در اينجا تذكر اين موضوع لازنم است كه در بعضى از منابع اهل سنت، پدر حضرت مهدى «عبد الله» معرفى شده است.(1) در حالى كه در منابع شيعه و سنّى اخبار فراوانى وجود دارد كه مى‏رساند نام پدر آن حضرت «حسن» - عليه السلام - است. سر چشمه اين اختلاف آن است كه در بعضى از روايات اهل سنّت پيرامون ويژگيهاى آن حضرت، اين جمله از پيامبر اسلام نقل شده است: «... يواطئ اسمه اسمى و اسم أبيه اسم أبى....».(2) يعنى، اسم او (مهدى) اسم من، و اسم پدرش، اسم پدر من است.
قرائنى در دست است كه نشان مى‏دهد جمله اخير يعنى «اسم پدرش اسم پدر من است» عمداً يا اشتباهاً از طرف راوى به كلام پيامبر افزوده شده است و در گفتار آن حضرت فقط جمله: «اسم او اسم من است» وجود داشته است. حافظ گنجى شافعى در اين باره مى‏گويد:
«ترمذى» (3) اين حديث را نقل كدره ولى جمله اخير در آن نيست.(4) نيز «احمد بن حنبل»، كه داراى قدرت ضبط و دقت بوده اين حديث را در چند جا از «مسند» خود نقل كرده ولى جمله اخير در آنها نيست.(5)
«گنجى» اضافه مى‏كند: در اكثر رواياتى كه حافظان حديث و محدثان مورد وثوق اهل سنت در اين باره نقل كرده‏اند، جمله اخير نيست. فقط در حديثى كه شخصى به نام «زائدة» از «عاصم» نقل كرده، اين جمله به چشم مى‏خورد. و چون «زائده» چيزهايى از خود به حديث اضافه مى‏كرده است، نقل او اعتبارى ندارد.
گواه اين معنا، اين است كه راوى اين حديث، شخصى به نام «عاصم» است و حافظ ابو نعيم در كتاب «مناقب المهدى»»، سى و يك نفر از راويان اين حديث را نام برده كه همگى آن را از «عاصم» شنيده‏اند، و در هيچ كدام جمله اخير نيست. و فقط در نقل «زائده» اين جمله به چشم مى‏خورد كه طبعاً در مقابل آن همه روايات، فاقد اعتبار است.(6)
----------------------------
1-در بيانيه ياد شده نيز اين منابع پيروى شده است.
2-سنن ابى داود، بيروت، دار الفكر، ج 4، ص 106، كتاب الفتن و الماحم، كتاب المهدى ،، حديث 4282 - سيوطى، تاريخ الخلفأ، بغداد مكتبة المثنى، ص .272
3-محمد بن عيسى بن سوره ترمذى متوفاى 279 ه'، مؤلف يكى از شش كتاب مشهور و معتبر نزد اهل سنت است.
4-متن حديث جنين است: قال رسول الله9: لاتذهب الدنيا حتى يملك العرب رجل من أهل بيتى يواطئ اسمه اسمى (سنن ترمذى،، بيروت، دار احيأ التراث العربى،، ج 4، ص 505، باب 52 (ماجأ فى الهدى))، ح 2230 و 2231).
5-ر. ك به: مسند احمد حنبل، ج 1، ص .448
6-صافى، ممنتخب الأثر، تهران، مركز نشر كتاب، 1373 ه'. ق، ص 231 - 235 - و موسوعة الامام المهدى،، اصفهان، مكتبة الامام أمير المؤمنين العامّة، ج 1، ص 13 - .16 در اين باره احتمالات ديگرى نيز داه‏اند كه جهت رعايت اختصار از نقل آنها خود دارى شد.
--------------------
مهدى پيشوايى