90 «وَ لَقَدْ قالَ لَهُمْ هارُونُ مِنْ قَبْلُ يا قَوْمِ إِنَّما فُتِنْتُمْ بِهِ وَ إِنَّ رَبَّكُمُ الرَّحْمنُ فَاتَّبِعُونِى وَ أَطِيعُوا أَمْرِى»
 
ترجمه  :
90. و هرآينه به تحقيق گفت هارون از قبل از آمدن موسى از ميقات: اى قوم من، جز اين نيست كه شما امتحان شديد به پرستش عِجل [=گوساله] و به درستى كه پروردگار شما رحمن است، پس متابعت كنيد مرا و اطاعت كنيد امر مرا.
 
تفسير :
[تلاش هارون(علیه السلام) در هدايت قوم ووجوب اطاعت وى]
چون حضرت موسى هارون را خليفه خود قرار داد واجب و لازم بود بر بنى اسرائيل متابعت او را كنند و اطاعت اوامر او نمايند و پس از اغواى سامرى و پرستش آن‌ها عِجل را، حضرت هارون با عده‌اى كه با او بودند كه گفتند دوازده هزار بودند و در طرف اقليت بودند، در مقام هدايت و ارشاد آن‌ها بر آمد (وَ لَقَدْ قالَ لَهُمْ هارُونُ) با اين عده قليل (مِنْ قَبْلُ) مضاف إليه آن محذوف است، يعنى من قبل مَجىء موسى (1)  از ميقات پس از پرستش آن‌ها عِجل سامرى را (يا قَوْمِ) چون هارون از بنى اسرائيل بود آن‌ها هم از بنى اسرائيل بودند و با هم اقوام بودند تعبير به «قوم» كرد و مضاف إليه «قوم» هم محذوف است كه قومى بوده و كسره دلالت بر آن دارد.
(إِنَّما فُتِنْتُمْ بِهِ) امتحان الهى است كه هر كه را امتحان مى‌كند تا خوب و بد از هم ممتاز شود، چنانچه در چند آيه قبل فرمود خطاب به موسى: (قَدْ فَتَنّا قَوْمَکَ مِنْ بَعْدِکَ وَ أَضَلَّهُمُ السّامِرِىُّ) و شرحش گذشت و گفتيم امتحانات الهى نسبت به جميع افراد عباد هست به انحاى مختلف تا بر خود آن‌ها و بر ديگران معلوم شود درجه آن‌ها از كفر و ايمان و مراتب آن‌ها.
(وَ إِنَّ رَبَّكُمُ الرَّحْمنُ)، گفتند: كلمه (الرَّحْمنُ) از اسامى مختص به ذات اقدس (2)  ربوبى است و بر غير او اطلاق نمى‌شود به خلاف «رحيم» كه بر غير اطلاقش صحيح است. در كلمه «بسم الله» حشرحش بيان شده (3) .

(فَاتَّبِعُونِى)؛ دست از پرستش عِجل برداريد كه موجب ارتداد شما مى‌شود و احكام مرتد بر شما بار مى‌شود.
(وَ أَطِيعُوا أَمْرِى)؛ توبه كنيد و فريب سامرى را نخوريد كه در عذاب ابدى گرفتار مى‌شويد.

________________________________________________________

  1.  به تعبير ديگر: پيش از برگشت حضرت موسى.
  2.  ر. ك : شرح الأسماء الحسنى (سبزوارى): ص55 ـ 56.
  3.  ر. ك: همين تفسير، ج1، ص209.

نوشتن دیدگاه