ƒ84 «قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ فَرَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدى سَبِيلاً»
 
ترجمه  :
84. بفرما كه هر فردى عمل مى‌كند بر طريقه و عادت و طبيعت و خليقت خود و سليقه خود، كه صواب و حق مى‌پندارد. پس پروردگار شما داناتر است به كسانى كه طريقه آن‌ها بهتر است و به هدايت نزديك‌تر است.
 
تفسير :
[عمل هر كس بر طبق طبيعت و عادت خود]
(قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ) امورى كه از اسباب و مقتضيات افعال و عادات است بسيار است :
اول: نطفه كه اگر پاك باشد توفيق اعمال خير پيدا مى‌كند و اگر خراب باشد اعمال شر.
نطفه پاك ببايد كه شود قابل فيض         ورنه هر سنگ و گلى لولو و مرجان نشود
دوم: لقمه حرام در حال نطفه و در حال حمل و در حال اِرضاع[= شير دادن] و سپس در زندگانى دنيوى.
سيم: پدر و مادر و استاد و معلّم اگر خوب باشند طفل خوب مى‌شود و اگر بد باشند بد مى‌شود.
چهارم: رفقا كه،
هم نشين تو از تو به بايد         تا تو را عقل و دين بيفزايد
«اَلْمَرْءُ مَعَ جَليسهِ»[1] ، «المُجالَسَةُ مُوثِرةٌ»[2]  .
پنجم: اخلاق حسنه و اخلاق سيئه: سخاوت، بخل، كبر، تواضع، حسد و نُصح[ = خيرخواهى] و هكذا.
ششم: عادات كه به هر طريقه و عملى عادت كرد تغيير آن مشكل است.
هفتم: دوره و زمان و مملكت كه مى‌گويند: «خواهى نشوى رسوا همرنگ جماعت شو» و غير اين‌ها. ولكن تمام به نحو اقتضاست عليت ندارد، قابل تغيير هست.
(فَرَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدى سَبِيلاً) هر كسى مى‌گويد مشى من صحيح و حق است و غير آن باطل و فاسد است: يهودى، نصرانى، مشرك، مخالف، مومن، كافر، عادل، فاسق، ولكن خداوند، كه عالم به ظاهر و باطن است و خوب و بد را مى‌داند، او داناتر است به كسانى كه به طريقه حقه مشى مى‌كنند و بهترين راه را اتخاذ كردند و آن طريقه‌اى است كه خود، به توسط انبيا تعيين فرموده.

________________________________________________________________________________

[1] .  فرد همراه با همنشين خود است [از او تأثير مى‌پذيرد]. التمهيد «ابن عبد البر»: ج1،ص141. در اين منبع به اين صورت آمده : «الرجل مع جليسه ».
[2] .  هم نشينى تأثيرگذار است. مصباح الفقاهة: ج1، ص568.

نوشتن دیدگاه