مسافرت هاى امام حسين عليه السلام
قبل از اينكه مسافرت حضرت امام حسين عليه السلام را از مدينه منوره به سوى مكه مكرمه ذكر كنيم لازم دانستيم اشاره اى به مسافرتهاى قبل از اين سفر آن حضرت داشته باشيم.
ابن خلدون مى نويسد: در سال 26 هجرى كه عثمان با مشورت صحابه لشكرى به آفريقا فرستاد، امام حسن و امام حسين عليه السلام و ابن عباس ‍ و عبدالله بن زبير و غيره در آن سپاه بودند كه به فرماندهى عبدالله بن ابى سرح به آفريقا رفتند. عتبه بن نافع هم در برقه به آنها پيوست آنها از طريق طرابلس به آفريقا رفتند.
سفر طبرستان
محمد بن جرير طبرى و ابن خلدون مى نويسند: در سال 30 هجرى سعد بن عاص عامل كوفه به طبرستان حمله كرد و از اصحاب رسول خدا صلى الله عليه و آله امام حسن و امام حسين عليه السلام و عبدالله بن عباس و عبدالله بن زبير و عبدالله بن عمر و حذيفه بن يمان همراه او بودند. كه در قومس (دامغان) و جرجان (گرگان) و كنار درياى خزر رفتند و صلح كرده برگشتند. امام حسين عليه السلام سه بار از مدينه به كوفه و به عكس سفر كرده، يكى در ايام خلافت پدر، ديگر در زمان معاويه و پس از آن سفر به كربلا. (1)
ابن كثير مى نويسد: در سال 49 هجرى مسلمين به قسطنطنيه حمله كردند و امام حسن عليه السلام به شام رفت.
آن حضرت 25 مرتبه با پاى پياده جهت انجام مناسك حج از مدينه منوره به بيت الحرام تشريف بردند.
گفتگوى امام حسن عليه السلام با بردارش محمد حنفيه و نظريه محمد حنفيه.
محمد بن حنفيه رحمه الله آگاه شد كه حضرت قصد دارد از مدينه خارج شود. شرفياب خدمت حضرت شد و گفت: اى برادر، تو عزيزترين خلق نزد منى و از همه كس نزد من محبوب ترى و من كسى نيستم كه نصيحت خود را از تو دريغ كنم، از بيعت يزيد تا آن حدى كه مى توانى خوددارى كن. خداى بزرگ تو را بر من شرف داده و از سادات اهل بهشت قرار داد.
امام حسين عليه السلام فرمود: برادر پس به كجا سفر كنم؟ محمد بن حنفيه گفت: به مكه برو و در همان جا بمان و اهل مكه با تو بى وفايى نمودند متوجه بلاد يمن شو كه اهل آن شهر شيعيان پدر و جد تو اند و دل هاى رحيم و عزم هاى صميم دارند. اگر آن ها هم بى وفايى نمودند، به طرف كوه ها و بيابان هاى شو يا از شهرى به شهرى پناه ببر (2) تا ببينى عاقبت كار مردم به كجا منتهى مى شود. امام عليه السلام فرمود: اى برادر! درباره من مهربانى كردى، خداوند ما بين ما و اين گروه فاسق حكم فرمايد.
بر اساس بعضى روايات، محمد بن حنفيه سخن را قطع كرد و بسيار گريست (3) و آن امام مظلوم هم گريه كرد. امام حسين عليه السلام فرمود: اى برادر، سوگند به خدا اگر در دنيا هيچ پناه و منزلتى هم نداشته باشم با يزيد بن معاويه بيعت نمى كنم و در راه هدف و ايده خود جان خواهم سپرد.
