در چند سوره از سوره‏هاى کریمه قرآن که داستان بدر به اجمال یا تفصیل ذکر شده مانند سوره آل عمران و سوره انفال روى این موضوعـکه این پیروزى به نصرت و یارى خداى تعالى انجام شدـزیاد تکیه شده تا موجب غرور و خودبینى مسلمانان نگردد و از تلاش و کوشش در پیمودن راه خطرناک و دشوارى که در پیش داشتند آنها را باز ندارد،و به خصوص در چند آیه تصریح فرموده که خداى تعالى در این جنگ فرشتگان را به یارى شما فرستاد و نزول آنها موجب کثرت سپاه و سیاهى لشکر و دلگرمى جنگجویان مسلمان و سرانجام سبب پیروزى شما گردید،مثلا در سوره آل عمران چنین فرماید:

«و لقد نصرکم الله ببدر و انتم اذلة فاتقوا الله لعلکم تشکرون اذ تقول للمؤمنین ألن یکفیکم أن یمدکم ربکم بثلاثة آلاف من الملائکة منزلین بلى ان تصبروا و تتقوا و یاتوکم من فورهم هذا یمددکم ربکم بخمسة آلاف من الملائکة مسومین»

[براستى خدا در بدر شما را یارى کرد در صورتى که زبون بودید پس از خدا بترسید شاید سپاسگزار باشید،آن گاه که به مؤمنان مى‏گفتى:آیا کافى نیست شما را که پروردگارتان به سه هزار فرشته فرود آمده مددتان کند،آرى اگر استقامت داشته باشید و پرهیزکارى کنید و دشمنان با این هیجان و فوریت بر شما بتازند پروردگارتان به پنج هزار فرشته شناخته شما را مدد مى‏کند.]

و در سوره انفال فرمود:

«إذ تستغیثون ربکم فاستجاب لکم انى ممدکم بألف من الملائکة مردفین.و ما جعله الله الا بشرى و لتطمئن به قلوبکم و ما النصر الا من عند الله إن الله عزیز حکیم» .

[آن گاه که از پروردگارتان یارى خواستید و او شما را وعده یارى داد که به هزار فرشته صف بسته مددتان مى‏دهیم و خدا آن را جز نویدى براى شما قرار نداد تا دلهاتان بدان آرام گیرد که یارى جز از سوى خدا نیست و خدا نیرومند و فرزانه است.]
و در چند حدیث که از طریق شیعه و اهل سنت روایت شده فرشتگان در شب بدر به زمین فرود آمدند.و مضمون حدیث مزبور که شامل فضیلتى نیز براى امیر المؤمنین على(ع)مى‏باشد چنین است که در آن شبـکه تصادفا شب بسیار سرد و تاریکى بودـرسول خدا(ص)از مسلمانان خواست تا یکى از ایشان برود و مقدارى آب از چاه‏کشیده براى آن حضرت بیاورد،و کسى پاسخى به آن حضرت نداد جز على(ع)که داوطلب شد و مشک خود را برداشته به لب چاه آمد و داخل چاه شده مشک را پر کرد و چون به سوى اردوگاه حرکت کرد باد شدیدى وزید که على(ع)بناچار نشست تا باد گذشت آن گاه برخاسته به راه افتاد،و هنوز چندان راه نیامده بود که باد شدید دیگرى وزیدن گرفت،به حدى که باز هم على(ع)ناچار شد بنشیند و براى بار سوم نیز همین ماجرا تکرار شد،و چون به نزد رسول خدا(ص)آمد و آن حضرت سبب دیر آمدن او را پرسید على(ع)جریان بادهاى شدیدى را که سه بار وزید و او را مجبور به نشستن نمود به عرض رسانید،و رسول خدا(ص)بدو فرمود:
نخستین باد جبرئیل بود که با هزار فرشته براى نصرت و یارى ما فرود آمدند و بر تو سلام کردند و بار دوم و سوم نیز میکائیل و اسرافیل بودند که آن دو نیز هر کدام به اتفاق هزار فرشته فرودآمدند و بر تو سلام کردند. (14)
و فرشتگان که در این جنگ به یارى مسلمانان آمدند شماره و عددشان هر اندازه بودهـچنانکه خداى تعالى فرمودهـبراى دلگرمى مسلمانان و ایجاد رعب و ترس در دل مشرکان بود و گرنه کسى را نکشتند و اسیرى را به اسارت نگرفتند،زیرا اسامى کشته‏شدگان بدر و قاتلان آنها و همچنین اسیران و اسیرکنندگان در تاریخ ثبت و نوشته شده است،اما این مدد غیبى و نزول فرشتگان موجب تقویت مجاهدان و دلگرمى آنان شد و توانستند به آن زودى و با آن افراد اندک با نبودن اسلحه کافى در فاصله کوتاهى آن گروه بسیار را به قتل رسانده و به همان اندازه به اسارت بگیرند.و این نکته نیز ناگفته نماند که طبق سنت الهى معمولا یارى خدا و نصرت الهى دنبال پایدارى و استقامت نازل خواهد شد و هرگاه بندگان خدا در صدد یارى دین خدا بر آمدند و به تعبیر قرآن«خدا را یارى کردند»خدا نیز آنها را یارى مى‏کند و از نظر جمله بندى«ان تنصروا الله»مقدم بر«ینصرکم»مى‏باشد و این مطلب در قرآن و حدیث شواهد بسیار دارد که جاى نقل آنها نیست،و در آیات فوق نیز این جمله جالب است که مى‏فرماید:

«بلى ان تصبروا و تتقوا...یمددکم ربکم بخمسة آلاف من الملائکة مردفین» .

و به گفته یکى از دانشمندان شاید سر اینکه شماره فرشتگان در این آیات مختلف ذکر شده همین اختلاف ایمان و مقدار صبر و استقامت آنان در برابر دشمن باشد و خداى تعالى بخواهد به طور کنایه و ضمنى بفهماند که هر چه پایدارى و استقامتتان بیشتر باشد نیروى غیبى و مدد الهى بیشتر خواهد بود و اندازه و مقدار کمک الهى بستگى به اندازه صبر و استقامت شما دارد.

- پینوشتها -

14.نگارنده گوید:سید حمیرى مدیحه سراى معروف آن حضرت و خاندان عصمت این داستان را به نظم در آورده که چند بیت آن چنین است:
اقسم بالله و آلائه‏
و المرء عما قال مسئول‏
ان على بن ابیطالب‏
على التقى و البر مجبول‏
و انه کان الامام الذى‏
له على الامة تفضیل

تا آنجا که گوید:

ذاک الذى سلم فى لیلة
علیه میکال و جبریل‏
میکال فى الف و جبریل فى‏
ألف و یتلوهم سرافیل‏
لیلة بدر مددا انزلوا
کانهم طیر أبابیل‏
فسلموا لما أتوا حذوه‏
و ذاک اعظام و تبجیل

نوشتن دیدگاه