بسم الله الرحمن الرحيم
دورى از گناهان، بهترين اعمال
قال اميرالمؤ منين عليه السلام فقمت يا رسول الله ما افضل الاعمال فى هذالشهر فقال يا اباالحسن افضل الاعمال فى هذالشهر الورع عن محارم الله
صم بكى فقلت يا رسول الله! ما يبكيك؟ فقال: يا على! ابكى لما يستحل منك فى هذا الشهر كانى بك و انت تصلى لربك و قد انبعث اشقى الاولين و الاخرين شقيق عاقر ناقة ثمود فضربك ضربة على قرنك تخضب منها لحيتك؛
اميرالمؤ منين عليه السلام مى فرمايد: من از جا بلند شدم و گفتم: يا رسول الله! در ماه رمضان، چه عملى فضيلت و ثوابش بيشتر است؟ فرمود: يا اباالحسن! بهترين اعمال در اين ماه، همانا دورى جستن از محرمات الهى است. آنگاه حضرت گريه كرد. گفتم: يا رسول الله! چه امرى سبب گريه شما شد؟ فرمود: يا على! گريه ام براى آن است كه در اين ماه، پيش آمد ناگوارى بر تو وارد مى شود. گويا مى بينم كه تو مشغول به نمازى و شقى ترين فرد از اولين و آخرين برادر و هم رديف پى كننده ناقه ثمود(صالح) ضربتى بر جلوى سرت مى زند كه محاسن تو را به خون سرت رنگين مى نمايد. برادران خوب توجه كنيد.
رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله در پاسخ به سوال اميرالمؤ منين عليه السلام كه چه عملى افضل است در ماه مبارك، رمضان، نفرمود نماز است كه عمود دين است كه در جلسه هفدهم راجع به آن عرايضى تقديم نمودم و يا روزه است كه حكم سختى است. به خصوص در تابستان با گرما و روزهاى شانزده ساعتى آن و در جلسه سوم و چهارم در اين خصوص صحبت كردم و نفرمود: بهترين اعمال حج است كه همه عبادتها را در بردارد و در جلسه دوم راجع به آن اشاراتى داشتم كه جامع تمام عبادات است مالى، بدنى، روحى، و دورى از وطن و خانواده كه خداوند نصيب همه شما بفرمايد و در احاديث زياد بيشتر ثواب ها براى عبادات مقايسه به حج مى شود. و نيز نفرمود: بهترين اعمال جهاد است كه انسان بايد از جان بگذرد و ثواب بسيار زيادى دارد. كه روايات و آيات در بيان ثواب آن معركه كرده است. و نفرموده بهترين اعمال قرائت قرآن است - كه ثواب آن در روزهاى گذشته بيان گرديد - و نيز نفرمود افضل اعمال، صدقه دادن و اطعام و افطارى و يا دادن خمس و زكات است - كه در نزد بعضى از جان دادن سختتر است.
خير، رسول اكرم صلى الله عليه و آله به هيچ يك از اين عبادات اشاره نكرد و شايد اگر اين سوال از ما مى شد، اين پاسخ ‌ها را مى داديم، و همه ماها بهترين اعمال را در امور مثبته و انجام دادنى جستجو مى كنيم. در حالى كه رسول خدا فرمود: الورع عن محارم الله؛ اجتناب و پرهيز از محرمات الهى.
در بحارالانوار از امالى صدوق به سندى از سكونى از امام صادق عليه السلام از پدرانش عليهم السلام چنين نقل مى كند:
قال قال رسول الله صلى الله عليه و آله اعمل بفرائض الله تكن اتقى الناس و ارض بقسم الله تكن اغنى الناس و كف عن محارم تكن اورع الناس و احسن مجاورة من جاورك تكن مؤ منا و احسن مصاحبة من صاحبك تكن مسلما (1)
سكونى از علماى عامة است و ثقة است و از امام صادق عليه السلام روايات زيادى نقل كرده است و چون حضرت به امامت قبول ندارد، تا يادم مى آيد هر جا روايت نقل كرده، مى گويد، كه حضرت روايت را از پدرانش نقل فرموده از رسول خدا صلى الله عليه و آله در اين روايت هم نقل مى كند:
رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: به واجبات الهى عمل كن تا از پرهيزكارترين مردم شوى و به رزق و روزى خدا راضى باش تا بى نيازترين مردم شوى و خود را از محارم الهى باز دارد تا خدا ترس ترين مردم باشى. و با هر كس كه با تو سر و كار دارد خوبى كن مؤ من خواهى بود و با هر كس با تو مصاحبت دارد، احسان كن تا مسلمان باشى.
نكته: در اين حديث، اورع الناس يعنى خداترس ترين فرد را كسى معرفى فرموده كه محرمات الهى را ترك كند و به گرد معصيت نگردد.
