بسم الله الرحمن الرحيم
فضيلت صله رحم در ماه رمضان
و من وصل فيه رحمة وصله الله برحمته يوم يلقاه فيه من قطع فيه رحمة قطع الله عنه رحمة يوم يلقاه
اى گروه مردم! هر كس در ماه رمضان صله رحم به جا بياورد، خداوند در روز قيامت، رحمت خود را شامل حالش مى گرداند، و هر كس قطع رحم كند، خداوند در روز قيامت رحمت خود را از او قطع خواهد كرد.
در جلسه هفتم مقدارى راجع به صله رحم رواياتى تقديم نمودم امروز هم كمى راجع به آن صحبت مى كنم.
روايات زيادى دلالت دارد بر اين كه صله رحم عمر را زياد مى كند، همانگونه كه قطع رحم عمر را كوتاه مى كند در بحارالانوار نقل مى كند از خصال شيخ صدوق به سندى از انس بن مالك از رسول اكرم صلى الله عليه و آله:
قال: من سره ان يبسط له فى رزقه و ينساءله فى اجله فليصل رحمة؛ (1)
هر كس مى خواهد خوشحال شود به ين كه رزق و روزى او زياد گردد و مردن او فراموش شود، و عمرش طولانى گردد، پس بايد حتما صله رحم را به جا بياورد
همچنين در خصال به سندى از ابى حمزه ثمالى از على بن الحسين عليه السلام چنين نقل مى كند:
قال: ما من خطوة احب الى الله من خطوتين؛ خطوة يسدبها المؤ من صفا فى الله و خطوة الى ذى رحم قاطع (2).
هيچ قدمى در نزد خداى تعالى محبوبتر نيست از دو قدم: يكى، گامى كه براى پر كردن جاى خالى در صفوف مسلمين مؤ من برداشته شود و دوم، گاهى كه جهت صله رحمى برداشته شود كه او قطع رحم كرده باشد.
همچنين نقل مى كند، از رجال كشى به سندى از ميسر از يكى از دو بزرگوار امام باقر يا امام صادق عليهماالسلام)
قال قال يا ميسر انى لاظنك وصولا لقراتبك قلت نعم جعلت فداك لقد كنت فى السوق و انا غلام و اجرتى درهمان و كنت اعطى واحدا عمتى و واحدا خالتى فقال اما والله حضر اجلك مرتين كل ذلك يؤ خر (3).
ميسر مى گويد: امام باقر يا امام صادق عليهما السلام به من فرمودند: ميسر! به نظر من، تو با خويشانت صله رحم به جا مى آورى و به آن ها نيكى مى كنى گفتم: همين طور است قربانت گردم! من وقتى پسر بچه بودم در بازار كار مى كردم و روزى دو درهم مزد مى گرفتم؛ يكى از آنها را به عمه ام و ديگرى را به خاله ام مى دادم. حضرت فرمودند: به خدا قسم! دو مرتبه زمان مرگت رسيده، ولى به خاطر همين نيكى به خويشان به تاءخير افتاده است.
به همين مضمون راجع به ميسر دو سه روايت ديگر كرده ام.
همچنين در بحارالانوار، از امالى شيخ طوسى به سلسله سندى از داود رقى چنين نقل شده:
عن داود بن كثير الرقى قال كنت جالسا عندابى عبدالله عليه السلام اذ قال مبتدئا من قبل نفسه يا داود لقد عرضت اعمالكم يوم الخميس فراءيت فيما عرض على من عملك صلتك لابن عمك فلان فسرنى ذلك انى علمت ان صلتك له اسرع لفناء عمره و قطع اجله قال داود وكان لى ابن عم معاندا خبيثا بلغنى عنه و عن عياله سوء حال فصلككت له نفقة قبل خروجى الى مكة فما صرت فى المدينة اخبرنى ابو عبدالله عليه السلام بذلك (4)
داود رقى مى گويد: خدمت امام صادق عليه السلام بودم كه حضرت بدون آنكه من سخنى گفته باشم، فرمود: اى داود! اعمال و رفتار شما در طول هفته، در روز پنج شنبه بر من عرضه شد. از جمله اعمالى كه مربوط به تو بود، نيكى به خويشان و صله رحم بود (نسبت به پسر عمويت فلانى) پس من از اين عمل تو خوشحال شدم، حقا من مى دانم صله رحم تو نسبت به او سبب مرگ زود رس او و تمام شدن اجلش مى گردد.
داود رقى اضافه مى كند: من پسر عمويى داشتم كه دشمن حق و پست و خبيث بود. به من خبر رسيد كه او و خانواده اش در فشار مادى و فقر هستند. بنابراين پيش از آن كه به مكه مشرف شوم، حواله مبلغى براى او فرستادم؛ پس چون در مدينه خدمت امام صادق عليه السلام رسيدم، حضرت از اين موضوع خبر داد.
