بسم الله الرحمن الرحيم
و للهِ الحمدُ، و الصلاةُ عَلَى رسولِهِ وَ آلِهِ
[معرفى سوره]
سوره نور بيست و چهارمين سوره قرآن و از لحاظ ترتيب نزول گفته شده بعد از سوره حشر يا نساء نازل شده است و مشتمل بر شصت و چهار آيه بوده كه در مدينه منوره نازل شده است.علت نامگذارى اين سوره به نور آيه سى و پنج اين سوره است كه در آن خداوند به عنوان نور آسمان‌ها و زمين معرفى شده است؛ (اللهُ نُورُ السَّماواتِ وَالاَْرْضِ...).محتواى كلى اين سوره در بردارنده احكام اخلاقى، شرعى و اجتماعى است كه ازطرف داناى حكيم طبق مصالح بندگان پى ريزى و همگان مكلف به اجراى آن شده‌اند. به طور خلاصه اين سوره را مى‌توان سوره پاكدامنى و عفت و مبارزه با آلودگى‌هاى جنسى دانست كه در چند مرحله پياده شده است :
اول : بحث از حدّ زنا و حكم آن و بعضى احكام مربوطه به طريقه اثبات آن را بيان كردهاست و در ادامه تهمت زدن به زنان و مردان مسلمان بدون هيچ شاهد و مدركى را موردنكوهش قرار داده است و حكم لعان بين زن و شوهر را مطرح نموده است كه هر كدام اگر به ديگرى تهمت فاحشه زدند بايد پنج بار همديگر را با شرايط خاص لعنت كنند تا حد ازآن‌ها دفع شود.
دوم : بحث از افك و شايعه پراكنى را پيش مى‌كشد و در ادامه مؤمنان را به گمان نيك وخوش بينى نسبت به هم سفارش مى‌كند و از بدگمانى برحذر مى‌دارد.
سوم: در ادامه حكم ورود و خروج به ملك ديگرى را مطرح و آداب اجتماعى رفت وآمد انسان‌ها به منزل و حريم يكديگر را بيان مى‌دارد كه بايد با اجازه و رضايت صورت گيرد.
چهارم : در اين مرحله حكم اجتماعى مهمى را مطرح كرده كه بحث چشم و گناه است و به بيان نگاه‌هاى حلال و حرام پرداخته است و مرد زن مسلمان را از نگاه حرام برحذرمى‌دارد و براى رهايى از فشارهاى جنسى سفارش به ازدواج نموده و همه را در برابر افراد مجرد مسئول مى‌داند و در اين زمينه براى رهايى از آلودگى‌هاى اجتماعى طرح ازدواج آسان را توصيه مى‌كند.
پنجم : در بخش مهمى از سوره به بيان آيه نور پرداخته كه نام گذارى سوره به نور به خاطر وجود اين آيه مباركه است.
ششم : در بخش ديگرى به بعضى صفات اخلاقى و اجتماعى پرداخته است همانند اقامه نماز، دادن زكات و در ادامه انسان‌ها را به بندگى وشرك نورزيدن به خداوند سفارش كرده است و عمل انسان كافر را همچون سرابى مى‌داند كه هيچ اثرى بر آن مترتب نخواهد بود.
هفتم : بخش پايانى سوره به نكاتى درباره تربيت فرزندان و بعض احكامى كه والدين در رابطه با فرزندان بايد مراعات كنند، پرداخته مثل آموزش احكام دين، مسئله بلوغ وغيره و در خاتمه بعض از صفات مؤمنين را بيان مى‌دارد، مانند ايمان به خدا و پيامبر واجازه از او در انجام كارها و در نهايت خداوند را مالك تمام هستى و آگاه به همه مكرها ونيت‌ها مى‌داند. بنابراين (فَاعْتَبِرُوا يا أُولِى الاَْبْصارِ).
