بدان كه اشاره به دلائل عصمت جميع پيغمبران عليهم السلام در جلد اول گذشت ، و تفصيل دلائل در كتاب بحار الانوار مذكور است ، و بايد دانست كه اجماعى علماى اماميه است كه آن حضرت از وقت ولادت تا وفات ، معصوم بود از گناهان كبيره و صغيره عمدا و سهوا و خطاء.
و ابن بابويه و بعضى از محدثين اگر چه تجويز كرده اند كه حق تعالى براى مصلحت ، آن حضرت را سهوى بفرمايد در نماز يا غير آن بغير آنچه متعلق به تبليغ قائل نشده و به هيچ جهت سهو و نسيان را بر آن جناب روا نداشته اند، و احاديثى كه دلالت به وقوع آن مى كند حمل بر تقيه كرده اند، چون اين كتاب براى انتفاع عامه خلق نوشته مى شود و اكثر ايشان را فهم دلائل و شبهات و جوابها چنانكه بايد، ميسر نيست ، و گاه باشد باعث لغزش ايشان شود، لهذا استيفاى دلائل عصمت و تاويل آيات و احاديثى كه موهم خلاف آن است حواله به كتاب بحار الانوار نموديم .(597)
و احاديث معتبره بسيار از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه : حق تعالى در پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم پنج روح قرار داده بود: روح حيات كه به آن حركت مى كرد و راه مى رفت ؛ روح قوت كه به آن جهاد مى كرد و عبادات ثقيله را متحمل مى شد؛ روح شهوت كه به آن مى خورد و مى آشاميد و با زنان به حلال مقاربت مى كرد؛ روح ايمان كه به آن امر مى كرد و حكم به عدالت مى نمود؛ و روح القدس كه به آن متحمل پيغمبرى مى شد. چون پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم از دنيا رفت روح القدس به امام تعلق گرفت و روح القدس را خواب و غفلت و لهو و فراموشى نمى باشد، و به روح القدس مى بيند و مى داند آنچه در مشرق و مغرب و صحرا و دريا است .(598)
و در روايات خاصه و عامه مذكور است كه : حضرت رسول صلى الله عليه و آله و سلم شبى در ((معرس )) كه نزديك مدينه طيبه واقع است فرود آمد و بلال را فرمود: بيدار باش ، پس بلال نيز به خواب رفت و حق تعالى خواب را بر همه مستولى نمود تا آفتاب طالع شد، چون بيدار شدند بلال گفت : يا رسول الله ! آن كسى كه تو را به خواب برد مرا نيز به خواب برد؛ پس نماز را قضا كردند(599) و حق تعالى براى رحمت بر امت ، آن حضرت را به خواب برد كه اگر يكى از امت بيدار نشود تا آفتاب بر آيد و او را تشنيع كنند بگويد: پيغمبر نيز به خواب رفت .
در اين حديث نيز سخن بسيار است و اعتراضات و جوابها در كتاب بحار الانوار مذكور است (600)

- پینوشتها -

597- رجوع شود به بحار الانوار 11/72 و 89 و 198.
598- بصائر الدرجات 454؛ كافى 1/272؛ مختصر بصائر الدرجات 2.
599- وسائل الشيعه 4/285؛ الموطاء 1/30؛ سنن نسائى 1/324؛ صحيح بخارى مجلد 1 جزء 1/147 صحيح مسلم 1/471.
600- بحار الانوار 17/120.