وصيت به محمد حنفيه
امام حسين عليه السلام فرمود: خداوند به تو جزاى خير دهد با اين نصيحت ها و سخنان صوابى كه گفتى. (4) من اينك عازم مكه هستم و خود را براى اين سفر مهيا نموده ام. خواهران و فرزندان برادرم و گروهى از شيعيان در اين سفر مرا همراهى مى كنند. ما همه براى يك مقصود حركت مى كنيم، اما تو مى توانى در مدينه باشى تا از اوضاع و احوال اين جا مطلع باشى. سپس به او اين چنين وصيت كرد:
بسم الله الرحمن الرحيم
وصيت كرد حسين بن على بن ابى طالب به برادرش محمد معروف به ابن حنفيه كه حسين گواهى مى دهد هيچ معبودى جز خداى يگانه كه او را نياز و شريكى نيست و آن محمد صلى الله عليه و آله بنده و فرستاده اوست و دين حق را آورده است از جانب حق و بهشت و دوزخ حق است. و قيامت آمدنى است، شكى در آن نيست خداوند بر مى انگيزاند كسانى را كه در قبورند. من خروج نكردم براى تفريح و اظهار كبر و نه براى فساد و ظلم، بلكه خارج شدم براى اصلاح دين جدم صلى الله عليه و آله مى خواهم امر به معروف و نهى از منكر كنم و به سيرت جد و پدرم على بنابى طالب عليه السلام رفتار كنم. (5)
پس هر كس مرا قبول كند خداوند سزوارتر است به حق و هركس مرا رد كند صبر مى كنم تا خدا ميان من و اين قوم به حق حكم كند، و او بهترين حكم كنندگان است. اين وصيت من است به تو اى برادر.
و ما توفيقى الا بالله، عليه توكلت و اليه انيب. (6)
آن گاه نوشته را بپيچيد و مهر كرد و به برادرش محمد داد و نصف شب از مدينه بيرون رفت. (7)
گفتگوى امام حسين عليه السلام با زنان بنى هاشم
از حضرت امام محمد باقر عليه السلام روايت است كه چون امام حسين عليه السلام اراده نمود از مدينه بيرون رود و زنان بنى هاشم از خروج حضرت اطلاع يافتند، به محضر آن حضرت آمدند، ناله و گريه نمودند، بلكه امام عليه السلام را از رفتن به مدينه باز دارند. تا اين كه حضرت آنها را از گريه ساكت نمود. حضرت آنها را به خدا سوگند داد كه ناله خود را بلند نكنيد: زنان بنى هاشم عرضه داشتند پس ما گريه و زارى را براى چه روز بگذاريم؟ امروز براى ما مانند روزى است كه رسول خدا صلى الله عليه و آله و على و فاطمه و حسن و زينب و ام كلثوم و رقيه عليهما السلام از دنيا رفتند، و تو را قسم مى دهم كه خود را در معرض مرگ قرار ندهى.
جان ما به فداى تو باد اى ميوه دل نيكانى كه در قبرها قرار گرفته اند. يكى از عمه هاى امام حسين عليه السلام ناله كرد و گفت: اى نور ديده من، الحال از هاتفى شنيدم كه مى گفت: (8)
و ان قتيل الطف من آل هاشم
اذل رقابا من قريش فذلت
امام حسين عليه السلام عمه خود را دلدارى داد و به او فهماند كه كار او به قضا و قدر خدا بستگى دارد و كارى است كه بايد انجام پذيرد.
علامه مجلسى (ره) در جلا العيون به سند معتبر شيخ صدوق و ديگران از امام صادق عليه السلام روايت كرده كه چون سيدالشهدا عليه السلام از مدينه بيرون آمد، فوج هاى بسيار از فرشتگان با علامت هاى محاربه و نيزه در دست بر اسبهاى بهشتى بر سر راه آن حضرت آمدند و سلام كردند و گفتند: اى حجت خدا بر جميع خلايق بعد از جد و پدر و برادر خود، خداى بزرگ جد تو را در چند دفعه با ما يارى كرد، اكنون ما را به يارى تو فرستاده است. حضرت فرمود: وعده گاه من و شما در آن جايى باشد كه خداى بزرگ براى من مقرر فرموده است. و آن كربلاست.
