از رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) روايت شده است :
كسى كه ايمان به خدا و روز قيامت دارد، همسايه اش را آزار نمى دهد(608). همسايه خوب آن نيست كه همسايه اش را آزار ندهد، بلكه همسايه خوب آن است كه آزار همسايه را هم تحمل كند(609).
شخصى به محضر پيامبر اعظم (صلى الله عليه و آله ) آمد و از همسايه مردم آزار خود شكايت كرد. پيامبر به او فرمود: صبور و شكيبا باش . او رفت و پس از مدتى دوباره نزد پيامبر آمد و شكايت خود را تكرار كرد. پيامبر نيز همان پاسخ را داد. او براى بار سوم نزد پيامبر آمد و از همسايه اش شكايت كرد. اين بار پيامبر به او فرمود: روز جمعه كه مردم براى نماز جمعه حركت مى كنند، اثاث خانه ات را بر سر راه مردم بگذار. مردم از تو مى پرسند، چرا وسايل خانه ات را بيرون ريخته اى ؟ تو ماجراى آزار همسايه را به آنها بگو. آن مرد دستور پيامبر را اجرا كرد. همسايه اش براى حفظ آبروى خود، از او خواهش كرد: اثاث هايت را به خانه ات بازگردان و من با خدا عهد مى كنم كه ديگر به تو آزار نرسانم (610).
مولاى متقيان ، على (عليه السلام) نيز در آخرين لحظه هاى عمر، فرزندان را به رعايت حقوق همسايگان سفارش فرمود:
الله الله فى جيرانكم فانه وصيه نبيكم (611).
خدا را خدا را در مورد همسايگانتان (در نظر داشته باشيد و به آنها نيكى كنيد)؛ كه اين سفارش پيامبرتان است .
حضرت صادق (عليه السلام) فرمود:
مردى از انصار خدمت پيامبر اعظم (صلى الله عليه و آله ) آمد و عرض كرد: من خانه اى در فلان محله خريده ام . نزديك ترين همسايه ام كسى است كه نه از شر او ايمنم و نه به نيكى او اميدوارم . پيامبر به على (عليه السلام) و سلمان و اباذر (راوى مى گويد چهارمى را فراموش كرده ام گمان مى كنم مقداد باشد) دستور داد در ميان مسجد با صداى بلند بگويند: لا ايمان لمن لم ياءمن جاره بوائقه ؛ ايمان ندارد كسى كه همسايه خويش را ايمن نگرداند از آزار و شر خود.)) پس از آن فرمود: ((اعلام كنيد تا چهل خانه از چهار طرف چپ و راست ، جلو و عقب ، همسايه به شمار مى روند(612))).
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله ) در تفسير آيه و يمنعون الماعون (ماعون : 4) مى فرمايد:
كسى كه همسايه اش را از ماعون (يعنى نيازهاى ضرورى زندگى ) منع كند، خداوند در قيامت او را از خير خود منع مى كند و او را به خودش ‍ وامى گذارد و كسى كه خدا او را به حال خود واگذار كند، در بدترين حالت خواهد بود(613).
حضرت رسول الله (صلى الله عليه و آله ) مى فرمود:
همواره جبرئيل درباره همسايه سفارش مى كرد، تا بدان جا كه گمان كردم همسايه به زودى ميراث بر خواهد شد. كسى كه به پروردگار و روز رستاخيز باور دارد، همسايه اش را نيازارد.
ايشان نيازردن همسايه را تا بدان جا گسترش داد كه فرمود: ((اگر سگ همسايه ات را بزنى ، همسايه ات را آزرده اى (614))). در نبرد تبوك نيز فرمود: كسى كه همسايه اش را مى آزارد، همراه ما نيايد. به ايشان گفتند: فلان زن روزها روزه مى گيرد و شب ها عبادت مى كند و در راه خدا انفاق مى كند، ولى همسايه اش را با زبانش مى آزارد. فرمود: خيرى در او نيست و از دوزخيان است . گفتند: بانوى ديگرى است كه تنها نمازهاى واجبش را مى خواند و تنها ماه مبارك رمضان روزه مى گيرد، ولى همسايه اش را نمى آزارد. حضرت فرمود: او از بهشتيان است (615).
پيامبر اعظم (صلى الله عليه و آله ) مى فرمود:
حق همسايه بر آدمى اين است : اگر همسايه اش از او پول طلبيد، به او وام دهد. اگر به همسايه اش نيكى رسيد، به او تبريك بگويد. اگر به همسايه اش ‍ گزندى رسد، دلدارى اش دهد، اگر ميوه اى مى خرد، به او هديه دهد. اگر به رايگان چيزى نمى بخشد، پس آن را پنهانى به خانه خويش برد. خانه اش را چنان بلند نسازد كه مانع عبور باد و نسيم شود، مگر با اجازه او. به فرزندش ‍ چيزى ندهد كه بچه هاى همسايه خشمگين شوند.
همسايه ها سه دسته اند: دسته اول سه حق دارند: حق مسلمان بودن ؛ حق همسايگى و حق خويشاوندى . دسته دوم دو حق دارد: حق اسلامى و حق همسايگى . گروه سوم نيز همسايگان كافرند كه تنها از حق همسايگى برخوردارند(616).

- پینوشتها -

608- همان ، ج 43، ص 62.
609- همان ، ج 77، ص 320.
610- اصول كافى ، ج 2، ص 668.
611- بحار الانوار، ج 74، ص 153.
612- همان ، ج 16، ص 43.
613- نور الثقلين ، ج 5، ص 679.
614- مستدرك الوسائل ، ج 8، ص 423.
615- بحار الانوار، ج 68، ص 394.
616- مستدرك الوسائل ، ج 8، ص 424.

نوشتن دیدگاه