خانواده

اگر عنایت فرمایید ملاحظه خواهید کرد در دوران جدید و با به صحنه آمدن فرهنگ مدرنیته ، به بشر ظلم بزرگی شد در فرهنگ دینی هزاران سال بشریت زندگی کرد و این حرف ها نبود كه زن مهم تر است یا مرد- البته آسیب هایی که حاکی از انحراف در آن فرهنگ است همیشه استثناء بوده است با طرح استثناها نباید اصل موضوع را فراموش کرد – قرن ها مادارن ما کنار پدران ما زندگی می کردند و هر کدام بر اساس فرهنگ دین خود را تعریف کرده بودند و جلو می رفتند. در فرهنگ دینی این موضوع مطرح نبود که جای زن کجاست و جای مرد كجاست. پیرمردها و پیرزن های متدین این زبان را نمی شناسند این زبان زبان غرب بعد از رنسانس است که با پشت کردن به نگاه دینی ، گرفتار دو گانگی ها شد و بحث حقوق زن و مرد به معنی جدید آن مطرح شد ، ما هزار سال ، نه زن بودیم و نه مرد ، بلکه کنار هم مومنه و مومن بودیم ، آری
متحد بودیم یک گوهر همه
بی سر و بی پا بدیم آندم همه
چون به صورت امد آن نور سره
شد عدد چون سایه های کنگره
کنگره ویران کنید از منجنیق
تا رود فرق از میان آن فریق
نمی خواهم بگویم حالا که به این مصیبت افتاده ايم فکری برای رفع آن نکنیم ما وظیفه داریم در شرايط موجود جواب انبوه سوال هایی را بدهيم که در اثر مواجهه با فرهنگ مدرنیته و تعریف آن فرهنگ از عالم و آدم پیش آمده است ولی در فضایی که همه نظرها به حق است کسی به خودش نگاه نمی کند تا بحث شود من محترم تر هستم یا او همه مستغرق در انجام وظیفه اند و از برکات چنان حالتی کاملا بهره می گیرند. در مقام شیفتگی و دلدادگی این سوال ها نیست ، چون در آن مقام ما به خودمان نگاه نمی کردیم تا مجبور شویم خودمان را وصله و پینه کنیم. در بهشت بودیم و مستغرق تماشای جمال یار، شجره را نگاه کن تا از آنچه به نام جاودانگی است بهرمند شوی ، ما که در آن جا در جاودانگی بودیم چه چیزی باعث شد که ما از جاودانگی در آمدیم جز شیطانی که خواست ما را به درخت جاودانگی راهنمایی کند؟ این که کسی بیاید بگوید آقا زن مهم تر است یا مرد، اول محرومیت از یگانگی ها بود. ما داشتیم زندگی می کردیم این سوال ها را نداشتیم ما در همان چیزی بودیم که حالا شما به دروغ شعار می دهید که می خواهید ما را وارد آن کنید. می گویند حقوق زن و مرد را رعایت کنید آری حتما باید رعایت کنیم، عرض کردم هر کس تصور قلبی اش این باشد که زن مهمتر است یا مرد این فرد دلش ایمانی نیست ولی در بستر دینی این حرف ها نیست. آنقدر که زن دوست دارد سختی بکشد تا همسرش راحت باشد خود مرد برای خود دلسوزی نمی کند و عین این حالت برای مرد هست خود را به آب و آتش می زند تا همسرش راحت باشد. در چنین فضائی شیطان گفت :« هَلْ أَدُلُّكَ عَلَى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْكٍ لا يَبْلَى »(56) آیا تو را به درخت جاودان و ملکی زوال ناپذیر هدایت کنم؟ و از آن طریق به طرف چیزی رفتم که می خواستیم از آن فرار کنیم، اول مشکلات شد و شروع برگ جمع کردن برای پوشاندن زشتی های سر برآورده. مشکلات مربوط به حقوق زن و مرد را باید در جدایی از فضای زندگی جستجو کرد حال چه این مشکلات در اثر سوء استفاده از دین باشد و به نام دین مردسالاری را حاکم کنند و چه ناشی از خروج از دین باشد و رشد دادن دوگانگی و رقابت بین زن ومرد. باید مسئولان فرهنگی جامعه آرمانی را که دین برای زن از یک طرف و برای خانواده از طرف دیگر مطرح می کند بشناسد و برای نزدیک شدن به آن برنامه ریزی کنند بدون آن که گرفتار فرهنگ فمینیستی و روحیه دو گانگی بین زن و مرد شوند.