در معالجه بسيارى از مرض ها، بيش از هر چيز؛ پرهيز و اجتناب از خيلى از غذاها لازم است تا آنجا كه بسيارى از امراض با پرهيز معالجه مى شود؛ بدون نياز به هيچ دوا و دارو، مسلما دارو وقتى مؤ ثر است كه با پرهيز باشد و چه بسا پرهيز نكردن در يك مورد و يا يك غذا، مثل ترشى، خوردن در هنگام زكام و سرماخوردگى، اثرات چند روزه دوا خوردن را از بين ببرد.
اميرالمؤ منين عليه السلام مى فرمايد: كم من اكلة منعت اكلات؛ چه بسيار مى شود كه خوردن يك لقمه، جلوى خوردنها را بگيرد(2). خدا رحمت كند يكى از سادات فاميل را فرمود هر وقت زكام مى شود فقط 24 ساعت هيچ غذايى نمى خورم خوب مى شوم. بدون هيچ دوا و درمانى و نظير.
همين دستور پزشكى، درباره عبادات نيز كاربرد دارد. چه بسا بعضى از عبادات در اثر معصيت و گناه از نامه عمل انسان پاك و محو شود. و ثواب داده نشود! در صفحات قبل گذشت كه گفتن هر يك از تسبيحات اربعه، سبب سبز شدن درختى براى گوينده در بهشت مى شود ولى فرمود: اياك و ان ترسله نارا فتحرقه؛ مواظب باش آتشى نفرستى كه آن درخت را بسوزاند. البته اين معنا را عرض كنم كه عكس اين جريان نيز ممكن است؛ يعنى چه بسا كار خير و عبادت موجب شود كه كيفر و عذاب گناه و معصيت برداشته شود (ان الحسنات يذهبن السيئات) (3).
و به همين جهت كه بيان شد كه: اجتناب از گناه و نافرمانى خدا، افضل اعمال در ماه رمضان است در روايات آمده است كه ثواب و پاداش ترك معصيت، بيشتر است از انجام دادن عبادت.
در بحارالانوار از كافى به سندى از امام باقر عليه السلام چنين نقل مى كند كه:
الصبر صبران: صبر على البلاء حسن جميل و افضل الصبرين الورع عن محارم الله (4).
امام باقر عليه السلام فرمود: صبر بر دو قسم است: يكى صبر و بر بلا و مصيبت كه خيلى خوب و نيكو است و ديگرى، صبر بر محارم خداوند است. افضل تر از هر دو صبر، همين اجتناب از محرمات الهى است در روايت ديگر، اين موضوع را واضح تر بيان مى كند؛ در بحارالانوار از كافى به سندى از اميرالمؤ منين عليه السلام آمده است كه:
على عليه السلام قال قال رسول الله صلى الله عليه و آله الصبر ثلاثة المصيبة و صبر على الطاعة و صبر عن المعصية فمن صبر على المصيبة حيت يردها بحسن عزائها كتب الله له ثلاثمائة درجة ما بين الدرجة الى الدرجة كما بين السماء الى الارض و من صبر على الطاعة كتب الله له ستمائة درجة ما بين الدرجة الى الدرجة كما بين تخوم الارض الى العرش و من صبر عن المعصية كتب الله له تسعمائة درجة ما بين الدرجة الى الدرجة كما بين تخوم الارض الى منتهى العرش (5).
اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمودند: صبر بر سه قسم است 1 - صبر بر مصيبت؛ 2 - صبر بر ترك معصيت پس هر كس در مصيبت صبر كند و خويشتندارى نمايد و حرفى و كارى بر خلاف رضاى خدا نكند، خداوند سيصد درجه مقام او را بالا خواهد برد، كه مابين هر درجه تا درجه ديگر همانند فاصله آسمان به زمين است و هر كس بر انجام طاعت و عبادت صبر كند(نماز بخواند، روزه بگيرد، حج برود) خداوند مقام او را ششصد درجه بالا خواهد برد، كه ما بين هر درجه تا درجه ديگر همانند، فاصله زير زمين تا عرش برين است. و هر كس بر ترك معصيت صبر كند(بتواند حرامى انجام دهد، ولى براى خدا ترك كند) خداوند نهصد درجه مقام او را بالا خواهد برد كه ما بين هر درجه تا درجه، ديگر، همانند زير زمين تا انتهاى عرش است.
----------------------------------------------
1-بحارالانوار، ج 69، ص 368
2-نهج البلاغه، تحقيق فيض الاسلام، ص 1158 كلمات قصار، 162 و تحقيق محمد عبده، ص ح 178169
3-سوره هود، آيه 114
4-بحارالانوار، ج 71، ص 77
5-بحارالانوار، ج 71، ص 77
------------------------------------------
سيد محمد على جزايرى (آل غفور)