی گذاریم، و یک زندگی خشک غیرعاطفی برای خودمان درست می کنیم. در هر دو حال تلاشی برای نگه داری آن مودت نکرده ایم، باید کاری کرد که بشود این آرامش و محبتِ اول زندگی را نگه داشت، و فقط هم از طریق رعایت اصول شرعی و اخلاقی و احترام به حقوق همدیگر و با حساسیت برای حفظ آن، این کار ممکن است.
موضوع را به سیره انبیاء و ائمه (علیهم السّلام) تعمیم دهید؛ ببینید آن ها در زندگی خود به ما نشان داده اند که هنر نگه داشتن آن آرامش و محبت را داشته اند یا نه؟ با دقت در زندگی آن ها روشن می شود که آن ها هنر این را داشته اند که روابط خود با همسرشان را در شرایط اُنس نگه دارند. چون این انس از طرف خدا آمده است، شور بندگی می آورد. و حالا آن جمله را هم از رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) داشته باشید که می فرمایند: «ان الرجل اذا نظر الی امراته و نظرت الیه نظر الله تعالی الیهمان نظر الرحمه»(83) چون مردی به زنش و زنش به او از روی مهر بنگرند، خداوند بزرگ آن دو را با دیده ی رحمت بنگرد. به نظرم این توصیه می خواهد همان مودت و محبت خدادادی را نگه دارد؛ یعنی هر دو باید تلاش کنند که انس اولیه باقی بماند. البته اشکال ندارد نحوه ی «محبت ورزیدن به همسر» به مرور زمان تغییر کند و پخته تر شود، ولی باید همواره باقی بماند.

 - پینوشتها -

83 - نهج الفصاحه، حدیث شماره 621.

نوشتن دیدگاه