24- نسخه بدلها، اصلاحات و تغييرات مؤلف
گاه پراكندگى دو قرائت با مجموع امتيازهايى مساوى يا نزديك به يكديگر در نسخه‏ ها به گونه‏ اى است كه تقريبا هر قرائت، يكى - دو - سه در ميان نسخه‏ هاى قديم تا جديدتر را پشتوانه دارد. اين امر جاى ترديدى باقى نمى‏ گذارد كه هر دو قرائت از مؤلف است و او يكى را نسخه بدل، اصلاح شده و يا تغيير يافته ديگرى قرار داده است اما قصد حذف مورد نخست را نداشته است يا آن‏كه فراموش كرده است كه مورد اول را حذف كند.
در اين صورت هر دو قرائت از مؤلف است و بايد يكى در متن و ديگرى، با ذكر اين‏كه نسخه بدل مؤلف است، در حاشيه قرار گيرد.
متأسفانه رسم اكثر مصححان بر اين است كه در اين موارد، بالاخره يكى از دو قرائت را گزينش و ديگرى را حذف مى‏ كنند.
در زمينه تشخيص نسخه بدل بودن جمله، واژه يا واژه‏ هايى، بايد اين نكته نيز مورد توجه قرار گيرد كه در برخى نسخه‏ ها هر دو بدون ذكر نسخه بدل بودن، در متن يا بدون ذكر آن درج گرديده‏ اند از آن رو كه گاه نسخه بدل نويسى مرسوم نبوده است، اما نسخه‏ هاى ديگر گواه عدم درج هر دو در متن‏اند.
يكى از ويژگي هاى تصحيح علمى، ارائه صورتهاى گوناگون نوشته يا سروده مؤلف ناشى از تجديدنظر و بررسى مجدد او در دستنوشت خويش است.

نوشتن دیدگاه