روايت است كه پيامبر صلى الله عليه و آله به اندازه اى نماز گزارد كه دو پايش آماس كرد. (390) از امام باقر عليه السلام روايت كرده اند كه فرمود:
(( رسول خدا صلى الله عليه و آله شب را نزد عايشه بود. عايشه گفت : اى پيامبر خدا ، چرا خود را به رنج مى افكنى در حالى كه خداوند تمام گناهان گذشته و آينده ات را بخشوده است ؟! آن حضرت فرمودند: (( اى عايشه ، آيا بنده اى شاكر نباشم ؟ ))
(و نيز فرمود:)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله هنگام نماز بر انگشتان پاى خود مى ايستاد... تا خداوند اين آيه را نازل فرمود:
طه ، ما انزلنا عليك القران لتشقى .
(طه ، ما قرآن را بر تو نازل نكرديم تا خود را به رنج افكنى .) (391)
امام زين العابدين عليه السلام فرمودند:
(( خداوند تمام گناهان گذشته و آينده جدم رسول خدا صلى الله عليه و آله را آمرزيده بود ، ولى حضرتش كوشش در عبادت خدا را كنار نگذاشت . به پدر و مادرم سوگند كه بقدرى در عبادت پافشارى كرد كه ساقهايش ورم و پاهايش آماس كرده بود. به حضرتش گفتند: چرا اين چنين مى كنى با اينكه خداوند تمام گناهان تو را آمرزيده است ؟! فرمود:
افلا اكون عبدا شكورا؟!
آيا بنده اى شكرگزار نباشم ؟! )) (392)
و نيز روايت شده :
(( هنگامى كه حضرتش به نماز مى ايستاد از سينه اش صدايى مانند جوشش بخار مى آمد. )) (393)
ابن (اءبى) هاله گويد: رسول خدا صلى الله عليه و آله پيوسته در اندوه بود و هميشه تفكر مى كرد و هرگز استراحت و آسايش نداشت .
و ابوذر رضوان الله عليه گفته است :
(( شبى پيامبر خدا صلى الله عليه و آله از خواب بيدار شد. اين آيه را تكرار مى كرد:
ان تعذبهم فانهم عبادك و ان تغفر لهم فانك انت العزيز الحكيم (394)
(اگر آنان را عذاب كنى آنان بندگان تواند. و اگر از گناه آنان درگذرى تو توانا و درستكار هستى . )) ) (395)
روزى پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم به ابن مسعود فرمود: (( براى من قرآن بخوان . )) او گويد:
(( سوره نساء را آغاز كردم و چون به آيه :
فكيف اذا جئنا من كل امة بشهيد و جئنا بك على هؤلاء شهيدا؟ (396)
(چگونه است آنگاه كه از هر طائفه گواهى آريم و تو را بر اين امت شاهد آوريم ؟)
رسيدم ، ديدم كه اشك از چشمان ايشان سرازير شد و فرمود: ديگر بس ‍ است . )) (397)
باب چهارم : جنگهاى رسول خدا صلى الله عليه و آله
تعداد غزواتى كه پيامبر صلى الله عليه و آله در آنها شركت فرمودند بيست و شش - و به قولى بيست و هفت - غزوه (398) بود. تاريخ نگاران متفقند كه آن حضرت در نه غزوه ، جنگيده اند كه عبارتند از: بدر ، احد ، خندق ، بنى قريظه ، خيبر ، فتح مكه ، حنين ، طائف ، تبوك (يا مريسيع).
تاريخ نگاران و محدثان در مورد تعداد سريه ها و اعزام ها اختلاف نظر دارند. گروهى گفته اند تعداد سريه ها و اعزام هاى ايشان در فاصله آمدن به مدينه تا رحلت سى و پنج بود. برخى آنها را چهل و هشت و گروهى آنها را شصت و شش سريه دانسته اند.
سريه به سپاهى گفته مى شود كه به سوى دشمن فرستاده شود. تعداد سپاهيان حداكثر به چهار صد نفر مى رسد. مطرزى (399) در (( المغرب (فى ترتيب المعرب )) ) (400) گويد:
(( سرى بالليل : از باب ضرب بمعنى شب حركت كردن است . كلمه اءسرى نيز به همين معنى است . و سريه از ريشه اين كلمه است كه مفرد سرايا است زيرا در سريه مخفيانه حركت مى كنند و ممكن است كه كلمه سريه از (( استراء )) به معنى اختيار گرفته شده باشد زيرا در آن گروهى برگزيده شده از لشكر هستند. در تعداد آنها چيزى بيان نشده است و خلاصه گفتار محمد در (( السير )) (401) آن است كه : نه نفر به بالا را سريه و سه و چهار و مانند آن را (( طليعه )) گويند نه سريه )) . (402)
ابن حجر هيتمى در ملتقطات (403) گفته است :
(( سريه آن باشد كه شب هنگام خارج شود ، و (( ساريه )) آن باشد كه روز خارج شود. و آن قسمتى از لشكر است كه از آن جدا شده مجددا به آن مى پيوندد. تعدادشان بين يكصد تا پانصد نفر است . اگر بيش از پانصد نفر باشد به آن (( منس )) گفته مى شود ، و اگر بيش از هشتصد نفر باشند (( جيش )) خوانده مى شوند ، و اگر بيش از چهار هزار نفر باشد به آن (( جحفل )) مى گويند. لشكر عظيم را (( خميس )) خوانند. كسى كه از سريه جدا شود (( بعث )) مى نامند و (( كتيبه )) گروهى هستند كه مجتمع بوده از هم جدا نشوند. )) (404)

- پینوشتها -


390- رك . بحار الاءنوار 16: 288.
391- طه : 2 و 3. روايت از اصول كافى 2: 95.
392- بحار الاءنوار 16: 288 به نقل از امالى شيخ طوسى . با توجه به عصمت قطعى رسول خدا صلى الله عليه و آله ، گناه ياد شده در آيه به معناى ديگرى حمل مى شود از جمله گناهان امت . براى توضيح بيشتر به توضيحات و روايات ذيل آيه فتح : 3 در تفاسير مراجعه فرماييد.
393- بحار الاءنوار 10: 40 و 70: 400.
394- مائده : 118.
395- بحار الاءنوار 16: 293.
396- نساء: 42.
397- بحار الاءنوار 16: 294. مرحوم مؤلف اين باب كتاب را به طور كامل جداگانه با نام حسن الاءثر من مكارم اءخلاق سيد البشر صلى الله عليه و آله با هدية الاحباب همراه كرده اند. اين كار به پيشنهاد ناشر اين كتاب در نجف اشرف ، محمد رضا غروى بود و به خط محمد على تبريزى در 1349 ق تحرير شد. از اين رو اين نام در فهرست آثار مؤلف آورده نشد.
398- غزوه ، خروج براى جنگ است ؛ خواه پيكارى انجام شود يا نه .
399- ناصر بن عبدالسيد بن على ( 538 610 يا 616)
400- يا المعرب ، چاپ دارالكتاب العربى بيروت ، بى تا.
401- احتمالا مقصود محمد بن هشام و سيره اوست .
402- المغرب فى ترتيب المعرب ، س ر ا.
403- كتاب شناخته نشد.
404- در فارسى طليعه : ديده بان ، جيش : لشكر، جحفل : سپاه ، خميس : ارتش ، بعث : گروه ، كتيبه : گردان ناميده مى شود.

نوشتن دیدگاه