مادر بزرگ های ما نسبت به همسران خود هرگز احساس دوگانگی نمی کردند تا بحث رجحان حقوق یکی بر دیگری پیش آید آن ها در عین زندگی مشترک و استقلال اقتصادی در آنچه مربوط به خودشان بود کاملا به اهداف عالیه زندگی نظر داشتند. پدر بزرگ های ما هم هیچ وقت نمی گفتند ما مردیم و باید قلدری کنیم، آن هایی که در فرهنگ اسلام پروریده شده بودند زندگی را مافوق این حرف ها می دیدند. آیت الله جوادی از قول استادشان مرحوم فاضل تونی «رحمة الله علیه» نقل می کردند :« همکلاسی های ما در اصفهان قبل از این که به عنوان طلبه ی رسمی وارد مدرسه صدر شوند تا کتاب مکاسب را نزد مادرانشان خوانده بودند » یعنی تا صد و پنجاه سال گذشته چنین فضایی در خانه های ما حاکم بود. عرض کردم ما نباید شرايطی را مورد قضاوت قرار دهیم که با شهادت شیخ فضل الله نوری و حاکمیت روشنفکران و نفوذ فرهنگ مدرنیته در امورات جامعه از زندگی گذشته خود جدا شدیم و مقلد فرهنگ غریبه ای شدیم که هر جا پا گذاشته بیش از آن که اصلاح کند جامعه را گرفتار بحران کرده ،آری نباید برای قضاوت خود چنین جامعه ای را مد نظر قرار دهیم که با شعارهای مدرن گرفتار گسستگی تاریخی شده است. ما از قاجاریه به بعد از همه چیز واماندیم قوم قاجار به عنوان نژاد مغول خود را به عنوان فاتح ایران احساس می کردند ، ونه ایرانی اصیل، آنچنان شیفته غرب شدند که در دوران آن ها همه گذشته ما نفی شد، بین مدرنیته و سنت ماندیم و بحران شروع شد. ما برای خود و برای اداره شهرها برنامه داشتیم ، ما هزار سال بهترین نوع ارتباط با طبیعت را آزموده بودیم و بهترین آرامش را در دل طبیعت برای خود شکل داده بودیم. در منظر دینی ارزش انسان به این است که خوب بندگی کند نه آن که خوب آپارتمان بسازد ملت ها را نباید با ارزش های غربی مقایسه کرد ، باید آن ها را نسبت به اهداف مقدسی که باید بدان دست یابند ارزیابی نمود و این که آیا حکیمان و نخبگان آن ها توانسته اند بستر رسیدن به آن اهداف را در زندگی شکل دهند یا نه.
آری یک وقت خود را نسبت به اهداف عالیه ای که باید بدان می رسیدیم مقایسه می کنیم مسلم عقب افتادگی های داریم ولی یک وقت خود را با غرب و اهدافی که آن فرهنگ برای انسان در نظر گرفته ، مقایسه می کنیم که در این صورت با چشم غرب به خود می نگریم این همان موضوعی است که در بهشت خواستیم با چشم شیطان زندگی خود را شکل دهیم در نتیجه از همه چیز محروم شدیم. زیرا :
زان که هر بدبخت خرمن سوخته
می نیارد شمع کس افروخته
شیطانی که با تمرد از فرمان الهی همه زحمات خود را بر باد داد نمی تواند آرام بنشیند تا ما را در بهشت الهی غرق تماشای جمال پروردگارمان ببیند، با شعار جاودانگی ما را از جاودانگی در بهشت محروم کرد، همچنان که با شعار آزادی زنان، زنان را از زندگی زیبای دینی محروم نموده اند و گرفتار یک نوع بی کسی کردند. کارشناسان امر به ما خبر می دهند : « بی کسی و تنهایی زن ، ناشی از فروپاشی خانواده در غرب بیداد می کند این امر بین زن و مرد مشترک است ، اما زن به لحاظ ظرافت روحی اش بیشتر آسیب می بیند. بسیاری از زنان از آدمی زاد ملول گشته با سگ و گربه روزگار می گذرانند »(57) آیا نزدیکی به فرهنگ غربی و طرح دو گانگی بین زن و مرد ما را به زندگی بهتری رساند یا آن وقتی که مردم ما بی سر و صدا بر اساس راه و رسمی که خود تدوین کرده بودند، زندگی کردند و بندگی خود را رشد دادند؟ مردمی که کتاب های تاریخ – که کتاب زندگی سلاطین است – چیزی در مورد آنها ننوشتند ولی روح تاریخ مربوط به آن ها است. بناست در دنیا و برای اهل دنیا خبری از آن ها نباشد ولی «طوبی للغرباء» زنده باد آن هایی که به ظاهر خبری از آن ها نیست ولی روی این زمین زندگی توحیدی کردند و رفتند. مگر ما در روایات قدسی نداریم «اولیایی تحت قبایی لا یعرفونهم غیری » (58) اولیا ء و دوستان من در زیر قبهی من هستند هیچ کس جز من آن ها را نمی شناسد. ملت ها و تمدن های بزرگ به اهداف مقدس می اندیشند و نه به نمایش خود در چشم دیگران.

- پینوشتها -

56 سوره طه ، آیه 120
57 کتاب « منزلت زن در اندیشه اسلامی » محمد فنائی اشکوری ، ص 50
58 شرح فصوص قیصری ، ص441

نوشتن دیدگاه