چون به آن بقعه شريفه رسيدم نزد من آييد. فرشتگان گفتند: اى حجت خدا، هر حكمى كه خواهى بفرما كه ما تو را اطاعت كنيم و اگر از دشمنى مى ترسى ما همراه توايم و دفع ضرر از تو مى نماييم. حضرت عليه السلام فرمود: اينان ضررى به من نمى توانند برسانند تا به محل شهادت خود برسم.
پس از اين واقعه افواج بى شمارى از جنيان مسلمان ظاهر شده وقتى به محضر آن حضرت آمدند گفتند: اى سيد و بزرگوار! ما از شيعيان و ياران توييم، آن چه خواهى در باب ياران و دشمنان خود به ما بفرما تا ما تو را اطاعت كنيم، واگر اجازه بفرمايى تمام دشمنان تو را در همين ساعت هلاك كنيم و تو در جاى خود باشى.
حضرت عليه السلام به آنها دعا كرد و فرمود: مگر اين آيه را نخوانده ايد: اينما تكونوا يدرككم الموت و لو كنتم فى بروج مشيده(9)
و نيز فرموده است: قل لو كنتم فى بيوتكم لبرز الذين كتب عليهم القتل الى مضاجعهم (10)
اى محمد به منافقان بگو كه اگر مى بوديد در خانه هاى خودتان البته بيرون مى آمدند آنها كه برايشان كشته شدن نوشته شده بود به طرف محل كشته شدن و استراحت ايشان.
اگر من در جاى خود بمانم اين خلق ننگين به چه آزمايش شوند، و چه كسى در قبر من در كربلا ساكن شود؟ خداى بزرگ آن زمين را براى من در روز دحو الارض برگزيده است، و پناه شيعيان قرار داده است تا امان گاه آنها باشد در دنيا و آخرت. نزد من آييد در روز عاشورا كه در آخر آن روز من شهيد خواهم شد و سر مرا براى يزيد پليد ببرند. پس جنيان گفتند: اى حبيب خدا، اگر نه آن بود كه اطاعت امر تو واجب است، و مخالفت تو جايز نيست، هر آينه مى كشتيم تمام دشمنان تو را قبل از آن كه به تو برسند.
حضرت فرمود: به خدا سوگند كه قدرت ما بر ايشان زياده از قدرت شماست. وليكن مى خواهم حجت خدا را بر خلق تمام كنم.(11)
زمانى كه امام حسين عليه السلام از مدينه خارج شد اين آيه كه نمايانگر داستان موسى بن عمران عليه السلام و فرعون است را تلاوت كرد:
فخرج منها خائفا يترقب قال رب نجنى من القوم الظالمين (12)
باز خواندن اين آيه اشاره به اين كه حضرت در اين راهى كه مى رود كمك ظاهرى ندارد چنان كه حضرت موسى نداشت. حضرت به حالت ياس و نااميدى به سوى كوفه مى رود. (13) خروج امام حسين عليه السلام 27 رجب سال 60 هجرى از مدينه طيبه بوده است.
---------------------------
1-چهارده معصوم، عمادزاده، ج 1، ص 634 به نقل از تاريخ ابن عساكر، ج 4 تاريخ طبرى، ج 6 حوادث سال 49 هجرى قمرى.
2-ارشاد مفيد، ص 202
3-ينابيع الموده، چاپ اسلامبول، ص 337 به نقل از مقتل ابى مخنف.
4-منتهى الامال، ج 1، ص 299
5-سرمايه سخن، ج محرم، س 7
6-سوره هود، آيه 88
7-نفس المهموم، ترجمه شعرانى، ص 34
8-اقتباس از منتهى الامال، ج 1، ص 300
9-سوره نساء آيه 78
10-سوره نساء آيه 154
11-منتهى الامال، ج 1، ص 301 نفس المهموم ترجمه شعرانى، ص 35
12-سوره قصص، آيه 21
13-ارشاد مفيد، چاپ تهران، ص 202 ابصار العين فى انصار الحسين، چاپ نجف ص 4 روضه الواعظين، چاپ قديم، ص 147 اعيان الشيعه، ج 4، ص 157
------------------------
على ربانى خلخالى

نوشتن دیدگاه