83 «وَ إِذا أَنْعَمْنا عَلَى الاِْنْسانِ أَعْرَضَ وَ نَئَا بِجانِبِهِ وَ إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ كانَ يَوُساً»
 
ترجمه  :
83. و زمانى كه ما نعمت عنايت كرديم بر انسان متنعم شد به نعمت‌هاى ما اعراض مى‌كند از ما و مى‌رود به طرف خود و زمانى كه شر و بلايى به او متوجه شد نااميد و مأيوس مى‌شود.
 
تفسير :
[انسان همواره غافل است ]
طبيعت انسان چون غريزه شهوت و غضب دارد موقعى كه غرق شهوات نفسانيه شد مخصوصاً مال و جاه و مقام ديگر دين و خدا و وظايف دينيه را فراموش مى‌كند و دست برمى‌دارد، چنانچه مى‌فرمايد: (إِنَّ الاِْنْسانَ لَيَطْغى * أَنْ رَءَاهُ اسْتَغْنى)[1] .
 
[برخى نحوه‌هاى شكرگزارى]
(وَ إِذا أَنْعَمْنا عَلَى الاِْنْسانِ) اغلب نعمت‌هاى الهى براى امتحان است كه موقعى كه بنده غرق نعمت مى‌شود بايد بر هر يك از نعم الهى شكرگزارى كند و اقسام شكر بسيار است :
1. آنكه بداند از جانب خداوند است، مثل قارون نباشد كه گفت: (إِنَّما أُوتِيتُهُ عَلى عِلْمٍ عِنْدِى)[2] .
2. صرف كند در مصارف شرعيه كه منظور اوليه است.
3. شكر لسانى است به ذكر حمد و شكر.
4. به ازاى هر نعمتى يك عبادتى بر خود زياد كند لكن بدبختانه چون غريزه شهوت و حب جاه و مقام و زخارف دنيويه دارد (أَعْرَضَ) اعراض از خدا و دين و وظايف [دارد] حتى مجال دو ركعت نماز را هم ندارد، چنانچه امروز نوع مجالس دينى خالى از اغنيا و اعيان و اولياى امور است (وَ نَئا بِجانِبِهِ)، يعنى خودپسند و خودنما مى‌شود، تكبر و تجبّر و عجب و طغيان و هزار گونه معاصى و مخصوصاً ظلم به زيردستان مى‌نمايد.
(وَ إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ) تعبير به شر براى اين است كه بر خلاف هواهاى نفسانى است از بليات و فقر و امراض و اسقام و مصائب، و الّا اين‌ها هم امتحانات است كه صبر و تحمل و توجه به درگاه احديت پيدا كند و از خدا دفع آن‌ها را طلب نمايد لكن بدبختانه (كانَ يَوُساً) به كلى از درب خانه خدا دور مى‌شود و مأيوس و نااميد مى‌گردد و بسا به كفر منجر مى‌شود كه گفتند :
«كادَ الفَقْرُ أنْ يَكُونَ كُفرآ»[3] .
 فقط مومن متقى، شكرگزار نعم و صابر در بليات است.

___________________________________________________________________________________________-

[1] .  حقاً كه انسان سركشى مى‌كند، همين كه خود را بى‌نياز پندارد. سوره علق: آيات 6 ـ 7.
[2] .  قارون گفت: من اين‌ها را در نتيجه دانش خود يافته‌ام. سوره قصص: آيه 78.
[3] .  نزديك است كه فقر منجر به كفر شود. كافى: ج2، ص307، ح4 و امالى صدوق: ص371 وبحار الأنوار: ج7، ص246، ح4 و ص251، ح9 و ص257، ح31.

نوشتن دیدگاه