پيام‌هاى مهم سوره :
1. آزادى جنسى و روابط نامشروع ممنوع و تنبيه بدنى مجرم براى تأديب او و حفظ وصيانت عفت عمومى لازم است. (الزّانِيَةُ وَالزّانِى فَاجْلِدُوا) (آيه: 2).
2. در ازدواج مسأله كفو بودن يك اصل است. (الزّانِى لا يَنْكِحُ إلّاَ زانِيَةً) (آيه: 3).
3. توبه سبب تجديد حيات دينى و اجتماعى و بايد با اصلاح و جبران اشتباه همراه باشد. (إِلاَّ الَّذِينَ تابُوا مِنْ بَعْدِ ذلِکَ وَأَصْلَحُوا) (آيه: 5).
4. دامن زدن به شايعه و پخش آن ممنوع است. (ظَنَّ الْمُوْمِنُونَ وَالْمُوْمِناتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَيْراً) (آيه: 12).
5. مشى وبرنامه شيطان نفوذ تدريجى و گام به گام است. (وَمَنْ يَتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّيْطانِ) (آيه: 21).
6. مرفهين جامعه در برابر محرومان مسئول هستند. (وَلا يَأْتَلِ) (آيه: 22).
7. ورود و توقف در كنارِ خانه و حريم شخصى ديگران ممنوع و حرام است. (يا أَيُّهَاالَّذينَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُيُوتاً غَيْرَ بُيُوتِكُمْ ) (آيه: 27).
8. مردان و زنان جامعه، ديده‌هاى خود را فرو نهند و پاكدامنى ورزند. (قُلْ لِلْمُوْمِنينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ... وَقُلْ لِلْمُوْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ ) (آيه: 30 ـ 31).
9. جلوه‌گرى زنان و خودنمايى آنان در جامعه ممنوع است. (وَلا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ)(آيه: 31).
10. جامعه اسلامى مسئول ازدواج افراد مجرد است. (وَأَنْكِحُوا الاَْيامى مِنْكُمْ...)(آيه 32).
11. تاريخ گذشتگان چراغ راه آيندگان است.(وَمَثَلاً مِنَ الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ)(آيه: 34).
[فضيلت قرائت سوره]
اخبار بسيارى در فضيلت اين سوره رسيده از جمله از حضرت صادق (علیه السلام) است [كه] فرمود :
«حَصِّنُوا أولادَكُم وفُرُوجَكُم بِتِلاوةِ سُورةِ النُورِ، وحَصِّنُوا بها نِساءَكُم، فإنَّ مَنْ أَدْمَنَ قراءَتها في كلِّ يومٍ أو في كلِّ ليلةٍ لَمْ يَرَ أَحَدٌ من أهلِ بيتِهِ سوءاً حَتَّى يَمُوتَ، فإذا هو مات شَيَّعَهُ إلى قبرِهِ سَبْعُونَ أَلَفَ مَلَکٍ يَدعُونَ لَهُ ويَستَغفِرُونَ اللهَ حَتَّى يَدخُلَ في قَبرِهِ»[1] .
و بقيه اخبار چون از طُرُق عامه بود و بعضى به طريق عايشه بود، از نقل آن خوددارى كرديم[2] .
___________________________________________________________________
[1] . حفظ ومصون بداريد اولاد و عورت‌هاى زنان خود را [از حرام] با تلاوت سوره نور و حفظ كنيد با اين سوره زنان خود را به درستى كه هر كس مداومت كند بر تلاوت اين سوره در هر روز و شب به هيچ كدام از اهل و عيالش بدى نرسد تا اينكه بميرد و زمانى كه مُردهفتاد هزار ملك او را تا قبرش تشييع و همراهى مى‌كنند و دعا و استغفار براى او مى‌كنند تا اينكه وارد قبرش شود. ثواب الأعمال : ص138 و تفسير البرهان: ج5، ص360، ح1.
[2] . ر. ك: تفسير الدرالمنثور: ج5، ص36.
