ایه تبلیغ

یا ایهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مآ اُنْزِلَ اِلَیكَ مِنْ رَبِّكَ وَ اِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللّهُ یعْصِمُكَ مِنَ النّاسِ اِنَّ اللّهَ لایهْدِی الْقَوْمَ الْكافِرینَ.
ای رسول، آنچه را كه از سوی خدا به تو نازل شده است به مردم برسان، كه اگر چنین نكنی رسالت خدا را انجام نداده ای. و خداوند تو را از (آسیب) مردم حفظ می نماید و مسلماً گروه كافران را هدایت نمی كند.مائده / 67
ماه ذیحجه سال دهم هجری بود كه پیامبر آخرین مراحل ایین حج ابراهیمی را به مردم آموزش داد. مراسم پایان پذیرفت، امّا هنوز یك مطلب مهم باقی مانده بود كه می بایست آن را بیان نماید. رسول خدا صلی الله علیه وآله از اعلان آن بیم داشت. نگران دسیسه و توطئه از سوی گروهی از مردم بود. از این رو تا جایی كه توانست اعلان آن را به تأخیر افكند.
سر انجام جبرئیل همراه با فرمانی بسیار مهم از جانب خداوند فرود آمد، و این در حالی بود كه مسلمانان در راه بازگشت از مراسم حج بودند. این فرمان بیانگر آن بود كه اگر پیامبر در پی آن، پیام را به مردم نرساند، در امر رسالت خویش كوتاهی كرده است و پناه بر خدا كه پیامبر در رسالت كوتاهی ورزد.
چنین سخن تهدید آمیزی از سوی خدا خطاب به برگزیده ترین بنده اش خود گواهی آشكاری بر اهمیت و عظمت مطلب است امّا نگرانی و دلهره پیامبر از اعلان مطلب و پی آمدهای آن چیز كمی نبود. منافقان تحركات تازه ای را آغاز كرده بودند و پیامبر از آنها آگاهی داشت.
از این رو خداوند در پایان فرمان برای آسودگی خاطر رسولش مژده می دهد كه نگران مباش، خدایت تو را آسیب دشمنان محفوظ می دارد.
پس دیگر درنگ جایز نبود. پیامبر فرمان توقف داد. توقفگاه در سرزمین جُحفه و در كنار بركه ای به نام خم بود. رسول خدا
صلی الله علیه وآله سه روز منتظر ماند تا آنها كه پیشاپیش می رفتند، باز گردند و آنها كه از پس می آمدند، خود را به توقفگاه برسانند. جماعت انبوهی از مسلمانان متجاوز از یكصد هزار نفر جمع شدند. رسول خدا بر فراز بلندی كه از جهاز شتران ساخته شده بود، رفت و در برابر مردم ایستاد تا آن پیام مهم را به سمع و نظر همه برساند. این پیام به نام ایه تبلیغ مشهور شده است.
برای آنكه بدانیم این ایه گویای چه پیام مهمی است كه پیامبر مأموریت ویژه یافته تا آن را صریح و روشن و بدون هیچ ترس و واهمه ای به مردم ابلاغ كند، به روایات زیر توجه می كنیم:(28)
ابو سیعد خُدری كه از اصحاب معروف رسول خداست
می گوید:
نُزِلَت هذه الایة «یا ایهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مآ اُنْزِلَ اِلَیكَ مِنْ رَبِّكَ» علی رسول الله یومَ غدیر خم فی علی بن ابیطالب.
ایه مورد بحث روز غدیر خم درباره اعلان جانشینی علی بن ابیطالب بر پیامبر نازل شد.
ابن مسعود، صحابی بزرگ رسول اكرم صلی الله علیه وآله می گوید:
كُنّا نَقرأُ علی عهد رسولِ الله «یا ایهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مآ اُنْزِلَ اِلَیكَ مِنْ رَبِّكَ - اَنَّ عَلیاً مَولی المُؤمِنینَ - وَ اِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللّهُ یعْصِمُكَ مِنَ النّاسِ»
در زمان رسول خدا این ایه را ما اینچنین می خواندیم: «ای رسول، آنچه را كه از جانب خدا بر تو نازل شده است، كه علی همانا مولا و سرپرست مؤمنان است، به دیگران ابلاغ كن، اگر این كار را نكنی رسالت خدا را به انجام نرسانده ای و خداوند تو را از آسیب مردم حفظ می كند.»
اهمیت پیام فراتر از آنست كه برخی پنداشته اند پیامبر
می خواسته تنها اعلان نماید كه علی علیه السلام را دوست بدارید! اینان «مولی» را به معنای دوست گرفته اند نه سرپرست. این همه تشریفات آسمانی و زمینی تنها برای اعلان محبت و دوستی علی علیه السلام در آن صحرای سوزان و توقف طولانی سه روزه در آنجا، نزد خردمندان ناپسند و بیهوده است، مسلماً پیامبر از چنین كاری منزه و مُبرّا است. رسول خدا بارها پیش از این به بهانه های مختلف امر دوستی و محبت نسبت به علی علیه السلام را سفارش نموده بود و دیگر نیازی به چنین تشریفات و یا دلهره و نگرانی از مردم را نداشت.
_____________________________________________
(28)- تفسیر الدّر المنثور ذیل یه تبلیغ.

نوشتن دیدگاه