پيشتر، مقاصد و نواياى مأمون را در مورد امام رضا (عليه السّلام) و به طور كلى در مورد «امامت» شناختيم. بعد از رحلت امام رضا (عليه السلام) نيز، اين مرد در جهت رسيدن به همان مقاصد، راه خود را ادامه مىدهد و از همان خطّ مشى پيروى مىكند و توطئههاى خود را عليه حركت تشيّع و موقعيّت اجتماعى آن كه به طور كلّى حكومت عباسيان را تحت تأثير قرار مىداد، تعقيب مىنمايد.
با نگاهى كنجكاوانه به سير حوادثى كه بين امام جواد (عليه السّلام)، از يك سو، و هيأت حاكمه و در رأس آن، خليفه عباسى، مأمون، و پس از مأمون، در مدتّى كوتاه برادرش معتصم، از سوى ديگر جريان يافته است، به ميزان اصرار و حرص شديد حكومت در زدن ريشه «امامت» پى مىبريم. كه گاهى از راه تهى جلوه دادن آن از محتواى علمى، كه مهمترين عنصر و بزرگترين پايه و اساس امامت بود. و گاه از راه مخدوش جلوه دادن عصمت ائمّه (عليهم السّلام)، با تلاش در جهت بدآوازه كردن آنان و ملكوك ساختن كرامت و قداست آنان نزد مردم. براى رسيدن به اين هدف خود وارد مىشدند.
با ملاحظه متون تاريخى به نظر مىرسد كه اين تلاشها و اقدامات، گوناگون و مداوم بوده است و شايد آنچه كه تمام حقيقت را نشان بدهد به دست ما نرسيده است و شواهدى كه در دسترس ما است فقط نشان دهنده گوشهاى كوچك و جزئى ناچيز از واقعيّتهائى است كه گذشته است.
براى تأييد اين برداشت و تأكيد اين احتمال، در اينجا به گفته «محمد بن ريّان» اشاره مىكنيم: «مأمون براى نيرنگ زدن به ابو جعفر (عليه السّلام) به هر مكر و حيلهاى دست زد. و چون عاجز گشت و خواست دخترش را به نكاح او درآورد...»(1)
اين كلام محمد بن ريّان است ولى ما با مراجعه به متون تاريخى به بيش از دو يا سه كار كه مأمون در مقابل امام جواد (عليه السّلام) انجام داد، برنمىخوريم. و اين خود، نشان دهنده شدّت كنترل و مراقبتى مىباشد كه مأمون - يعنى نظام حاكم- در مورد ارباب قلم و تاريخ نگاران معمول مىداشته و از اينكه تمامى حقائق را براى تاريخ و نسلهاى آينده گزارش كنند بازشان مىداشته است.
به هر حال، اگر بخواهيم وقايع و حوادثى را كه از موانع مراقبت و سانسور گذشته و به دست ما رسيدهاند را خلاصه كنيم، تحت چند عنوان متعرّض آن وقايع مىشويم.
---------------------------------------------------
1- مراجعه كنيد به: بحارالانوار، ج 50، ص 61، كافى، ج 1، ص 413 و مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 396.
-------------------------------------
علامه جعفر مرتضى عاملى
سانسور حقايق توسط دستگاه خلافت
- بازدید: 2057