نكته: ناگفته نماند، برادران ارجمند كه از اين روايت ديگر استفاده مى شود كه تمام اعمالى را كه ما در طول يك هفته انجام مى دهيم، روز پنج شنبه همان، هفته بر امام زمان ارواحنا فداه عرضه مى كنند. پس بايد كاملا مراقب باشيم تا رفتارمان به گونه اى باشد كه باعث خشنودى آن حضرت شود نه آن كه خداى ناخواسته باعث ناراحتى و اذيت او شود.
روايت جالب ديگرى كه دو خاصيت ديگر، غير از طول عمر براى صله رحم را بيان مى كند، براى شما روزه داران مؤ من نقل مى كنم كه اگر خداى نخواسته كدورتى از بعض فاميل دارد، برويد آن را برطرف نماييد، به خصوص در ماه مبارك رمضان.
بحارالانوار، از كافى به سندى از عبدالصمد بن بشير چنين نقل مى كند:
قال ابوعبدالله عليه السلام صلة الرحم يهون الحساب يوم القيامة و هى منساءة فى العمر و تقى مصارع السوء و صدقة الليل تطفى ء غضب الرب؛ (5).
امام صادق عليه السلام فرمود: صله رحم حساب روز قيامت را آسان مى كند، و سبب فراموش شدن مرگ مى گردد و انسان را از مردن بد (مثل آتش سوزى و تصادف با ماشين و خراب شدن ساختمان و...) حفظ مى كند و صدقه شبانه نيز غضب پروردگار را خاموش مى نمايد.
اين روايت را هم گوش كنيد: بحارالانوار از كافى به سندى از ابوبصير از ابى عبدالله عليه السلام چنين نقل مى كند:
قال سمعته يقول ان الرحم معلقة بالعرش يقول اللهم صل من وصلنى و اقطع من قطعنى و هى رحم ال محمد و هو قول الله عزوجل: الذين يصلون ما امر الله به ان يوصل و يخشون ربهم و يخافون سوءالسحاب (6)(7).
شنيدم امام صادق عليه السلام مى فرمود: به درستى كه رحم و خويشاوندى معلق و آويزان به عرش است و مى گويد: خدايا! هر كس مرا وصل نمود، تو هم به او صله و رحمت داشته باشد و هر كس مرا قطع كرد، تو هم با او قطع لطف كن، منظور از اين رحم، رحم آل محمد است، و همين است مقصود آيه شريفه كه خداوند مى فرمايد: آنهايى كه پيوند مى دهند آن چه را كه خداوند دستور پيوند آن را داده است....
مرحوم مجلسى در توضيح اين حديث مى فرمايد:
بعضى از علما فرموده اند: منظور از اين كه رحم در روز قيامت، آويزان به عرش است، اين امر از باب تشبيه امر معقول است به محسوس و اثبات حق بسيار مهم رحم است به بهترين بيان و تعلق به عرش كنايه از اين است كه رحم مطالبه حق خودش را مى كند روز قيامت در حضور خلق اولين و آخرين از خداى تعالى و معناى آن دعاى او كه خدايا! هر كس مرا وصل نمود اين است كه خدايا! هر كس با من خوبى نموده، تو هم به او خوبى كن. و هر كس بدى نموده، تو هم به او بدى كن. (سپس توضيح مى دهد) اين كه رحمى كه به عرش معلق است همان رحم رسول خدا صلى الله عليه و آله است و بستگان و اهل بيت آن حضرت كه ائمه اطهار عليهم السلام باشند، آرى، به درستى كه خداوند دستور به احسان و نيكى به آن ها داده و مودت و و ارادت به ايشان را اجر و پاداش رسالتش قرار داده است. پس به درستى كه آل محمد، اهل بيت و بستگان پيغمبرند؛ بنابراين بر تمام مردم واجب است كه به آنها نيكى كنند يا آنها كه مراد از حديث اين باشد: همان گونه كه پدر و مادر انسان، سبب حيات ظاهرى هستند؛ بنابراين واجب است كه به آنها احترام بگذاريم. خويشاوندان نيز با انسان شريك در نسب هستند صله رحم آنان لازم است، همين طور رسول اكرم صلى الله عليه و آله و اميرالمؤ منين عليه السلام دو پدر اين امت هستند؛ زيرا آنان سبب وجود هر موجودى مى باشند، و علت و هدف غايى از خلقت و وجود تمام موجودات عالم اند، كه در حديث قدسى است: لولاكما لما خلقت الافلاك، خداوند به ايشان مى فرمايد: اگر شما دو نبوديد، تمام افلاك را خلق نمى كردم (8).
----------------------------------------------
1-بحارالانوار، ج 74، ص 89
2-همان
3-همان، ج 74، ص 100
4-همان، ج 74، ص 93
5-بحارالانوار، ج 74، ص 132
6-سوره رعد آيه 21
7-همان، ص 115
8-ر.ك: بحارالانوار، ج 74، ص 115
------------------------------------------
سيد محمد على جزايرى (آل غفور)

نوشتن دیدگاه