مردم در عصر سيدالشهدا(ع) در مقابل حادثه كربلا چند نوع موضعگيرى كردند:
1 ـ حق را يارى كردند وتا آخرين رمق جنگيدند وبه فيض شهادت نايل آمدند.
2 ـ باطل را كمك كردند وشقاوت ابدى را براى خود خريدند.
3 ـ بـى تـفـاوت مـانـدنـد وهـيچ طرف را يارى نكردند, مانند «ابن عباس وعبيداللّه حر جعفى » وديگران ».
4 ـ حق را تا حدودى يارى كردند تا آنجايى كه به جان ومال آنان ضررى واردنشود, مانند «ضحاك بن عبداللّه ».
اكـنـون ايـن سـؤال مطرح مى شود كه در يك حادثه حق وروشن , چرا مردم چندنوع موضعگيرى مـى كـنند؟
چرا يكى «حبيب بن مظاهر» مى شود, ديگرى «ضحاك بن عبداللّه » وسومى «عمر سعد»؟.
پاسخ اين سؤالهارا بايد از قرآن كريم بگيريم آنجا كه مى فرمايد:
(ما كان اللّه ليذر المؤمنين على ما انتم عليه حتى يميز الخبيث من الطيب) «3» .
«چنين نيست كه خداوند مؤمنين را به همان صورتى كه شما هستيد بگذاردوآنان را تصفيه نكند, مگر آنكه خبيث را از طيب جدا كند».
آيه شريفه , اشاره به يكى از سنن الهى دارد كه همه بايد در اين دنيا تصفيه شوندوآن هم وقتى است كـه مـيـدان عـمـل پيش آيد وصره از ناصره جدا شود, هرچند خداوندمى تواند قبل از امتحان هم مردم را معرفى كند ولكن دنباله آيه مى فرمايد.
(وما كان اللّه ليطلعكم على الغيب ولكن اللّه يجتبي من رسله من يشا).
خـداونـد مـتـعـال , شمارا بر غيب آگاه نمى سازد ولى از ميان پيامبران افرادى راانتخاب مى كند وآنان را از اين علم غيب , بهره مند مى سازد».
ايـن سـنت الهى بايد جارى شود ومردم مؤمن وكافر در ميدان عمل , تصفيه گردند, اگر افرادى , عـمرى را در عبادت وطاعت پروردگار مى گذرانند, اما در اخر عمربه همه چيز پشت پا مى زنند ومنحرف مى شوند, يا به عكس , انسانهايى هم عمرى رادر عصيان الهى سپرى كرده اند, اما در اواخر عمر, عاقبت به خير مى شوند, رمزش درهمين سنت الهى نهفته است كه انسانهاى طيب وخبيث , بـايـد از هـمـديـگـر جـدا شـوندهركدام در كنار رفقاى خود قرار گيرند, آنگاه در قيامت آنان را بارهبرانشان صدا بزنندكه : (يوم ندعوا كل اناس بامامهم) «4» .
«ضـحـاك بـن عـبـداللّه » نـقل مى كند در شب عاشورا كه سپاه «عمر بن سعد» اطراف خيمه حسينى را محاصره كرده بودند, سيدالشهدا(ع) اين آيات را قرائت مى فرمود:
(ولا يـحـسـبـن الذين كفروا انما نملي لهم خير لا نفسهم انما نملي لهم ليزدادوا اثماولهم عذاب مهين وما كان اللّه ليذر المؤمنين على ما انتم عليه حتى يميز الخبيث من الطيب) «5» .
«عـبـداللّه بـن شهر» از انسانهاى هرزه وجسور, وقتى اين آيه را شنيد گفت : «نحن ورب الكعبة الطيبون ميزنا منكم ».
«ضـحـاك بـن عـبـداللّه » بـه برير بن خضير» گفت : «اين شخص را مى شناسى ؟
اوعبداللّه بن شهراست .
برير وقتى اورا شناخت رو كرد به او وگفت :
«انت يجعلك اللّه في الطيبين ».
«عبداللّه بن شهر» پرسيدتو كيستى ؟
«برير» خودرا معرفى كرد.
گفت : «واى بر من كه هلاك وگمراه شدم اى برير!».
برير گفت : «هل لك ان تتوب الى اللّه من ذنوبك العظام فواللّه انا لنحن الطيبون ».
«آيا مى خواهى از گناهان بزرگ توبه كنى ؟
قسم به خدا ! طيبون ما هستيم ».
عبداللّه گفت : «قبول دارم كه شما از «طيبون » وما از «خبيثون » هستيم ».
برير گفت : «پس چرا معطلى ؟»!.
عبداللّه گفت : «برير بن عذره عنزى را چگونه پشيمان كنم ».
برير گفت : «او بامن ».
عـبـداللّه گـفـت : «قـبـح اللّه رايـك على كل حال », وبا گفتن اين جمله , جز «خبيثون »قرار گرفت «6» .
الخبيثات الخبيثين را بخوان رووپشت اين سخن را بازدان
مرخبيثان را نسازد طيبات در خورو لايق نباشد اى ثقات
روضه
سيد الشهدا(ع) تا زنده بود, اجازه نمى داد كسى به خيمه ها نزديك شود, حتى خواستند به خيمه ها حمله كنند, فرياد بر آورد: «اگر دين نداريد, آزاد مرد باشيد».
اى سپه دون به كجا مى رويد جانب ناموس خدا مى رويد
تا نرود بر سر نيزه سرم كس به اسيرى نبرد دخترم
«اني اقاتلكم وتقاتلونني , والنسا ليس عليهن جناح فامنعوا عتاتكم وجهالكم وطغاتكم من التعرض لحرمي ما دمت حيا».
يعنى : «اين منم كه با شما جنگ مى كنم وشما نيز با من سر جنگ داريد, وبر زنان حرجى نيست , تا زنده هستم سركشها, نادانها وظالمان را از حرم من دور كنيد».
قال اقصدوني بنفسي واتركوا حرمي قد حان حيني ولا حت لوائحه
«فقال شمر ـ لعنه اللّه ـ : لك ذلك يابن فاطمة !».
يعنى : «پس شمر ـ لعنه اللّه عليه ـ گفت اى پسر فاطمه ! اين حق را به تو مى دهم ».
شـمـر گفت : از حرم حسين دور شويد ومتوجه شخص حسين شويد وهرچه نيرو داريد در كشتن حسين به كار ببريد, لذا از دو طرف جنگ سختى درگرفت مع الوصف عطش سيد الشهدا(ع) زياد شده بود وطلب آب مى كرد, اما كسى نبود كه حسين (ع) را سيراب نمايد «7» .
از آب هم مضايقه كردند كوفيان خوش داشتند حرمت مهمان كربلا
بودند ديو ودد همه سيراب ومى مكيد خاتم ز قحط آب سليمان كربلا
ز آن تشنگان هنوز به عيوق مى رسد فرياد العطش ز بيابان كربلا
***
حصروه من ما الفرات وشربه ولكل ذي روح الحيات محلل
تبا لقوم قد سقوا انعامهم والسبط من حر الظما يتململ
حسين (ع)را از نوشيدن آب فرات ممنوع كردند, در حاليكه هر موجودزنده اى از آن استفاده ميكرد .
نـفـريـن بر مردمى كه حيواناتشان را (هم ) سيراب كردند, اما فرزند پيامبر(ص)از تشنگى به خود مى پيچيد.
_____________________________________
3- آل عمران / 180.
4- اسرا / 71.
5- آل عمران / 179 ـ 180.
6- طبرى , 5/421.
7- ملهوف 50.
