خانواده

در آیه ی قبل از آیه فوق فرمود : « مَا عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ »(42)ای انسان ها آن چه نزد شما است ماندنی نیست وآن چه نزد خداوند است ماندنی است. اگر خواستید نتیجه کارتان برایتان بماند باید آن چه را نزد خدا هست بخواهید و گرنه ثمره های حیات شما همه نابود می شود ، و این احساس نابودی در قیامت به نحو روشنی آشکار می شود. در ادامه ی همان آیه ما را متوجه این قاعده مهم می کند که اگر در مسیر دین داری صبر پیشه کنید و زندگی را بر اساس عقاید حق واعمال صالح ادامه دهید ، حاصل و جزای این زتدگی بر اساس بهترین اعمالی که در طول عمر انجام داده اید. عمده آن است که متوجه باشیم آنچه نزد خداوند است پایدار و باقی است و اگر خواستیم در قیامت با خلا وجودی خود رو به رو نشویم باید به جای پیروی از وهمیات و خیالات خود و اهل دنیا ، از دستورات الهی پیروی کنیم تا به خدا وصل شویم و جان ما به حقایق پایدار الهی مرتبط شود.
در قیامت احساس خلاها و نداشتن هایی که می باید داشت یکی از سخت ترین عذاب ها است ، یا بگو پایه کل عذاب ها همین مسئله ی علم به «نداشتن هایی» است که باید داشت. در آن عالم به خوبی احساس می کنیم که ظرفیت چه کمالاتی در ما بود که با اتصال به خداوند و انجام اعمال صالح آن ظرفیت از حالت بالقوه به بالفعل در می آمد و آن ها را بالفعل نکردیم. علم به این که خیلی چیزها می توانستیم بشویم و نشدیم موجب احساس نداشتن و خلا در ما می شود. اگر استعداد داشتن کمالات را نداشتیم و علم به نداشتن آن را نیز احساس نمی کردیم ، عذابی هم در درون ما شعله نمی کشید. ولی علم به نبودن ها و علم به خلاء هایی که باید موجود می شد ، بسیار سخت است. در این دنیا از طریق اتصال به خدای باقی و اتصال به اسماء الهیه می توان این خلاها را جبران کرد و لذا فرمود : « ما عندکم ینفد و ما عندالله باق» آنچه در نزد شما است ناپایدار و زوال پذیر است و آنچه نزد خداوند است باقی و پایدار است. زیرا در هر قضیه ای ، یک طرف آن نفسانی و وجه الخلقی است. طرف الهی آن می ماند ولی طرف بشری و دنیایی آن نمی ماند. همان طور که نیت الهی من در کارهایم می ماند ولی نیت بشری من که به شما نظر داشته باشم و رضایت شما برایم مطرح باشد نمی ماند. پس این که همین حالا می توانستم نیت الهی بکنم و نکردم ، خلا آن به عنوان عذاب می ماند.
هر عملی و هر مخلوقی دو طرف دارد ، طرف الهی و طرفی غیر الهی. من و جنابعالی اگر تلاش کنیم و وجه الهی به عمل خود بدهیم و رضوان الهی مد نظرمان باشد برایمان می ماند. طرف الهی عمل یعنی « ابتغاء وَجه الله »(43) عملی برای جلب وجه خداوند. و فرمود :« وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلالِ وَالإكْرَامِ »(44)و باقی می ماند وجه پروردگاری که دارای جلال و بزرگی است. درست در مقابل پایداری آنچه نزد خداست ، نابودی آن چیزی است که نزد ما است و با نظر به خودمان برای خودمان به وجود آورده ایم بدون آن که ریشه قدسی و الهی داشته باشد مثل این که بنده به شما سلام کنم به امید این که روزی هوای مرا داشته باشید در این جا در نزد خود یک محملی برای سلام کردن به شما ساختم این سلام کردن برای من نمی ماند ولی خلاء آن می ماند در حالی که می شد برای خدا به شما سلام کنم در آن حالت آن سلام کردن برای من می ماند بدون آن که خلا آن در میان باشد و منجر به عذاب شود البته عذاب ها درجه دارد گاهی نفس حسرت عذاب است به اعتبار این که کاش بهتر از این عمل می کردم. گاهی نیتمان الهی است اما خلوصش کم است. این جا عذاب نیست اما نسبت به شرایطی که می توانستیم خلوص بیشتری در عمل داشته باشیم یک نوع محرومیت از شور و شعف بیشتر است در آن جا در مقایسه با احوالات آن هایی که در خلوص بیشتری بودند می گوئیم چقدر خوب بود که تماماً برای خدا مثلاً به دیدن پدر و مادرمان آمده بودیم.
آری عمل الهی پایدار می ماند ولی به همان اندازه که الهی است و شدت و ضعف حضور آن عمل به شدت و ضعف خلوص ما در عمل بستگی دارد به اندازه ای که خودمان به میان باشیم و قاعده ی « ما عندکم ینفذ» در زندگی مان جاری باشد ، به همان اندازه با خلا و ناپایداری آن عمل رو به روئیم ، عملی که باید با نیت الهی جای خالی آن در جان ما نبود. نیت الهی کنید و بر اساس آن عمل نمائید و بدانید وجه غیر الهی آن نیت و آن عمل نمی ماند و لذا تلاش باید کرد همواره جنبه الهی عمل را تقویت کنیم و به خود بفهامنیم هر چه پای خود و پای غیر به میان باشد پای حسرت و خلا در میان است. آنچه به خدا وصل نیست چیز نیست ، خلا است که جای خالی اش می ماند و همان منشا عذاب می شود و کل عذاب ها به جهت نبودن چیزهایی است که در جان ما باید باشد ، ولی نیست.

- پینوشتها -

42 سوره نحل ، آیه 96
43 سوره بقره ، آیه 273
44 سوره الرحمن ،آیه 27

نوشتن دیدگاه